اتفاقی که برای آب افتاد برای خاک تکرار نشود

به گزارش خبرنگار ایانا، هادی اسدی رحمانی در کارگاه پایش کیفیت خاک‌های کشاورزی ایران که روز یکشنبه -۱۹ مردادماه - در محل موسسه تحقیقات خاک و آب برگزار شد؛ با اشاره به اهمیت حیاتی خاک در امنیت غذایی و پایداری کشاورزی، گفت: برآوردها نشان می‌دهد بیش از ۹۰ تا ۹۵ درصد غذای انسان به‌طور مستقیم از خاک تأمین می‌شود و حدود ۲۵ درصد تنوع زیستی جهان در خاک‌ها قرار دارد.

رئیس مؤسسه تحقیقات خاک و آب کشور، افزود: این آمار نشان می‌دهد که خاک، در کنار آب، مهم‌ترین عامل تولید غذا بوده و حفاظت از آن برای استمرار حیات و تمدن‌ها ضروری است.

رحمانی با بیان این‌که فشار فعالیت‌های کشاورزی فشرده و استفاده بی‌رویه از مواد شیمیایی مانند آفت‌کش‌ها و کودها باعث تغییرات نامطلوب در خاک شده است، تصریح کرد: در اتحادیه اروپا بیش از ۶۰ درصد خاک‌ها به‌رغم موفقیت در تولید و صادرات غذا کیفیت مطلوب ندارد و این تجربه نشان می‌دهد که عملیات کشاورزی بدون مدیریت صحیح می‌تواند اثرات منفی شدیدی بر خاک بگذارد.

وی خاطرنشان کرد: در ایران نیز با وجود پیشگامی کشور در منطقه در اجرای طرح پایش خاک‌های کشاورزی طی ۱۵ تا ۱۶ سال گذشته، داده‌ها نشان می‌دهد که خاک‌های ما از نظر بنیه عناصر غذایی به‌شدت تخلیه شده‌ است.

 رحمانی افزود: همچنین شوری خاک به‌دلیل خشکسالی‌های پی‌درپی رو به افزایش است و فرسایش و تغییر کاربری از مهم‌ترین تهدیدهای فعلی محسوب می‌شود‌.

رئیس مؤسسه تحقیقات خاک و آب با اشاره به تصویب قانون حفاظت از خاک در سال ۱۳۹۸ پس از بیش از یک دهه بررسی در دولت و مجلس گفت: از ۲۶ ماده این قانون، ۲۰ ماده جنبه اجرایی و اساسی داشته و بیش از نیمی از ظرفیت مؤسسه صرف اجرای آن‌ها می‌شود.

وی ادامه داد: ماده ۸ قانون به‌طور خاص بر پایش خاک‌های کشور با اولویت خاک‌های زراعی تأکید دارد و مؤسسه از اواخر دهه ۸۰ این کار را آغاز کرده است.

رحمانی با اشاره به این‌که در فاز نخست، بیش از ۳۰۰۰ پایگاه نمونه‌برداری انتخاب شد؛ افزود: در فاز دوم، پایگاه‌های شاهد مورد پایش قرار گرفته و در فاز سوم که از سال گذشته آغاز شده، ۹ استان زون مرکزی و شمالی پایش شد و امسال نیز این برنامه در حدود ۱۷ استان ادامه می‌یابد.

وی توضیح داد: بسیاری از تحلیل‌ها و داده‌های ما درباره وضعیت عناصر غذایی، شوری، ماده آلی و سایر ویژگی‌های خاک، از همین طرح به‌دست می‌آید و این اطلاعات نه‌تنها وضعیت فعلی خاک را نشان می‌دهد؛ بلکه روند تغییرات را مشخص کرده و مبنای برنامه‌ریزی برای مدیریت کود، اصلاح الگوی کشت و تأمین امنیت غذایی است.

رحمانی با قدردانی از حمایت‌های معاونت آب و خاک و تلاش‌های گسترده همکاران استانی گفت: انتظار می‌رود با همکاری همه بخش‌ها، گزارش امسال هرچه سریع‌تر تهیه شود تا داده‌های دقیق و قابل اتکا برای تصمیم‌سازان و اجرای بهتر قانون فراهم آید.

وی افزود: موسسه تحقیقات خاک و آب کشور علاوه بر تولید داده‌های علمی، یک وظیفه قانونی در قبال حفاظت از خاک دارد و باید پاسخگوی نهادهای نظارتی باشد.

رحمانی گفت: امیدوارم این نشست‌ها علاوه بر بررسی‌های تخصصی، فرصتی برای تعامل و تبادل تجربیات بین همکاران باشد.

خب نگار: شهرزاد مسعودی