ضرورت اجرای راهکارهای حفاظت و بهره‌برداری پایدار / 900 هزار خانوار عشایری و روستایی به مراتع وابسته هستند

ابراهیم پیرزادیان در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا با اشاره به مساحت نزدیک به ۵۲ درصدی مراتع ایران از کل کشور، اظهار داشت:  این اراضی تنها چمنزار و دشت‌های سرسبز نبوده و شریان‌های حیاتی برای امنیت غذایی، رونق اقتصادی، تنوع زیستی و حتی ثبات اقلیمی کشور به شمار می‌آیند.

جانشین فرماندهی یگان حفاظت  منابع طبیعی و آبخیزداری کشور  با بیان این‌که از گذشته‌های دور، مراتع به عنوان منبع تأمین علوفه دام‌ها، گیاهان دارویی، مواد اولیه صنعتی و بستر زندگی عشایر شناخته شده‌اند؛ افزود: امروز نیز در شرایطی که کشور با چالش‌های تغییرات اقلیمی، فرسایش خاک و بحران آب روبه‌رو است؛ اهمیت این اکوسیستم‌های طبیعی دوچندان شده است.

وی ادامه داد: مرتع در حقیقت کارخانه‌های طبیعی تولید اکسیژن، ذخیره‌گاه‌های آب زیرزمینی و زیستگاه هزاران گونه جانوری و گیاهی است که هر یک نقشی حیاتی در چرخه حیات ایفا می‌کند.

پیرزادیان  با اشاره به مراتع به‌عنوان یکی از ارکان اصلی امنیت غذایی کشور که بیش از ۵۰ درصد پروتئین حیوانی کشور را از طریق دام‌های عشایری و روستایی وابسته به خود تأمین می‌کند؛ افزود: همچنین مراتع ایران رویشگاه بیش از هشت هزار گونه گیاهی است که بسیاری از آن‌ها مانند گل گاوزبان، آویشن و کتیرا کاربرد دارویی و یا همچون موسیر و قارچ‌های خوراکی، مصرف صنعتی–خوراکی  دارند.

جانشین فرماندهی یگان حفاظت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور خاطرنشان کرد: مراتع به‌عنوان بانک طبیعی ژن، پشتوانه‌ای برای امنیت غذایی بلندمدت کشور است.

پیرزادیان با بیان این‌که بیش از ۹۰۰ هزار خانوار عشایری و روستایی به صورت مستقیم معیشت خود را از مراتع تأمین کرده و در بخش‌هایی چون دامداری، تولید صنایع دستی و فرآوری گیاهان دارویی فعال هستند؛ افزود: صنایع بزرگی مانند نساجی (پشم و کرک)، داروسازی، عطر و طعم‌دهنده‌ها و صنایع غذایی به مواد خام مرتعی وابسته‌ بوده و توسعه این عرصه‌ها نقشی جدی در جلوگیری از مهاجرت روستایی و حاشیه‌نشینی دارد.

وی با تأکید بر این‌که مراتع ایران با داشتن گونه‌های اندمیک (منحصربه‌فرد) گیاهی و جانوری، یکی از کانون‌های اصلی تنوع زیستی خاورمیانه محسوب می‌شود؛ گفت: پوشش گیاهی متنوع مراتع در فصول مختلف ضمن تأثیرگذاری بر چرخه آب و خاک، مانع از پیشروی بیابان و بروز سیلاب‌ها شده و نیز در ترسیب کربن و تعدیل آب‌وهوا و کاهش اثرات تغییرات اقلیمی نقش دارد.

پیرزادیان خاطرنشان کرد: چرای بی‌رویه و تخریب پوشش گیاهی، تبدیل غیراصولی مراتع به اراضی کشاورزی و مسکونی، تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی و همچنین نبود مدیریت جامع و پایدار، از مهم‌ترین تهدیداتی است که حیات مراتع را به خطر انداخته است.

وی به ضرورت اجرای راهکارهای حفاظت و بهره‌برداری پایدار از مراتع برای مقابله با این تهدیدات تأکید کرد و افزود: اجرای طرح‌های مدیریت چرا مانند چرای گردشی و تعیین ظرفیت برد مراتع، توسعه کشت گیاهان دارویی و صنعتی به جای کشاورزی سنتی، حمایت از جوامع محلی و عشایری برای مشارکت در حفاظت از مراتع، تقویت صنایع تبدیلی وابسته به مراتع برای ایجاد ارزش افزوده و پایش مستمر مراتع با فناوری‌های نوین (سنجش از دور و GIS) از جمله اقداماتی است که باید با جدیت دنبال شود.

جانشین فرماندهی یگان حفاظت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور گفت: مراتع ایران به‌عنوان بستر حیات و محور توسعه پایدار، نقشی چندبعدی در امنیت غذایی، اقتصاد مقاومتی و تعادل اکولوژیکی داشته و حفاظت از آن‌ها نیازمند عزم ملی، برنامه‌ریزی علمی و مشارکت جوامع محلی است تا این سرمایه طبیعی برای نسل‌های آینده حفظ شود.

خبرنگار: شهرزالد مسعودی