توسعه کشور با اقلیم خشک ایران بازطراحی شود / لزوم اولویت‌بخشی به دیپلماسی آب

اسدالله ابراهیمی در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا، بحران آب در ایران را یکی از جدی‌ترین تهدیدهای زیست‌محیطی و اقتصادی کشور دانست و با تأکید بر ضرورت تدوین یک نقشه راه جامع، مرحله‌مند و مبتنی بر واقعیت‌های اقلیمی گفت: این نقشه راه باید در سه فاز کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت طراحی شود و مجموعه‌ای از اصلاحات ساختاری، فنی، فرهنگی، قانونی و زیست‌محیطی را در بر گیرد.

معاون اسبق سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کشور با اشاره به وضعیت بحرانی منابع آب زیرزمینی و سطحی، اظهار داشت: در فاز نخست، با افق زمانی یک تا دو سال، هدف اصلی باید توقف روند تخریب و جلوگیری از تشدید بحران باشد.

وی با تاکید بر لزوم نصب کنتورهای هوشمند، پلمب چاه‌های غیرمجاز و اعمال جریمه برای برداشت‌های غیرقانونی افزود: پایش دقیق منابع با استفاده از فناوری‌های سنجش از دور، جمع‌آوری داده‌های جامع از چاه‌ها، سدها، بارندگی و مصارف شهری و کشاورزی، و جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز از جمله اقدامات ضروری در این مرحله است.

ابراهیمی با بیان اینکه در همین فاز، کاهش فوری مصرف آب شهری از طریق آموزش عمومی، ارائه یارانه برای خرید تجهیزات کم‌مصرف، و اصلاح شبکه‌های آبرسانی نیز از اولویت‌ها است گفت: اصلاح سیاست‌های کشت نیز حیاتی بوده و ممنوعیت کشت محصولات پرآب‌بر در مناطق بحرانی و حمایت فوری از کشاورزان برای تغییر نوع کشت باید به‌صورت جدی دنبال شود.

معاون اسبق سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کشور همچنین توقف سدسازی غیراصولی و ارزیابی مجدد پروژه‌های فعلی را از الزامات فوری مدیریت بحران دانست.

ابراهیمی با بیان اینکه در فاز میان‌مدت، با بازه زمانی سه تا پنج سال، تثبیت منابع آبی و ایجاد زیرساخت‌های پایدار هدف‌گذاری شده است اظهار داشت: توسعه سامانه‌های نوین آبیاری از طریق تخصیص وام کم‌بهره و آموزش عملی به کشاورزان را ضروری است.

وی همچنین بر بازچرخانی آب در شهرها و صنایع، احداث و ارتقاء تصفیه‌خانه‌های فاضلاب، و استفاده از پساب در فضای سبز و صنعت تأکید کرد و گفت:در این مرحله، توسعه آبخیزداری و آبخوان‌داری برای جلوگیری از فرسایش خاک و تقویت نفوذ آب باران به سفره‌های زیرزمینی، اصلاح تعرفه‌ها با در نظر گرفتن اقشار آسیب‌پذیر، و ارائه مشوق‌های مالی برای کاهش مصرف نیز از جمله اقدامات کلیدی هستند.

ابراهیمی شکل‌گیری نظام مدیریت آب بر اساس حوضه‌های آبریز و حذف تصمیم‌گیری‌های جزیره‌ای استانی را از پیش‌شرط‌های موفقیت در این فاز دانست و گفت: در فاز بلندمدت، با افق زمانی پنج تا پانزده سال، دستیابی به پایداری و تاب‌آوری منابع آبی در اولویت قرار دارد.

وی تغییر الگوی توسعه کشور با توجه به اقلیم خشک، تمرکز جمعیت و صنعت در مناطق پرآب، و بازنگری در برنامه‌های توسعه شهری و صنعتی را از الزامات بلندمدت قلمداد کرد و گفت: استفاده ترکیبی از منابع جایگزین نظیر آب‌شیرین‌کن‌ها، پساب، و منابع سطحی و زیرزمینی را ضروری است.

این پیش‌کسوت بخش کشاورزی خاطرنشان کرد: ایجاد سامانه ملی هوشمند مدیریت آب با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء و داده‌کاوی، توسعه دیپلماسی آبی برای مدیریت مشترک رودخانه‌های مرزی، و جلوگیری از پروژه‌های انتقال آب آسیب‌زا توسط کشورهای همسایه نیز از جمله محورهای راهبردی این مرحله است.

ابراهیمی تثبیت فرهنگ مصرف بهینه در جامعه را یکی از پایه‌های پایداری منابع آبی دانست و خواستار آموزش مداوم در مدارس، دانشگاه‌ها و رسانه‌ها شد.

ویتأکید کرد:  عبور از بحران آب تنها با رویکردی جامع، هماهنگ و مبتنی بر واقعیت‌های اقلیمی و اقتصادی کشور امکان‌پذیر است و هرگونه تأخیر در اصلاح سیاست‌ها، خسارات سنگین‌تری را بر بخش تولید، امنیت غذایی و زیست‌بوم کشور تحمیل خواهد کرد.

خبرنگار: شبنم مسعودی