سرشماری یک هزار و 230 سمندر در کردستان

سمندرهای ایران در معرض خطر انقراض دارند. با توجه به احتمال انقراض این خزندگان از اکوسیستم غرب کشور، سرشماری جمعیت آنها به صورت سالانه انجام می‌شود. آخرین سرشماری‌های انجام شده در استان کردستان از حضور یک هزار و 230 سمندر از دو گونه آتشین و سمندر خال زرد کردستانی در زیستگاه‌های این استان، حکایت دارد.

به گزارش خبرنگار ایانا، شهر بوکان را مهم‌ترین زیستگاه سمندر کردستانی خال زرد یا آتشخوار عنوان کرده‌اند. ثبت این گونه نادر جانوری در سال 87 انجام شد. این نوع از سمندر در حال انقراض در شمال شرق عراق و جنوب شرق ترکیه نیز دیده شده است. جدای از این‌که خطر شکار شدن، حیات این دوزیست را تهدید می‌کند، آلودگی‌های زیست‌محیطی نیز بر دامنه این خطرات افزوده است. خشکسالی و کم‌ آبی، استفاده افراطی کشاورزان از آب‌های جاری و ورود فاضلاب‌های روستایی به زیستگاه این جانور، حیات او را مورد تهدید قرار داده است. این تغییرات انسانی در محیط‌زیست، باعث فرسایش خاک نیز شده که همین مساله، ادامه زندگی سمندر خال زرد را با خطر انقراض قطعی مواجه کرده است. سمندر آتشین نیز از جمله گونه‌های سمندر است که در معرض خطر انقراض قرار دارد. سال گذشته در مناطق کوهستانی کامیاران و در رودخانه "گاوه رود" از سرشاخه‌های رودخانه سیروان، در نزدیکی روستای پالنگان این گونه مشاهده کردند. ب ر اساس تحقیقات انجام شده تاکنون این‌گونه در مناطق سروآباد، روستای نگل و منطقه کوسالان شناسایی شده‌است و احتمال می‌رود در مناطق سقز و بانه هم وجود داشته باشد.

با توجه به خطر انقراض سمندرهای ایران، سرشماری و پایش جمعیت این خزندگان در استان‌های زاگرس‌نشین در دستور کار ادارات کل محیط زیست این مناطق قرار دارد. بر اساس خبر منتشر شده در سایت اداره کل محیط زیست استان کردستان در سال جاری یک هزار و 230 سمندر از دو گونه آتشین و سمندر خال زرد لرستانی در زیستگاه‌های این استان سرشماری شده است.

عبدالوحید ریاضی‌فر مدیر کل این استان گفت: به منظور شناسایی زیستگاه‌های این گونه نادر و پراکنش، تهدیدها و وضعیت زیستگاه، کارشناسانان بخش حیات وحش اداره کل اقدام به پایش و سرشماری آن کردند.

به گفته وی در این پایش 13 زیستگاه مختلف در استان توسط کارشناسان بررسی شده و یک هزار و 200 سمندر از گونه کوهستانی کردستان و 30 سمندر از گونه آتشین شناسایی شد.

وی اضافه کرد: وضعیت حفاظتی گونه‌های سمندر آتشین و سمندر کوهستانی کردستان در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت ( IUCN ) نزدیک به تهدید محسوب می‌شوند.

وی بیان کرد: برنامه سازمان حفاظت محیط زیست در جهت تهیه، تدوین و اجرای برنامه عمل حفاظت و مدیریت گونه‌های جانوری در معرض خطر تهدید به عنوان یکی از اولویت‌های اجرایی در سال 1396 و در طول برنامه پنجساله ششم توسعه کشور در اولویت کاری قرار گرفت.

مدیر کل محیط زیست کردستان در مورد پراکنش این گونه گفت: این دوزیست، بومی زیستگاه‌های کوهستانی جنگلی استان کردستان از قبیل اورامانات و محدوده شهرستان‌های مریوان، سروآباد، بانه، سقز، سنندج و کامیاران است.

به گفته وی عدم شناخت جوامع محلی از این گونه، تخریب زیستگاه، آلودگی منابع آبی زیستگاه به دلیل آفت کش ها، علف کش‌ها و کودهای شیمیایی و ورود فاضلاب های انسانی، کاهش جمعیت گونه، تغییر کاربری منابع آبی و انتقال آن به خارج از زیستگاه توسط کشاورزان آتش زدن زیستگاه و خشکسالی را از عوامل تهدید کننده این جانور دوزیست است.

وی گفت: این گونه به دلیل حساس بودن به شرایط محیطی، همواره با آسیب‌های بسیار جزئی و آلودگی بسیار کم منابع آبی از بین می‌روند و برخی پرندگان شکاری و مارها نیز آنها را شکار می‌کنند.

وی اضافه کرد: به دلیل خشک شدن چشمه‌ها و تغییر کاربری آنها این گونه نادر بسیاری از زیستگاه‌های خود را از دست داده و در شمار گونه‌های در حال انقراض قرار گرفته است.

وی ادامه داد: در اصطلاح محلی به این گونه جانوری "بوکه کانیله"، "کانی بوک" گفته می شود که به معنی عروس چشمه است و این نام‌گذاری حاکی از آن است که تنها در چشمه‌های با آب روان و صاف قابل مشاهده است.

ریاضی فر گفت: محل زیستگاه این جانور در چشمه سارها و جویبارهای کوهستان در ارتفاعات 1300 تا 1400 متری با پوشش گیاهی مناسب زیست است که معمولا در اوایل صبح یا شب در نزدیکی چشمه‌ها و جویبارها از آب خارج می‌شود.

سمندر از راسته دوزیستان دمدار و خانواده سالاماندریده(سمندرها) بوده که از این جنس سه گونه در ایران وجود دارد که در لیست سرخ اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت ( IUCN ) در دسته به شدت در معرض خطر انقراض طبقه‌بندی شده و زیستگاه آن چشمه سارها، جویبارها و آب های روان و زلال است. این گونه جانوری علاوه بر کردستان در مناطق جنوبی آذربایجان غربی و کرمانشاه نیز شناسایی شده است.

L-960404-02