کلزا؛ دانه‌ای کوچک با نقشی بزرگ در امنیت غذایی
کلزا با نقش حیاتی در تأمین روغن نباتی و نهاده‌های دامی، یکی از محصولات راهبردی کشاورزی محسوب می‌شود. توسعه کشت این گیاه می‌تواند گامی مؤثر در کاهش وابستگی به واردات و تقویت امنیت غذایی کشور باشد.
تهران- ایانا-در پازل امنیت غذایی هر دانه هر چند کوچک نقش ارزشمند و حیاتی دارد و در صورت نبود هر کدام از این دانه‌ها موجودیت امنیت غذایی زیر سوال می‌رود. کلزا، دومین دانه روغنی پرمصرف در جهان پس از سویا، یکی از این دانه‌های روغنی راهبردیست که در تامین روغن نباتی، کنجاله دامی، مارگارین (کره گیاهی) و سایر محصولات صنایع غذایی و دارویی کاربرد دارد.
کشورهایی مانند هند، کادانا، استرلیا، چین، اوکراین و روسیه در تولید کلزا نقش دارند. در ایران نیز افزایش کشت این دانه در قالب برنامه هفتم توسعه و طرح خودکفایی دانه‌های روغنی مورد توجه قرار گرفت. تا آنجا که در تیر ماه ۱۴۰۴ سعدالله نوری مجری طرح دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر، از افزایش سطح زیر کشت کلزا به ۵۰۰ هزار هکتار، خبر داده بود. به گفته او می‌توان با این مقدار حدود ۳۰ درصد از نیاز کشور به روغن خوراکی را در داخل تأمین کرد. این اقدام علاوه بر تأمین بخشی از نیاز کشور به نهاده‌های دام و طیور، به پربارتر شدن محصول گندم در تناوب کشت نیز کمک می‌کند و همچنین باعث حاصلخیزی خاک، کاهش آفات و افزایش عملکرد محصولات می‌شود.
البته هنوز چالش‌های همشیگی مانند تنش‌های آبی و کشاورزی سنتی و معیشتی دامن‌گیر تولید این دانه نیز هست. به گزارش اقتصاد معاصر، بر اساس اظهارات یکی از اعضای هئیت علمی موسسه تحقیقات اصلاح نهال و بذر یکی دیگر از چالش‌هایی که در کشور وجود دارد، بحث حمایت از واردات در عوض حمایت از تولید داخل است. یعنی به معنای واقعی کلمه از تولید داخل حمایت نمی‌شود و بیشتر به‌صورت شعار است؛ بنابراین باید عزمی ملی برای حمایت از تولید داخلی و تولیدکنندگان دانه‌های روغنی وجود داشته باشد تا بتوانیم به سمت خودکفایی و کاهش وابستگی حرکت کنیم. هر ساله کشاورزان کلزا می‌کارند و با زحمت فراوان برداشت می‌کنند و به دولت می‌فروشند ولی گاهی کشاورزان تا ۶ یا ۷ ماه باید به دنبال پول خود بدوند! آیا در این صورت انگیزه‌ای برای کشت در سال آینده وجود خواهد داشت؟
با این حال به گفته این فعال بخش تحقیقات شاید ظرفیت کشور به ما این اجازه را ندهد که صددرصد در تولید این خاصش خودکفا شویم؛ یعنی اگر بنا باشد که تمام دانه‌های روغنی یا روغن مورد نیاز کشور را با ظرفیت کشاورزی خود تولید کنیم، باید تولید سایر گیاهان به‌شدت کاسته شده و از سوی دیگر به گیاهان دیگر وابسته شویم! برای نمونه بخش زیادی از سطح زیر کشت گندم را به کلزا و دانه‌های روغنی اختصاص بدهیم و واردکننده گندم شویم! البته می‌توانیم با در نظر گرفتن توان کشور و برنامه‌ریزی عملیاتی این وابستگی ۹۰ درصدی را تا حد زیادی کاهش داده و به ۶۰ یا ۶۵ درصد برسانیم. باید این نکته را در نظر بگیریم که قطع کامل وابستگی مقدور نیست؛ زیرا توان کشور این اجازه را نخواهد داد.
در نهایت، کلزا نه تنها یک دانه کوچک، بلکه کلیدی برای ارتقاء امنیت غذایی و اقتصاد پایدار کشور است. با وجود چالش‌های موجود، فرصت‌های بزرگی در تولید و توسعه این محصول راهبردی وجود دارد. اگر امروز بتوانیم به درستی فرصت‌ها را دریابیم و چالش‌ها را پشت سر بگذاریم، فردایی روشن‌تر و امن‌تر در انتظار کشاورزی و امنیت غذایی کشورمان خواهد بود.
خبرنگار، صبا طاهری
دیدگاه تان را بنویسید