کاهش سطح زیر کشت؛ زنگ خطر امنیت غذایی

تهران - ایانا - عاملی خاموش و در عین حال خطرناک تهدید امنیت غذایی، که اتفاقا هم بی صدا در حال گسترش است، مسئله کاهش سطح کشت بوده که در وهله‌ی اول ممکن است تنها یک مسئله کشاورزی به نظر بیاید و تنها چالشی که ایجاد می‌کند گریبان درآمد و بقای کشاورز را بگیرد، اما غافل از این که زنجیره امنیت غذایی حاصل بهم پیوستن شاید میلیون‌ها حلقه است و در صورت نبود یکی از این حلقه‌ها موجودیت این زنجیره زیر سوال می‌رود.

کاهش سطح ۳۰۰ هزار تنی کشت برنج در تازه‌ترین حلقه‌ی گم‌شده امنیت غذایی است. در سال زراعی ۱۴۰۴سطح کشت برنج به دلیل تنش‌های آبی در استان‌های غیر شمالی کشور ممنوع اعلام شد و همان‌طور که حدس زده شد، عرضه پایین آمد و قیمت سر فلک کشید. البته دلایل این افزایش قیمت و عرضه کم دلیل تنها به تنش‌های آبی کشور نبود و مانند همیشه دست‌های پشت پرده  با ایجاد اختلال در بازار و انحصارگری‌ها از غافله عقب نکشیدند.

البته نگاه کردن به افول سطح کشت تنها به مثابه کاهش کمی محصولات کشاورزی و بالا رفتن قیمت آنها نیز ساده‌انگارانه است. چراکه وقتی که زمین‌های کمتری برای تولیدات گیاهی مانند غلات وجود داشته باشد، کشور ناگریز است به واردات تکیه کند و همین موضوع امنیت غذایی را در پیچ و تاب رویارویی با گیر و دارهای وارداتی می‌کند.

پایین آمدن سطح زیر کشت، همانند باروتی در انبار کاه می‌تواند نطقه‌ی آغازی برای از میان رفتن تنوع غذایی، کاهش اشتغال در بخش کشاورزی و در پی آن مهاجرت روستاییان به شهر و حاشیه شهرها و فشار مضاعف به زیرساخت شهرها باشد.

در چنین شرایطی، دیگر نمی‌توان امنیت غذایی را صرفاً با عدد و رقم موجودی انبارها سنجید. امنیت غذایی یعنی توان تولید داخلی، یعنی حفظ زمین‌های زراعی، یعنی بقای کشاورز. برای ایران، بازگرداندن زمین‌های از دست‌رفته به چرخه تولید، اصلاح الگوی کشت، حمایت از کشاورزان خرد، مدیریت منابع آب و صد البته ایجاد کشاورزی پایدار و همچنین استفاده از فناوری‌های نوین کشاورزی‌ ـ به گفته‌ی غلامرضا نوری وزیر جهاد کشاورزی استفاده از فناوری‌ها هزینه بسیار بالایی دارد ـ‌حرکت ما به سوی تجهیز به فناوری‌ها کند کرده است.

در نهایت آینده امنیت غذایی در ایران، بیش از هر زمان دیگری، به آنچه امروز بر زمین‌های زراعی کشور می‌گذرد وابسته است.

خبرنگار، صبا طاهری