مدیرکل دفتر ترویج سازمان تات:
«خاکهای سالم برای شهرهای سالم» دعوتی به اقدام برای حفاظت از خاک در شهرهاست
به گفته مدیرکل دفتر ترویج سازمان تات، شعار روز جهانی خاک در سال ۲۰۲۵ با عنوان «خاکهای سالم برای شهرهای سالم» یک دعوت جدی برای اقدام شهرداریها، برنامهریزان شهری، معماران، سازندگان و شهروندان است تا حفاظت از خاک را در سیاستهای شهری، طراحی زیرساختها و الگوی مصرف خود لحاظ کرده و نقش مؤثر خود را در امنیت غذایی و سلامت محیط زیست ایفا کنند.
تهران- ایانا- مدیرکل دفتر ترویج سازمان تات، در دهمین کاروان ترویج بهرهوری کشاورزی که به مناسبت «روز جهانی خاک» برگزار شد در جمع خبرنگاران با اشاره به نقش مستقیم فعالیتهای شهری در آلودگی و تخریب خاکهای کشاورزی گفت: «دفع غیراصولی پسماند و زبالههای شهری همچنان یکی از بزرگترین تهدیدها برای سلامت خاک است.»
به گزارش ایانا، عبداله موموندی با بیان اینکه در بسیاری از شهرها زبالهها بدون رعایت اصول فنی و اغلب روی اراضی کشاورزی یا در مجاورت آنها دفن میشود، افزود: «شیرابهای که از این زبالهها تولید میشود سرشار از فلزات سنگین مانند سرب، جیوه و کادمیوم، نمکها و ترکیبات آلی سمی است؛ موادی که میتوانند حتی تا دههها در لایههای مختلف خاک باقی بمانند و آن را غیرقابلکشت کنند.»
او ادامه داد: «رهاسازی زباله در دشتها و کنار مزارع توسط شهروندان بهطور مستقیم در آلودگی خاک موثر بوده و پلاستیکها، باتریهای فرسوده و لوازم الکترونیکی سموم خطرناکی را به تدریج وارد خاک میکنند.»
موموندی با اشاره به پساب و فاضلاب شهری بهعنوان دومین عامل مهم آلودگی منابع خاک، توضیح داد: «در برخی مناطق کمآب، کشاورزان ناچار به استفاده از فاضلاب شهری برای آبیاری محصولات هستند؛ این فاضلاب اگرچه مواد مغذی دارد، اما به دلیل آلودگی به پاتوژنها (باکتریها، ویروسها و کرمهای انگلی)، فلزات سنگین ناشی از فعالیتهای صنعتی و مواد شوینده، موجب مسمومیت خاک و انتقال آلودگی به محصولات کشاورزی میشود.»
او هشدار داد که شبکههای فرسوده فاضلاب میتوانند سبب نشت پساب و آلودگی خاکهای اطراف و حتی منابع آب زیرزمینی شوند.
مدیرکل دفتر ترویج سازمان تات درباره انتشار مقادیر زیادی ذرات معلق و گازهای آلاینده توسط فعالیتهای شهری مانند ترافیک خودروها، کارخانهها و نیروگاهها، گفت: «این مواد در اتمسفر با بخار آب ترکیب شده و بارشهای اسیدی را ایجاد میکنند که تعادل شیمیایی خاک را برهم زده، سبب تغییر pH خاک شده و منتج به خارج شدن عناصر غذایی از دسترس گیاه میشوند؛ همزمان، فلزات سمی مانند آلومینیوم در خاک آزاد میشود که میتواد رشد گیاهان را مختل کند.»
او با بیان اینکه توسعه کالبدی شهرها و تغییر کاربری اراضی کشاورزی یکی از بزرگترین تهدیدهای امروز است، گفت: «پیشروی بیوقفه شهرها به سمت زمینهای حاصلخیز، خاک را از چرخه تولید غذا حذف میکند؛ ایجاد جاده، ساختوساز، پاساژ و توسعه مسکن روی بهترین خاکهای کشور، ظرفیت تولید را کاهش داده و امنیت غذایی را تهدید میکند.»
موموندی، با اشاره به نقش تعیینکننده الگوی مصرف شهروندان در میزان آلودگی خاک، افزود: «استفاده گسترده از محصولات پلاستیکی یکبارمصرف و عدم بازیافت مؤثر منجر به انباشت پلاستیک در محیط و خاک شده که در آن باقی مانده و بر سلامت خاک و موجودات زنده آن تأثیر منفی دارد؛ ریختن داروهای تاریخگذشته، رنگها، حلالها و روغن موتور به خاک یا فاضلاب خانگی نیز، آلودگیهای جدی ایجاد میکند.»
او با تأکید بر مدیریت نادرست فضای سبز شهری بهعنوان یکی از دیگر موارد اثرگذار بر خاکهای اطراف شهرها، گفت: ««استفاده بیرویه از کودها و سموم شیمیایی در پارکها و چمنها باعث میشود این مواد در اثر بارندگی به خاکهای اطراف و منابع آب زیرزمینی منتقل شوند.»
علت انتخاب شعار جهانی ۲۰۲۵: خاکهای سالم برای شهرهای سالم
مدیرکل دفتر ترویج سازمان تات با تشریح دلایل انتخاب شعار امسال گفت: «روز جهانی خاک با هدف افزایش آگاهی جهانی درباره اهمیت مدیریت پایدار خاک برگزار میشود و انتخاب شعار «خاکهای سالم برای شهرهای سالم» در سال ۲۰۲۵ یک دعوت جدی برای اقدام شهرداریها، برنامهریزان شهری، معماران و حتی شهروندان است تا حفاظت از خاک را در سیاستهای توسعه شهری و الگوی مصرف خود وارد کنند.»
راهبردهای نقشآفرینی شهروندان و مدیران شهری
موموندی به کاهش تولید زباله، تفکیک از مبدأ، جلوگیری از رهاسازی زباله در طبیعت، حمایت از محصولات سالم، افزایش آگاهی عمومی و مطالبهگری از شهرداریها برای مدیریت صحیح فاضلاب و پسماند اشاره کرد و گفت: «این اقدامات برای مشارکت شهروندان در حفاظت از خاک ضروری است.»
او گفت: « شهروندان همچنین باید از توسعه بیرویه شهر روی اراضی کشاورزی جلوگیری کرده و از اجرای قانون حفاظت از خاک حمایت کنند.»
وظایف شهرداریها در حفاظت از خاک
موموندی با معرفی شهرداریها بهعنوان نهادی کلیدی برای حفاظت از خاک، سه محور اصلی وظایف آنها را مدیریت پسماند، کنترل توسعه شهری با اجرای دقیق طرحهای جامع و تفصیلی و نیز فرهنگسازی در سطح جامعه دانست.
موموندی با اشاره به همپوشانی مأموریتهای آموزش و ترویج کشاورزی با شهرداریها، خاطرنشان کرد: «همکاریها در حوزههایی مانند آموزش و جریانسازی اجتماعی برای کاهش تخریب خاک، مدیریت پسماندهای آلی و تولید کمپوست از پسماند تر، قابل توسعه است.»
او «موازیکاری و نبود انسجام» را بزرگترین مانع توسعه همکاریها عنوان کرد و پیشنهاد داد کارگروههای مشترک در سطح ملی، استانی و شهرستانی تشکیل شود تا این مشکل برطرف شود.
دهمین کاروان ترویج بهرهوری کشاورزی؛ برنامه ملی برای حفاظت خاک
موموندی با معرفی دهمین کاروان ترویج بهرهوری کشاورزی با شعار «خاکهای سالم برای شهرهای سالم»، آن را یک بسیج ملی با هدف آگاهیبخشی به مدیران شهری، دهیاران و اعضای شوراهای اسلامی درباره اهمیت خاک، تهدیدهای شهری و راهکارهای حفاظت و احیای منابع خاک دانست.
او تأکید کرد: «اهداف این کاروان جریانسازی اجتماعی، تبیین عوامل آلودهکننده شهری، استفاده از ظرفیت منابع شهری برای حفاظت خاک و برجستهسازی نقش خاک در امنیت غذایی است.»
مدیرکل دفتر ترویج سازمان تات، گفت: «محتوای این برنامه شامل تشریح قانون حفاظت از خاک، کارکردهای خاک، وضعیت آلودگی منابع خاک بر اثر فعالیتهای شهری، روند تخریب و تغییر کاربری اراضی کشاورزی و همچنین تشریح برنامههای شهرداریها برای کاهش این اثرات است.»
گزارش عملکرد کاروانهای ترویجی ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۴
مدیرکل دفتر ترویج سازمان تات به خلاصه عملکرد این کاروانها پرداخت و گفت: «طی این سالها ۱۱ کاروان در ۳۱ استان و ۳۴۹۳ نقطه هدف برگزار شده و بیش از ۴۷۲ هزار نفر از مدیران، کارشناسان، کشاورزان، بهرهبرداران، تشکلها و مربیان ترویجی در این برنامهها مشارکت داشتهاند.»
او همچنین به آمار فعالیتهای آموزشی و ترویجی ویژه حفاظت از خاک در سالهای ۱۴۰۳ تا ۱۴۰۴ اشاره کرد و اظهار داشت: «۲هزار و ۲۹۶ مسئله شناساییشده، هزار و ۹۵۳ راهکار فناورانه ترویج شده، ۳۶۵ هزار و ۶۸۴ نفرروز خدمات ترویجی، ۵۵ هزار و ۵۲۷ نفرروز آموزش مهارتی و ۷۰ هزار و ۶۸۲ ساعت آموزش کارکنان ارائه شده، همچنین ۲۲۸ عنوان رسانه ترویجی تولید و ۱۰۱ دوره آموزشی ویژه زنان روستایی و عشایری در قالب ۸ هزار و ۹۶۷ نفر روز، برگزار شده است.»
خبرنگار: شهرزاد مسعودی
دیدگاه تان را بنویسید