عضو هیأت علمی سازمان تات تاکید کرد
ضرورت سرمایه‌گذاری در فناوری‌های سازگاری، برای کاهش هزینه‌های اقتصادی تغییر اقلیم
به گفته مسئول بخش تحقیقات اقتصادی و اجتماعی سازمان تات، کاهش کمّی و کیفی تولید، افزایش ضایعات، آسیب به دارایی‌ها و بی‌ثباتی بازار، بیشترین فشار را بر کشاورزان خرده‌پا و بخش محیط‌زیست وارد می‌کند و نیازمند مدیریت هوشمند منابع پایه، بازبینی الگوی کشت و تقویت تاب‌آوری زنجیره ارزش است.
تهران- ایانا- عضو هیأت علمی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ( تات)، با تأکید بر اینکه تغییر اقلیم به‌طور مستقیم ساختار اقتصادی بخش کشاورزی را تحت تأثیر قرار داده، مهم‌ترین پیامد آن را کاهش سودآوری و افزایش ریسک سیستماتیک این بخش عنوان کرد.
صفت‌اله رحمانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا، با اشاره به اینکه این پیامدها در دو دسته اصلی بروز می‌کند، توضیح داد: «دسته نخست، هزینه‌های ناشی از خسارات مستقیم که شامل کاهش کمّی و کیفی تولید، آسیب به دارایی‌های کشاورزی در پی رویدادهای حدی مانند خشکسالی، سیل و توفان، و همچنین افزایش ضایعات محصولات است.»
او افزود: « دسته دوم پیامدها هزینه‌های سازگاری است که به‌صورت افزایش مخارج مدیریت منابع آب، مقابله با آفات و بیماری‌های نوظهور و نیاز به تهیه نهاده‌های خاص نمود پیدا می‌کند.»
مسئول بخش تحقیقات اقتصادی و اجتماعی سازمان تات اظهار داشت: «بیشترین فشار ناشی از این تغییرات بر کشاورزان خرده‌پا که توان مالی کمتری برای سازگاری با شرایط جدید دارند، و نیز محیط‌زیست که با فشارهای سنگین ناشی از کاهش منابع پایه و تشدید ناپایداری مواجه است، وارد می‌شود.»
او پیامدهای ثانویه این بحران را نیز گسترده توصیف کرد و گفت: «بی‌ثباتی بازار محصولات، کاهش ارزش دارایی‌ها، افت درآمدهای صادراتی و مهاجرت روستاییان به‌عنوان نتایج مستقیم این وضعیت بوده و هزینه‌های اجتماعی و اقتصادی سنگینی را بر کشور تحمیل می‌کند.»
رحمانی که ریاست کارگروه « سرمایه‌گذاری، تجارت، زنجیره ارزش و پیامدهای اقتصادی» را نیز به‌عنوان کارگروه ششم «همایش تغییر اقلیم» برعهده دارد، اظهار داشت: « طبق گزارش‌های موجود تغییر اقلیم هم عملکرد کمی محصولات و هم کیفیت را کاهش داده، به‌طوری‌که افزایش ضایعات به یکی از نشانه‌های مهم این تغییرات تبدیل شده است.
او با اشاره به اینکه رویدادهای حدی مانند سیل خسارات ناگهانی و شدید ایجاد می‌کنند، تأکید کرد: «در شرایط فعلی، خشکسالی به‌دلیل آثار تدریجی و گسترده، مهم‌ترین منبع نگرانی در بخش کشاورزی است.»
این دانشیار اقتصاد کشاورزی، با بیان اینکه سرمایه‌گذاری در حوزه سازگاری یک ضرورت انکارناپذیر است، افزود؛ «محورهای اصلی آن مدیریت مصرف آب، خاک و انرژی از طریق فناوری‌های آبیاری نوین، توسعه بذرها و ارقام مقاوم به خشکی و شوری، گسترش کشاورزی داده‌محور، و تعمیم بیمه محصولات متناسب با ریسک‌های اقلیمی است.»
او درعین‌حال تغییر اقلیم را صرفاً تهدید ندانست و گفت: «این تغییرات با ایجاد نیاز به فناوری‌های نو، فرصت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری جدیدی نیز ایجاد می‌کند.»
رحمانی با توضیح اینکه تغییر در الگوی دما و بارش، مزیت نسبی تولید محصولات را در مناطق مختلف جغرافیایی جابه‌جا کرده، افزود: «این موضوع تأثیر مستقیمی بر جریان تجارت جهانی محصولات کشاورزی داشته و کشورهایی که موفق به تولید ارقام مقاوم و اصلاح الگوی کشت خود شوند، می‌توانند سهم بیشتری از بازار جهانی را در اختیار بگیرند.»
به گفته او، تغییرات اقلیمی موجب اختلال در زنجیره‌های تأمین، افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل، تشدید مقررات تجاری و تحت فشار قرار گرفتن بازارهای کالایی و قراردادهای آتی شده و به همین دلیل، «بازبینی الگوی کشت و استراتژی صادرات» یک الزام قطعی برای کشاورزی ایران است.
این پژوهشگر با تأکید بر اینکه حلقه نخست زنجیره ارزش محصولات، یعنی مرحله تولید بیشترین آسیب را متحمل می‌شود، خاطرنشان کرد: «کاهش کمّی و کیفی محصول در این مرحله باعث افزایش ضایعات و بی‌ثباتی عرضه در بازار شده و نتیجه این وضعیت، ایجاد نوسان در قیمت‌ها و تضعیف ثبات بازار است؛ «مقاوم‌سازی و بازطراحی زنجیره ارزش» برای مواجهه با شوک‌های اقلیمی ضروری است.»
رحمانی با اشاره به اینکه تمرکز کارگروه ششم همایش تغییر اقلیم بر تحلیل پیامدهای اقتصادی، بررسی زنجیره ارزش، شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و ارزیابی تأثیرات تجاری تغییر اقلیم است، افزود: «مقالات ارائه‌شده در این کارگروه مباحثی همچون سنجش اثرات اقتصادی تغییر اقلیم بر بخش کشاورزی، نقش بازارهای مالی در مدیریت ریسک، ارزیابی سیاست‌های مرتبط با عرضه آب، تحلیل زنجیره ارزش و بررسی نقش بخش خصوصی و عمومی در سرمایه‌گذاری را دنبال می‌کنند.»
به گفته رئیس کارگروه ششم همایش تغییر اقلیم، خروجی نهایی این کارگروه، ارائه پیشنهادات اجرایی و سیاستی کاربردی برای کاهش آسیب‌پذیری و افزایش تاب‌آوری اقتصادی بخش کشاورزی خواهد بود.
او در جمع‌بندی سه راهکار اصلی کشور برای کاهش خسارت‌های اقتصادی ناشی از تغییر اقلیم را شامل «مدیریت هوشمند و بهینه منابع پایه به‌ویژه آب، خاک و انرژی»، «تغییر راهبردی در نظام تولید و اجرای الگوی کشت ملی سازگار با شرایط اقلیمی جدید همراه با توسعه نهاده‌های مقاوم» و «ارتقای تاب‌آوری زنجیره ارزش و بازار از طریق کاهش ضایعات، مقاوم‌سازی صنایع تبدیلی و متناسب‌سازی سیاست‌های تجاری در برابر نوسانات اقلیمی» عنوان کرد.
به گزارش ایانا، همایش ملی «تغییر اقلیم، مدیریت پایدار کشاورزی و منابع طبیعی» با هدف ارائه آخرین یافته‌های تحقیقاتی، تبادل تجربیات و توسعه همکاری‌های ملی و بین‌المللی در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی، ۱۰ و ۱۱ آذر ۱۴۰۴ در تهران برگزار می‌شود.
این همایش شامل شش کارگروه تخصصی با عناوین محور اول، تغییر اقلیم؛ آشکارسازی، پیش‌نگری و پیش‌بینی متغیرهای هواشناسی و توسعه سامانه‌های هشدار، محور دوم، پیامدها و مخاطرات تغییر اقلیم و اثرات آن بر کشاورزی و منابع طبیعی، محور سوم، ابعاد اجتماعی، نظام‌های بهره‌برداری و آموزش و ترویج، محور چهارم، امنیت غذایی، حکمرانی، سیاستگذاری و معاهدات، محور پنجم، سازگاری با تغییر اقلیم در کشاورزی و منابع طبیعی با تأکید بر دانش بومی، فناوری‌های نوین و هوشمند و درنهایت محور ششم سرمایه‌گذاری، تجارت، زنجیره ارزش و پیامدهای اقتصادی است.
خبرنگار: شهرزاد مسعودی
دیدگاه تان را بنویسید