رئیس موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور:
شناخت ۸ هزار گونه گیاهی کشور تکمیل شد/ تثبیت حفاظت از ۴ هزار گونه گیاهی
رئیس موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در جریان تور رسانه‌ای از باغ گیاهشناسی ملی ایران که روز شنبه ۱ آذر ماه برگزار شد، به تشریح مأموریت‌های علمی این موسسه در چهار محور شناخت، حفاظت، احیا و توسعه و نیز بهره‌برداری از منابع طبیعی سازماندهی شده پرداخت.
تهران- ایانا- در جریان تور رسانه‌ای ویژه اصحاب رسانه که همزمان با بازدید از باغ گیاهشناسی ملی ایران برگزار شد، رئیس موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور توضیح داد که این برنامه هرسال با هماهنگی سازمان منابع طبیعی شکل می‌گیرد. او گفت در این تور، خبرنگاران از نزدیک روند فعالیت‌های موسسه و باغ گیاهشناسی را دنبال می‌کنند و فرصت دارند پرسش‌ها و ابهام‌های خود را به طور مستقیم مطرح کنند؛ فرصتی که معمولاً به روشن‌تر شدن ابعاد پژوهشی و اجرایی این بخش منجر می‌شود.
علی علیزاده علی‌آبادی، گفت: «مأموریت موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع در یک جمله بازوی علمی فعالیت‌های اجرایی سازمان منابع طبیعی کشور است و هر اقدامی که در سازمان انجام می‌شود، پایه‌های علمی آن در این موسسه ایجاد شده یا در حال توسعه است.»
او افزود: «رسالت اصلی سازمان منابع طبیعی شامل شناخت، حفاظت، احیا و توسعه ونیز بهره‌برداری از منابع طبیعی است و فعالیت‌های موسسه نیز دقیقاً در همین چهارچوب طراحی شده است.»
محور نخست: شناخت منابع طبیعی
به گفته رئیس موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، این موسسه از سال‌های ابتدایی دهه ۱۳۶۰ تاکنون طرح‌های منظم شناسایی گونه‌های گیاهی کشور را اجرا کرده که مهم‌ترین دستاورد آن تدوین ۱۸۵ جلد فلور ایران است. او با اشاره به وجود حدود ۸ هزار گونه گیاهی در کشور گفت: جلد ۱۸۴ فلور ایران سال گذشته منتشر شد و جلد ۱۸۵ نیز به‌عنوان مکمل چاپ شده است.
او افزود: «در کنار این آثار، تاکنون ۲۹ جلد فلور رنگی ایران با همکاری دانشگاه منتشر شده و بزرگترین هِرباریوم کشور با عنوان هرباریوم مرکزی ایران با ۱۹۰ هزار نمونه در موسسه نگهداری می‌شود که ۱۶۰ هزار نمونه گیاهان گلدار و ۳۰ هزار نمونه گیاهان بی‌گل هستند.»
محور دوم: حفاظت از منابع طبیعی
علیزاده با بیان این‌که در باغ گیاهشناسی ملی ایران حدود ۴ هزار گونه گیاهی از مجموع ۸ هزار گونه کشور در ۲۲ قطعه نگهداری می‌شود که از این تعداد ۱۳۰۰ گونه بومی، ۲۷۰۰ گونه غیربومی و ۱۰۳ گونه اندمیک هستند، اظهار داشت: «بر اساس برآوردهای موجود، حدود ۲۴۰۰ گونه انحصاری در ایران وجود دارد، اما تعیین تعداد گونه‌های در معرض خطر نیازمند بررسی‌های اختصاصی است.»
او درباره گونه‌های خارج از این باغ، توضیح داد: «اگرچه نمی‌توان گفت همه ۸ هزار گونه تحت حفاظت باغ ملی و باغ‌های اقماری قرار دارند، اما با فعالیت‌های حفاظتی موسسه و سازمان اجرایی متناظر، تلاش بر این است که پوشش حفاظتی علمی برای تمام گونه‌ها فراهم شود؛ هرچند تغییر اقلیم، دخالت‌های انسانی و حوادثی مانند آتش‌سوزی برخی گونه‌ها را در معرض خطر قرار می‌دهد.»
علیزاده با اشاره به ۶ باغ اقماری در دزفول، خرم‌آباد، کاشان، یزد و نوشهر گفت: «این باغ‌ها بر اساس اقلیم هر منطقه، محل نگهداری گیاهان گرمسیری، بیابانی، کویری و هیرکانی هستند؛ سالانه بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ گونه جدید در قالب طرح غنی‌سازی به باغ اضافه می‌شود.»
به گفته رئیس موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در بانک ژن این موسسه ۵۰ هزار نمونه از ۴ هزار گونه نگهداری می‌شود و نسخه پشتیبان این بانک نیز در ایستگاه تحقیقاتی هومند آب‌سرد دماوند در حال استقرار است تا در صورت بروز حادثه، اطلاعات ژنتیکی گونه‌ها حفظ شود.
او همچنین گفت: «امسال فقط در بخش تملک دارایی باغ گیاهشناسی و باغ‌های اقماری ۲۶ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان اعتبار تخصیص یافته که برای تکمیل، تجهیز و غنی‌سازی آن‌ها هزینه می‌شود.»
محور سوم: احیا و توسعه
علیزاده با اشاره به نیاز احیا و توسعه جنگلها به منابع بذری گفت: «فقط در حوزه زاگرس ۱۵۹ محوطه بذری در وسعت ۱۶ هزار هکتار شناسایی شده است که سازمان منابع طبیعی از آن‌ها بذور لازم را جمع‌آوری و به نهالستان‌ها منتقل می‌کنند و در شمال و غرب کشور نیز ۱۵ باغ بذری با مشارکت موسسه ایجاد شده است.»
او در زمینه احیا و توسعه منابع طبیعی به همکاری موسسه با سازمان منابع طبیعی در طرح کاشت یک میلیارد درخت نیز اشاره کرد.
محور چهارم: بهره‌برداری
علیزاده با توضیح مفهوم بهره‌برداری از منابع طبیعی به معنای استفاده از جنگلها، مراتع و آنچه در آن‌هاست، گفت: «در این حوزه تاکنون ۴ رقم یا کلون صنوبر برای زراعت چوب معرفی شده است. همچنین دو رقم گل محمدی و دو رقم اسپرس به‌عنوان علوفه دامین دارویی نیز دو رقم آویشن با نام‌های شمیم و رایحه معرفی شده و معرفی سایر اقلام مرتعی و دارویی در دست اقدام است.»
او با اشاره به راه‌اندازی پایلوت اسانس‌گیری گفت: «تولید اسانس و عرقیجات استاندارد در کشور فاقد مرجع واحد بود و این پایلوت می‌تواند نقش محک استاندارد را ایفا کند؛ ظرفیت این پایلوت برای گیاهانی مانند نعناع ۲۰۰۰ لیتر عرق در روز و برای گلاب تا ۱۰ هزار لیتر در روز است.»
دیگر دستاوردها
رئیس موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور به تجاری‌سازی قارچ‌های میکوریزی به عنوان قارچ همزیست با ریشه گیاهان برای تسهیل جذب آب و عناصر و نیز فعالیت مشترک با موسسه تحقیقات شیلاتی در تولید دانش فنی نشاء ماکروجلبک‌ها اشاره کرد.
او افزود: «در حوزه ضایعات نیز تلاش شده از ضایعات نخلستان‌ها، کتان، موز و دیگر گیاهان برای صنایع سلولزی مانند نئوپان استفاده شود و نتایج امیدوارکننده‌ای در حال تکمیل است.»
خبرنگار: شهرزاد مسعودی
دیدگاه تان را بنویسید