پژوهشکده مرکبات و میوه‌های گرمسیری گنجینه ملی است/ کاهش ۱۰ درصدی ضایعات باغی

سیروس آقاجانزاده در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا ضمن گرامیداشت یاد و خاطره شهیدان رجایی و باهنر و شهدای دولت و نیز تبریک فرا رسیدن هفته دولت و روز کارمند اظهار داشت: پژوهشکده مرکبات و میوه‌های نیمه‌گرمسیری در شهر رامسر استان مازندران مستقر بوده و به‌عنوان یکی از مراکز تابعه مؤسسه تحقیقات علوم باغبانی و زیرمجموعه سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی فعالیت می‌کند.

تاریخچه فعالیت پژوهشکده

رئیس پژوهشکده مرکبات و میوه‌های نیمه‌گرمسیری با اشاره به بنیان‌گذاری این مجموعه در سال ۱۳۰۹ با عنوان «باغ فلاحت رامسر»، افزود: در سال ۱۳۳۹ به «ایستگاه تحقیقات کشاورزی» و در سال ۱۳۶۵ به «ایستگاه تحقیقات مرکبات» تغییر نام یافت.

وی با بیان این‌که فعالیت این ایستگاه تا سال ۱۳۷۱ زیر نظر مؤسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر بوده و سپس در سال ۱۳۷۳ با عنوان «مرکز تحقیقات مرکبات» به‌طور مستقل کار خود را دنبال کرد؛ گفت: در سال ۱۳۷۶ این مرکز به «مؤسسه تحقیقات مرکبات کشور» تغییر نام داد و نهایتاً در سال ۱۳۹۴ با تصویب هیأت امنای سازمان و شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم به «پژوهشکده مرکبات و میوه‌های نیمه‌گرمسیری» ارتقا یافته و با این تغییر، مدیریت پژوهش روی میوه‌هایی همچون انار، انجیر، زیتون و خرمالو نیز به حوزه فعالیت‌های آن اضافه شد.

نیروی انسانی و مأموریت‌ها

آقاجانزاده اظهار داشت: این مرکز در حال حاضر دارای ۴۲ کارمند شامل ۱۵ عضو هیأت علمی و ۲۷ محقق غیر هیأت علمی، نیروهای فنی، تحقیقاتی، اداری و ایستگاه‌های تابعه دارد و ۱۹ نفر عضو هیأت علمی و محقق نیز در ایستگاه‌های تخصصی نیمه‌گرمسیری سایر استان‌ها همکاری می‌کنند.

وی مأموریت اصلی پژوهشکده را انجام تحقیقات کاربردی برای رفع مشکلات تولید مرکبات و میوه‌های نیمه‌گرمسیری عنوان کرد و گفت: ارائه دستاوردهای علمی، انتقال یافته‌های پژوهشی، همکاری‌های داخلی و بین‌المللی و تولید فناوری‌های عملی از جمله اهداف محوری این مجموعه است.

دستاوردهای پژوهشی و علمی

رئیس پژوهشکده مرکبات و میوه‌های نیمه‌گرمسیری با اشاره به نقش اجرای طرح‌های تحقیقاتی و آموزش‌های هدفمند در افزایش تولید و کاهش ضایعات محصولات باغی افزود: بانک ژرم‌پلاسم مرکبات با بیش از ۳۰۰ رقم و هیبرید، ۲۴۰ ژنوتیپ زیتون و ۷۶۲ رقم انار از ذخایر ارزشمند پژوهشکده است.

آقاجانزاده با بیان این‌که در سال گذشته به‌منظور ارتقای کمی و کیفی تولید و تنوع بازار مرکبات کشور، دو رقم پرتقال توسرخ با نام‌های «ایرسا» و «آریا» معرفی شد؛ اظهار داشت: همچنین در سال‌های گذشته ارقام جدیدی از پرتقال، نارنگی و گریپ‌فوروت معرفی و چهار رقم لیموترش شامل «پارس»،  «پرشیا»، «سالار» و «سمن» برای مقابله با بیماری جاروک شناسایی و عرضه شده است.

وی ادامه داد: هفت رقم زیتون با نام‌های «دیره»، «مشکات»، «امین»، «آوان»، «گیلوانه»، «لرستان» و «زاگرس» متناسب با شرایط اقلیمی و خاکی مختلف کشور معرفی شده‌ است.

رئیس پژوهشکده مرکبات و میوه‌های نیمه‌گرمسیری خاطرنشان کرد: تولید هسته‌های اولیه سالم از ارقام بومی و وارداتی مرکبات، تولید پیوندک و نهال سالم و اصیل مرکبات و احداث باغ مادری از اقدامات این پژوهشکده بوده که نقش مهمی در برنامه جایگزینی و اصلاح باغ‌های استان مازندران و کشور ایفا کرده است.

وی گفت: در زمینه کاهش ضایعات و حفظ کیفیت میوه‌های مرکبات، اجرای طرح‌های پژوهشی این مرکز موجب کاهش ضایعات به کمتر از ۱۰ درصد شده است.

مدیریت تنش‌های محیطی و آفات

آقاجانزاده با اشاره به تدوین دستورالعمل‌ها و ارائه راهکارها برای کاهش خسارت آفتاب‌سوختگی، یخبندان، خشکی، گرما و غرقاب به‌عنوان دیگر دستاوردهای پژوهشکده، افزود: اجرای طرح ملی سایه‌بان، شناسایی ارقام مقاوم به سرما و خشکی و معرفی کاربرد کائولین از جمله این اقدامات است.

وی ادامه داد: در حوزه مدیریت آفات و بیماری‌ها نیز معرفی قارچکش‌ها و حشره‌کش‌های جدید، تدوین دستورالعمل‌های کنترل آفات مهم، استانداردسازی روش‌های تشخیص بیماری‌ها و استفاده از روغن‌های امولسیون‌شونده برای کاهش مصرف سموم از مهم‌ترین دستاوردهای این مرکز است.

اقدامات آموزشی و ترویجی

رئیس پژوهشکده مرکبات و میوه‌های نیمه‌گرمسیری اظهار داشت:  افزایش بهره‌وری آب در باغ‌های مرکبات، زیتون، انجیر و انار، مدیریت تغذیه مناسب باغات، معرفی پایه‌های متحمل به بیماری تریستزا و طراحی و راه‌اندازی بانک ژن اطلاعات ارقام و پایه‌های مرکبات ایران در قالب اپلیکیشن و وب‌سایت پژوهشکده از دیگر اقدامات شاخص این مرکز بوده است.

آقاجانزاده به فعالیت‌های آموزشی و ترویجی پژوهشکده اشاره کرد و گفت: برگزاری کارگاه‌ها، روز مزرعه، هفته انتقال یافته‌ها، تولید برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی، سخنرانی‌های علمی و آموزش نیروهای متخصص نقش مهمی در ارتقای دانش بهره‌برداران داشته است.

وی افزود: انتشار پنج دست‌نامه تخصصی شامل مدیریت نهال زیتون، برداشت و فرآوری کیوی‌فروت، راهنمای تغذیه و آبیاری تاک‌های کیوی‌فروت، آفات و بیماری‌ها و علف‌های هرز کیوی‌فروت، و همچنین کاشت، داشت و برداشت مرکبات و ساماندهی ذخایر توارثی مرکبات از اقدامات آموزشی پژوهشکده بوده است.

آقاجانزاده ادامه داد: تاکنون شش اپلیکیشن مرتبط با مرکبات، زیتون، انار و انجیر و ۲۴ اپلیکیشن از نشریات فنی و ترویجی، تولید و منتشر شده است.

کشاورزی دانش‌بنیان و توسعه پایدار

رئیس پژوهشکده مرکبات و میوه‌های نیمه‌گرمسیری یادآور شد: این پژوهشکده با تلاش مستمر خود توانسته است گام‌های مهمی در مسیر تحقق کشاورزی دانش‌بنیان و توسعه پایدار کشور بردارد.

خبرنگار: شهرزاد مسعودی