کشاورزی شهری امیدی تازه برای تغذیه شهرها

تهران-ایانا-در روزگاری که روز به روز شهرها پر جمعیت‌تر می‌شوند، کلاف زندگی شهری هم پیچیده‌تر می‌شود و تامین غذا و امنیت غذایی سخت‌تر . در این میان «کشاورزی شهری» شانس خود را برای نزدیک کردن غذا به مردم امتحان می‌کند.

بر اساس گزارشی با عنوان «جایگاه کشاورزی شهری در بهره‌وری امنیت غذایی» که در مجله علمی سامانه‌های سطوح آبگیر باران منتشر شده، پیش بینی می‌شود جمعیت شهری در سال ۲۰۳۰ به ۶۰ درصد  برسد. به طورکلی برآورد شده است که در آینده 93 درصد رشد جمعیت شهرنشین جهان در کشورهای در حال توسعه روی دهد که پیامدهای اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای به همراه خواهد داشت. اما مهمترین تاثیر آن بر الگوی مصرف است. بر اساس  این گزارش، سرانه مصرف در شهر به مراتب بیشتر از روستا است و همچینین الگوی مصرف شهرنشینان نیز با طبیعت ناسازگار بوده و از طرفی صنعتی شدن شهرها نیز به این ترکیب اضافه شده است.

حالا با افزایش روزافزون جمعیت جهان و رشد سریع شهرنشینی، چالش‌های تامین غذای سالم و پایدار در مناطق شهری به مسئله‌ای حیاتی تبدیل شده است. سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO) از کشاورزی شهری به عنوان راهکاری برای بهبود امنیت غذایی و کاهش اثرات مشکلات زیست محیطی یاد کرده است.

این سازمان در تعریف این نوع کشاورزی می‌گوید: «صنعتی که فرآیندهای تولید و بازیابی غذا و سوخت عمدتا در پاسخ به نیاز مصرف‌کنندگان از طریق خود آنها در داخل شهر صورت می‌گیرد.»

به معنای ساده‌تر در کشاورزی شهری کشت محصولات کشاورزی در محیط‌های شهری، مانند پشت‌بام‌ها، بالکن‌ها و فضاهای کوچک شهری گفته می‌شود که می‌تواند بخش قابل توجهی از نیازهای غذایی شهروندان را تامین کند. این روش‌ها شامل کشاورزی هیدروپونیک(کشت بدون خاک)، آکواپونیک(پرورش آبزیان و گیاهان در آب)، کشاورزی عمودی و کشت مخلوط در فضای محدود هستند.

همچنین بر اساس گزارش گروه بانک جهانی یکی از مزیت‌های کشاورزی شهری، تولید غذای تازه و کاهش هزینه و اثرات حمل و نقل است که به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کند. علاوه بر این، افزایش فضای سبز شهری از  راه کشاورزی، به بهبود کیفیت هوا و کاهش دمای محیط کمک می‌کند.

با وجود مزایای فراوان، کشاورزی شهری با چالش‌هایی مانند محدودیت فضا، آلودگی خاک و هوا و نیاز به دانش تخصصی همراه است که سرمایه‌گذاری در آموزش و فناوری‌های نوین را ضروری می‌سازد.

در ایران نیز  سعی بر این شده تا زمینه ورود به کشاورزی شهری برای تامین نیازهای ساکنان شهرها فراهم شود. از این رو فعالیت‌های آن از حدود چند سال قبل در قالب برگزاری همایش‌هایی در راستای فرهنگ‌سازی برگزار شده است. برای نمونه حدود 6 سال قبل همایش ملی کشاورزی شهری برگزار شد که محورهای اصلی آن فناوری تولید در کشاورزی شهری، بحران‌های زیست محیطی، کشاورزی شهری و توسعه پایدار و کشاورزی شهری و کسب‌و‌کار مولد بود.

در نهایت، کشاورزی شهری نه تنها یک راهکار عملی برای مقابله با مشکلات غذایی شهرهای بزرگ است، بلکه به عنوان بخشی از توسعه پایدار می‌تواند به ارتقای کیفیت زندگی شهری و حفاظت از محیط زیست کمک کند.

خبرنگار، صبا طاهری