نخل‌ها هم با تغییر اقلیم کنار می‌آیند اگر هوایشان را داشته باشیم

حمید زرگری در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایانا با بیان این‌که بخش باغبانی به‌ویژه نخیلات از حساس‌ترین زیرحوزه‌های کشاورزی نسبت به تغییرات اقلیمی به‌شمار می‌رود؛ افزود: اقلیم متغیر اصلی در پراکنش میوه‌ها در سطح جهان است و مستقیماً بر رشد، گلدهی، میوه‌نشینی و کیفیت خرما تأثیر می‌گذارد.

عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس ادامه داد: عوامل اقلیمی کلیدی شامل دما، رطوبت، باران، نور و باد، در تمامی مراحل تولید خرما نقش داشته و در این میان مرحله گلدهی و میوه‌نشینی حساس‌ترین مرحله‌ای است که تحت تأثیر دما و شرایط اقلیمی قرار دارد.

زرگری با اشاره به این‌که دمای مطلوب برای میوه‌نشینی نخل خرما بین ۲۲ تا ۲۶ درجه سانتی‌گراد در روز بوده و کاهش دما تا ۱۸ درجه یا کمتر موجب اختلال در تشکیل میوه می‌شود؛ افزود: جوانه‌زنی دانه‌های گرده در دمای ۷ درجه و پایین‌تر متوقف شده و همچنین در دمای ۴۳ درجه سانتی‌گراد و بالاتر، دانه‌های گرده آسیب دیده و جوانه‌زنی به‌شدت کاهش می‌یابد.

وی با بیان این‌که افزایش دمای هوا، خشکسالی‌های متوالی، شور شدن منابع آب و ورود ریزگردها به نخلستان‌ها، موجب بروز پدیده‌هایی نظیر ریزش میوه، ترشیدگی و پوسیدگی قبل از برداشت، پفکی شدن میوه، تشکیل میوه‌های بی‌بذر، زودرسی یا دیررسی غیرطبیعی، شیوع بیماری خامج در گل‌آذین‌های زودرس و خشکیدگی خوشه‌ها شده است؛ گفت: همچنین ریزگردها با پوشاندن سطح گل و کلاله و انسداد روزنه‌های برگ، مانع گرده‌افشانی و در نتیجه کاهش تولید می‌شود.

زرگری با اشاره به این‌که در این حال، برای تطبیق  خرما با شرایط جدید اقلیمی، پروژه‌های تحقیقاتی گسترده‌ای از جمله بررسی اثر نوع گرده‌دهنده و زمان گرده‌افشانی بر رشد و کیفیت میوه، ارزیابی صفات کمی و کیفی ارقام و بررسی سازگاری ارقام داخلی و خارجی در حال اجرا است؛ افزود: این تحقیقات در مؤسسه تحقیقات علوم باغبانی وابسته به سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات)، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس و پژوهشکده خرما و میوه‌های گرمسیری در حال اجرا است.

وی با تاکید بر تلاش کشاورزی برای تطبیق به تغییرات اقلیم گفت: رعایت فواصل استاندارد کاشت، استفاده از روش کشت مثلثی، احداث بادشکن‌های مرتفع، اصلاح روش‌های آبیاری، استفاده از مالچ، اصلاح خاک، کاشت ارقام زودرس یا قابل مصرف در مرحله خارَک، انجام هرس‌های پنج‌گانه، پوشش خوشه‌های خرما، مدیریت پاجوش و علف‌های هرز و کشت توأم با گیاهان یک‌ساله از جمله اقدامات موثر باغداران است. 

زرگری افزود: توجه به ترکیب علوم نوین با شیوه‌های سنتی مفید و فراهم کردن آموزش‌های غیررسمی در کنار مراکز علمی برای ارتقای دانش تولیدکنندگان از دیگر راهبردهای مهم در مسیر حفظ و افزایش تولید خرما در شرایط تغییر اقلیم به‌شمار می‌رود.

خبرنگار: شهرزاد مسعودی