تغییر الگوی مصرف آب و استفاده هوشمندانه از فناوری های نوین در بخش کشاورزی/ تنها راه برای سازگاری با بحران های اقلیمی

بابک ناخدا در گفتگو با خبرنگار ایانا با اشاره به بحران کمبود آب در کشور، گفت: سازگاری با تغییرات اقلیمی نیازمند تحول در نگرش و تفکر از سطح مسئولان تا آحاد جامعه است. نمی‌توان انتظار داشت با کاهش و تغییر الگوی بارش ها و خشک شدن سدها و بحران فرونشست اراضی، همچنان الگوهای مصرف ناکارآمد در بخش های مختلف کشاورزی و صنعتی و خانگی ادامه یابد، همانطور که برخی کشورهای پیشرفته‌ موفق شده‌اند با بازیافت 90 درصد آب‌های خاکستری، بحران آب را مدیریت کنند. جالب اینکه حتی در بسیاری کشورهای پرباران نظیر هلند، از انواع روش های استحصال و جمع آوری آب باران برای انواع مصارف خانگی و کشاورزی استفاده می شود!

وی گفت: برای مقابله با تغییرات اقلیمی در بخش کشاورزی، راهکارهایی اساسی چون کاهش مصرف، افزایش استحصال، افزایش بهره‌وری و استفاده بهینه از منابع وجود دارد و افزود: برای این منظور، کاشت گیاهان زمستانه به جای تابستانه، بهره‌گیری از ارقام پرمحصول و زودرس، و تغییر الگوی کشت به سمت گیاهان کم‌آب‌بر اقلیم سازگار در چارچوب «کشاورزی هوشمند اقلیم سازگار» و«کشاورزی پایدار کم نهاده» برای حفظ پایداری تولید و تولید پایدار در جهت تامین امنیت غذایی کشور ضروری است.

ناخدا همچنین با اشاره به مصرف بالای آب در واحدهای دامپروری صنعتی تأکید کرد: توجه به ذخایر توارثی دامی و گیاهی سازگار با شرایط اقلیمی کشور از اهمیت ویژه ای برای حفظ تولید و پایداری سرزمینی برخوردار است و گفت: در این راستا توجه به دام‌های بومی مانند گاو سیستانی و سرابی به دلیل سازگاری بیشتر با شرایط اقلیمی کشور و مصرف کمتر آب و بهره وری مناسب و کم توقع بودن از نظر خوراک دام و همچنین دام هایی با سازگاری بالا به شرایط اقلیمی مناطق نیمه خشک گرمسیری مانند شتر و شتر مرغ و گاومیش می تواند تا حدی در کاهش مصرف آب در کشور موثر باشند.

وی افزود: دقیقا همین وضعیت در خصوص گونه‌‌های گیاهی که دارای کاربردهای علوفه‌ای، دانه‌ای، دارویی و ادویه‌ای هستند نیز وجود دارد. کشت گونه‌های گیاهی کم‌آب‌بر و اقلیم‌سازگار با قابلیت تحمل شرایط سخت محیطی می تواند در کنار استقرار زنجیره کامل ارزش این گیاهان و استفاده از فناوری‌های نوین مانند کشت‌های متراکم گلخانه‌ای و ایجاد کارخانه‌های گیاهی مرتفع، در عین بهره‌برداری هوشمندانه از منابع موجود، به تامین امنیت غذایی کشور، ایجاد ارزش افزوده و اشتغال مولد در بخش کشاورزی کمک کند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی به لزوم مدیریت صحیح منابع در بخش ضایعات و پسماند کشاورزی و دامپروری اشاره کرد و گفت: می توان با استفاده از فناوری‌های نوین مانند «زیست فناوری» و «فرآوری زیستی» بخش عظیمی از ضایعات و پسماند را به فرآورده هایی با ارزش بالا نظیر خوراک دام، سوخت زیستی و بیوکمپوست تبدیل کرد. وی افزود: این فرایند با بازگرداندن بخش زیادی از آب مصرفی به چرخه، افزایش مواد آلی، و بهبود کیفیت خاک، نقش مهمی در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و ترسیب کربن دارد.

وی درباره چالش‌های پیش‌روی کشاورزی گفت: میانگین سنی کشاورزان کشور نزدیک به 60 سال است و بسیاری از جوانان به دلیل غیر اقتصادی بودن این حوزه، به مشاغل دیگر غیر کشاورزی و اکثرا غیر مولد روی آورده‌اند. در کنار این مسئله، مدیریت منابع آبی و مقابله با آفات و بیماری‌های نوظهور از چالش‌های عمده پیش روی ماست. وی افزود: این وضعیت چالش‌های بزرگی را برای تأمین امنیت غذایی جمعیت رو‌به‌رشد کشور پیش روی دولتمردان، متخصصان کشاورزی و به‌نژادگران گیاهی قرار داده است.

 بخش کشاورزی، با وجود کاهش مداوم منابع تولیدی مانند آب، زمین‌های زراعی، نیروی انسانی، اقلیم مناسب و سرمایه، ناچار است غذای بیشتری برای این جمعیت تولید کند. اگر این شرایط به‌درستی مدیریت نشود، ممکن است پایداری اکوسیستم‌های زراعی و حتی شهری به خطر بیفتد و در نهایت به فروپاشی سرزمینی منجر شود. بنابراین، مسئولان باید با جدیت به تأمین امنیت غذایی همراه با حفظ پایداری سرزمینی توجه کنند.ناخدا در پایان خاطرنشان کرد: تنها راه عبور از بحران‌های فعلی، تغییر نگرش کلان در حوزه مدیریت منابع و استفاده هوشمندانه و بخردانه از فناوری‌های نوین در بخش کشاورزی است. باید با همکاری و عزم ملی، به سمت کشاورزی هوشمند اقلیم سازگار پایدار و بهره‌ور حرکت کنیم.

ناخدا گفت: بخش کشاورزی، با وجود کاهش پیوسته منابعی مانند آب، زمین‌های زراعی، نیروی انسانی، اقلیم مناسب و سرمایه، همچنان ناچار است غذای بیشتری برای جمعیت رو به رشد تولید کند. اگر این شرایط به‌خوبی مدیریت نشود، پایداری اکوسیستم‌های زراعی و حتی شهری به خطر خواهد افتاد و ممکن است در نهایت به فروپاشی سرزمینی منجر شود.

وی تأکید کرد: تنها راه عبور از بحران‌های فعلی، تغییر نگرش کلی در مدیریت منابع و استفاده هوشمندانه از فناوری‌های نوین در کشاورزی است. با همکاری و عزم ملی، باید به سوی کشاورزی هوشمند، پایدار، اقلیم‌سازگار و بهره‌ور حرکت کنیم.

خبرنگار: شهرزاد مسعودی