سلامت خاک زیربنای تولید غذای سالم است

سید اسماعیل صالحی در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا، با اشاره به «خاک‌های سالم برای شهرهای سالم»، شعار امسال روز جهانی خاک، اظهار داشت: سلامت خاک به معنای توانایی آن در پشتیبانی از زندگی، تصفیه آب، تولید غذا و مقابله با آلودگی بوده و این مفهوم در کشور از طریق برنامه‌های ملی حفاظت خاک، کشاورزی پایدار و توسعه شهری سالم تبیین شده است.

معاون اصلاح و حاصل‌خیزی دفتر امور خاک کشاورزی معاونت آب‌وخاک و دبیر اجرایی مراسم گرامی‌داشت روز جهانی خاک که روز 17 آذرماه 1404 در فرهنگسرای یهمن برگزار می‌شود؛ افزود: شعار امسال پیوند میان خاک سالم و شهر سالم را برجسته ساخته و بر اهمیت حیاتی خاک در توسعه پایدار، سلامت عمومی و امنیت غذایی تأکید دارد.

صالحی با بیان این‌که خاک‌های کشور با مشکلاتی مانند فرسایش شدید بادی و آبی، آلودگی‌های شیمیایی، تغییر کاربری، مدیریت ناپایدار منابع خاک، نبود قوانین الزام‌آور، ضعف در پایش و آگاهی عمومی مواجه‌ است؛ گفت: این عوامل مستقیماً یا غیرمستقیم بر کیفیت هوا، سلامت غذا، منابع آب، سلامت انسان و پایداری شهرها تأثیر می‌گذارند.

وی با اشاره به خشکسالی، کاهش پوشش گیاهی، شیب‌دار بودن اراضی، بهره‌برداری ناپایدار و بارش‌های سیل‌آسا به‌عنوان مهم‌ترین عوامل فرسایش شدید خاک در ایران، تصریح کرد: راهکارهایی مانند کشاورزی حفاظتی، مدیریت آبخیزداری، حفظ بقایای گیاهی، افزایش ماده آلی خاک و اصلاح روش‌های آبیاری از جمله اقدامات مؤثر برای کاهش فرسایش خاک بوده که تحقق آن‌ها نیازمند همکاری بین‌بخشی و آموزش گسترده است.

معاون دفتر امور خاک کشاورزی با تأکید بر سلامت خاک به‌عنوان یکی از ارکان امنیت غذایی کشور که در سیاست‌های ملی تغذیه به عنوان بستر تولید غذای سالم، پایدار و ایمن مورد توجه قرار گرفته است؛ اظهار داشت: کاهش حاصل‌خیزی، آلودگی و فرسایش خاک، مستقیماً کیفیت محصولات کشاورزی را تهدید می‌کند؛ ازاین‌رو برنامه‌هایی چون کشاورزی حفاظتی، مدیریت پایدار منابع خاک و ارتقای ماده آلی در دستور کار ملی و استانی قرار گرفته است.

وی ادامه داد: ترویج کشاورزی حفاظتی، استفاده از کمپوست و کودهای دامی فرآوری‌شده، حفظ بقایای گیاهی و پیشگیری از سوزاندن آن‌ها و نیز آموزش و ترویج از طریق مراکز خدمات کشاورزی از جمله اقدامات اصلی در این زمینه افزایش ماده آلی خاک است.

صالحی توضیح داد: استفاده از سامانه‌های نوین آبیاری مانند آبیاری قطره‌ای و بارانی با کاهش رواناب سطحی، کنترل مقدار و نحوه توزیع آب و جلوگیری از تبخیر و تجمع نمک، نقش مؤثری در کاهش فرسایش و شوری خاک داشته و موجب حفظ ساختار خاک، افزایش راندمان مصرف آب و ارتقای پایداری اراضی کشاورزی می‌شود.

وی با اشاره به اقدامات انجام‌شده در مناطق نزدیک به شهرهای در معرض آلودگی صنعتی، اظهار داشت: وزارت جهادکشاورزی با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست، در راستای اجرای قانون حفاظت از خاک و آیین‌نامه اجرایی آن، وظایف مشخصی بر عهده دارد؛ بر اساس این قانون، مسئولیت پایش آلودگی بر عهده محیط زیست و مسئولیت مقابله با تخریب خاک‌ها بر عهده وزارت جهاد کشاورزی است.

صالحی افزود: در این راستا پروژه‌های آب و خاک برای مقابله با تخریب و پیشگیری از آلودگی اجرا شده و تدوین دستورالعمل‌های فنی، ممنوعیت تخلیه پسماند و فاضلاب صنعتی در اراضی کشاورزی، ممنوعیت استفاده از آب‌های نامتعارف و غیر استاندارد، و اجرای برنامه‌های آموزشی و ترویجی در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی و سازمان‌های جهاد کشاورزی استان‌ها قرار گرفته است.

معاون دفتر امور خاک کشاورزی، خاطرنشان کرد: برنامه‌هایی شامل تهیه شاخص‌های سلامت خاک، ایجاد سامانه ملی اطلاعات خاک، اجرای طرح‌های مطالعات خاک‌شناسی در مقیاس تفصیلی، تهیه نقشه‌های مدیریت‌پذیر، استانداردسازی آزمایشگاه‌های خاک‌شناسی و تدوین دستورالعمل‌های فنی برای پیشگیری از تخریب و آلودگی خاک در دستورکار دفتر امور خاک کشاورزی معاونت آب‌وخاک قرار دارد که هدف از آن‌ها ارتقای بهره‌وری، حفظ منابع خاک و تضمین تولید غذای سالم است.

خبرنگار: شهرزاد مسعودی