قم پیشتاز در تولید محصولات زراعی و باغی

حدود 7 هزار واحد دامداری در استان قم فعال است و حجم قابل توجهی از محصولات دامی تولید شده در قم علاوه بر تامین نیاز داخلی استان در سایر نقاط کشور عرضه می‌شود،‌ همچنین سالانه ۳۰‌ هزار تُن گوشت قرمز و ۱۸۰ هزار تُن شیر در قم تولید می‌شود.

بیش از ۱۴ هزار بهره‌بردار نیز در زمینه تولید محصولات کشاورزی در قم فعال هستند و میزان متوسط تولید این بخش استان در سال ۸۵۰ هزار تن در زمینه محصولات زراعی،‌ باغی،‌ دامی، شیلات و گلخانه‌ای است.

بخش کشاورزی قم به عنوان متولی اصلی تامین امنیت غذایی مردم در زمینه‌های مختلف در سطح کشور دارای جایگاه مطلوبی است؛ این بخش ۶ درصد از ارزش‌افزوده استان قم را به خود اختصاص داده است، همچنین ۵۰ هزار نفر به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در بخش‌های مختلف حوزه کشاورزی قم مشغول فعالیت هستند.

مهمترین محصولات کشاورزی قم در بخش زراعت شامل گندم، جو،‌ کلزا و پنبه و در محصولات باغی نیز شامل انار، پسته، توت و محصولات سردسیری مانند گردو و بادام است.

قم قطب تولید ماهی خاویاری در مناطق غیر ساحلی نیز به شمار می‌آید و سالانه ۵۶۹ هزار تُن محصولات زراعی و باغی در قم تولید می‌شود.

همچنین سالانه ۴۷۹ هزار تُن محصول زراعی و ۹۰ هزار تُن محصول باغی در این استان تولید می‌شود که این موضوع بیانگر تلاش‌های صورت گرفته برای افزایش سطح تولید محصولات کشاورزی در قم پس از پیروزی انقلاب اسلامی است.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی بحث خودکفایی و توسعه تولید در حوزه زراعت با توجه‌ به شرایط آب‌وهوایی قم به‌صورت علمی مورد توجه کارشناسان قرار گرفت و موجب توسعه کشت گندم، جو، کلزا و سایر محصولات در این استان شد.

در کنار توسعه سطح زیر کشت زراعت در استان، واگذاری اراضی نیز در دستور کار قرار گرفت.

در همین رابطه افزایش تولید در واحد سطح یکی از محوری‌ترین فعالیت‌های بود که انجام شد، این موضوع امروز نیز در حال مدیریت‌شدن است تا نیازمندی‌های استان در حوزه غلات را برطرف شود.

با این سیاست‌ها امروز در حوزه زراعت، تولید سالانه محصولات زراعی استان ۴۷۸ هزار تُن است که عدد مناسبی است.

در حوزه باغبانی در اوایل دهه ۶۰ سطح زیر کشت باغات قم ۶ هزار و ۵۰۰ هکتار با تولید ۱۰۰ تُن محصولات بود؛ اما امروز این میزان به ۲۴ هزار هکتار با تولید ۹۰ هزار تُن محصول افزایش پیدا کرده‌است.

در بخش زراعت، گندم، جو و کلزا مهمترین سهم را در کشاورزی استان به‌خود اختصاص داده‌است

طی سال‌های اخیر روند تولید محصولات راهبردی همچون گندم، جو و کلزا در بخش زراعت استان با استفاده از بذرهای اصلاح شده و مقاوم به تنش‌های محیطی دنبال می‌شود و با تلاش صورت گرفته اکنون قم در حوزه ضریب نفوذ دانش در فعالیت‌های کشاورزی از استان‌های پیشگام کشور به‌شمار می‌آید.

سازمان جهاد کشاورزی قم در راستای تامین امنیت غذایی مردم، پژوهش‌های کاربردی بسیاری را در راستای افزایش سطح کمی و کیفی محصولات کشاورزی استان دنبال می‌کند که از مهمترین آن‌ها در حوزه محصولات راهبردی همچون گندم، جو و کلزاست.

کشاورزان قمی در زمینه کلزا عملکرد خوبی دارند و با مراقب صحیح و تغذیه گیاهی مناسب، توانسته‌اند در سطح ۲ هزار و ۷۰۰ هکتار از مزارع استان، ظرفیت تولید چهار هزار تُن محصول را عملیاتی کنند.

کلزا از محصولات اساسی بخش کشاورزی است که تولید آن تاثیر زیادی در خودکفایی تامین روغن مورد نیاز استان و کشور و تامین امنیت غذایی مردم دارد، بنابراین سازمان جهاد کشاورزی قم همواره افزایش کمی و کیفی تولید این محصول راهبردی را دنبال می‌کند.

همچنین به طور میانگین سالانه بیش از ۲۲ هزار هکتار از سطح مزارع قم به زیر کشت جو می‌رود و حدود صد هزار تن از این محصول برداشت می‌شود.

در خصوص محصول راهبردی گندم نیز امسال هشت هزار و ۲۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی استان قم زیر کشت گندم رفت که از این میان هفت هزار هکتار گندم آبی و یک‌هزار و ۲۰۰ هکتار گندم دیم بود.

گیاهان دارویی:

لزوم توسعه کشت گیاهان دارویی در قم از چند منظر قابل توجه است، نخست آن که بسیاری از این گیاهان همچون گل محمدی برای رشد به آب کمتری نیاز دارند،‌ علت دیگر آن است که کشت این گیاهان در زمین‌های کوچک برای کشاورزان درآمد خوبی در پی دارد.

از دیگر نکاتی که باعث شده کشت گیاهان دارویی همچون گل محمدی درقم دارای اهمیت باشد، وجود صنایع تبدیلی و فرآوری این گیاهان در استان است، به عنوان نمونه هم‌اکنون ۲ واحد فرآوری گل محمدی در قم فعال است که این مساله فروش محصول برداشت شده را برای کشاورزان تسهیل می‌کند.

در حوزه گیاهان دارویی علاوه بر گل محمدی، شاهد کشت گیاهانی همچون زعفران، زیره، بابونه، سیاه دانه، بیدمشک و گل گاو زبان هستیم که کشت هر کدام از نظر اقتصادی مقرون به صرفه بوده و این محصولات برای فروش قیمت مناسبی دارد.

بسیاری از گیاهان دارویی در برابر شرایط محیطی مقاومت بیشتری نسبت به سایر گیاهان دارند و به همین دلیل کشت این گیاهان طی سال‌های اخیر مورد توجه کشاورزان قمی قرار گرفته که در همین راستا شاهد تولید گیاهان دارویی در مناطق مختلف استان هستیم.

۶۰ هزار تُن گوشت دام و طیور در قم سالانه تولید می‌شود

سالانه به طور میانگین، نزدیک به ۶۰ هزار تُن گوشت قرمز( دام سبک و سنگین)‌ و همچنین گوشت طیور( مرغ و سایر ماکیان)‌ در قم تولید و برای مصرف در استان و سایر نقاط کشور عرضه می‌شود.

دامداران و مرغداران استان قم در زمینه پرورش انواع دام و طیور دارای سابقه و مهارت زیادی هستند و همین ظرفیت موجب شده تا این استان در تولید گوشت مرغ و گوشت قرمز وضعیت خوبی داشته باشد.

در کنار تلاش بهره‌برداران بخش دام و طیور استان برای تولید گوشت مورد نیاز مردم، سازمان جهاد کشاورزی قم نیز بر اساس اولویت کاری خود در خصوص تامین امنیت غذایی شهروندان، همراه تولید کنندگان این بخش است و از هرگونه سرمایه گذاری برای افزایش ظرفیت‌های تولید محصولات دامی در استان حمایت می‌کند.

کیفیت پرورش دام و طیور در قم بسیار خوب است و کارشناسان جهاد کشاورزی و دامپزشکی استان به صورت مستمر بر نحوه فعالیت دامداری‌ها نظارت دارند.

بیش از ۴۰ درصد ارزش‌افزوده تولید بخش کشاورزی استان قم مربوط به دام و طیور می‌باشد که این نکته نشان‌ می‌دهد سرمایه‌گذاری خوبی در این حوزه انجام‌ شده‌است.

هدف فعالیت‌های جهاد کشاورزی قم تأمین امنیت غذایی است، این استان به‌واسطه نزدیکی به بازار پایتخت و منابع غنی ژنی در بخش دام و طیور ظرفیت خوبی دارد،‌ همچنین در کنار سرمایه‌گذاری مناسبی که در بخش دام و طیور صورت گرفته، در این بخش ۱۵ هزار نفر اشتغال مستقیم و حدود ۳۰ هزار نفر اشتغال غیرمستقیم ایجاد شده‌است.

قم در پرورش ماهیان خاویاری پیشتاز است

این استان رتبه اولین پرورش موفق ماهیان خاویاری در آب‌های داخلی کشور را در اختیار دارد و در این حوزه پیشتاز است.

پرورش ماهیان خاویاری در استان قم از سال ۱۳۸۰ آغاز شد و همچنان بهره‌برداران این بخش روند رو به رشد کار خود را با تولید و صادرات محصولاتشان به بازارهای داخلی بین‌المللی دنبال می‌کنند.

در همین رابطه این استان در سال‌های متمادی توانست در زمینه صادرات خاویار و صادرات گوشت ماهیان خاویاری پرورشی عملکرد موفقی داشته باشد.

تعدادی از بهره‌برداران پرورش ماهیان خاویاری قم نیز در طول این سال‌ها، با تلاشی که از خود نشان دادند ، توانستند در سطح کشور به عنوان کشاورز نمونه انتخاب شوند که این دستاوردی بزرگ برای بخش کشاورزی استان است.

گونه‌های آبزیان مناسب با شرایط اقلیمی قم پرورش می‌یابند

توسعه پرورش گونه‌های آبزیان مقاوم به کم آبی و متناسب با شرایط اقلیمی استان همچون ماهیان گرمابی و زینتی در دستور کار سازمان جهاد کشاورزی قم است.

توسعه فعالیت‌های مرتبط با آبزی‌پروری در کنار مزارع کشاورزی استان از جمله برنامه‌های سازمان جهاد کشاورزی قم است، چراکه این کار موجب استفاده بهتر از منابع آبی و کسب درآمد بیشتر برای بهره‌برداران بخش کشاورزی استان می‌شود.

در استان کم آبی مانند قم، مدیریت منابع آبی برای انجام فعالیت‌های کشاورزی از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است و در همین راستا، کشاورزان با استفاده از استخرهای دومنظوره هم می‌توانند به پرورش ماهی بپردازند و هم محصولات زراعی و باغی مورد نظر خود را تولید کنند.

در استان قم برای بهبود وضعیت تولید شیلات اقدام‌های گسترده‌ای انجام شده‌است که از جمله آن می‌توان به مکانیزه‌کردن استخرهای پرورش ماهی، طراحی سازه‌های آبزی پروری با توجه به شرایط اقلیمی منطقه، اجرای فیلتراسیون فیزیکی و بیولوژیکی در مزارع پرورش ماهی و پرورش گونه‌های تراکم پذیر و مناسب شرایط آبی استان، اشاره کرد.

از جمله راهبردهایی که سازمان جهاد کشاورزی قم برای توسعه آبزی‌پروری دنبال می‌کند، ایجاد صنایع تبدیلی و غذایی تخصصی شیلات در استان است.

سیدمجتبی موسوی/ رئیس روابط عمومی سازمان جهاد کشاورزی استان قم