تولید داخلی اسپرم دامی، وابستگی ایران به واردات را ۸۰ درصد کاهش داد / مرکز ملی ژنتیک دامی؛ قلب تپنده اصلاح نژاد در ایران

به گزارش خبرنگار ایانا؛ در شرایطی که امنیت غذایی، یکی از محورهای اصلی توسعه پایدار کشورها به‌شمار می‌رود، ایران توانسته با تکیه بر دانش داخلی و اصلاح ژنتیکی دام‌ها، گام‌های بلندی در جهت خودکفایی و بهره‌وری بردارد. مرکز تولید ژنتیکی شرکت نهاده دامی جاهد، با نام شناخته‌شده «تستاژ»، اکنون نه‌تنها نیاز داخلی را پاسخ می‌دهد، بلکه به رقیبی منطقه‌ای برای تولیدکنندگان بزرگ دنیا نیز بدل شده است.

از وابستگی تا خودکفایی؛ مسیری که با اصلاح ژنتیکی طی شد

مرکز تستا که در سال ۱۳۷۵ با هدف اصلاح نژاد دام‌های سنگین راه‌اندازی شد، طی سه دهه فعالیت مستمر، توانسته است با رویکردی علمی، صنعت دامپروری ایران را متحول کند.

محمدرسول خوش‌نیت در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا با تأکید بر جایگاه راهبردی این مجموعه بیان داشت: زمانی برای تأمین نیاز کشور سالانه حدود یک‌ونیم میلیون دوز اسپرم وارد می‌شد، اما اکنون این عدد به حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار دوز کاهش یافته است. امروز ۹۰ درصد نیاز داخلی توسط تولیدکنندگان داخلی تأمین می‌شود که ۷۵ تا ۸۰ درصد آن را شرکت نهاده دامی جاهد به عهده دارد.

وی افزود: افزایش بهره‌وری با اصلاح نژاد، از جمله نتایج ملموس این فعالیت‌هاست. اگر در گذشته یک گاو روزانه ۱۰ کیلوگرم شیر می‌داد، اکنون به‌طور متوسط ۴۵ تا ۵۰ کیلوگرم شیر از هر رأس گاو تولید می‌شود. این یعنی، با مصرف کمتر خوراک و منابع، تولید بیشتری حاصل می‌شود که مستقیماً به حفظ محیط‌زیست و کاهش هزینه‌های دامدار کمک می‌کند.

مدیر مرکز تولید مواد ژنتیکی گاوهای شیری و گوشتی ایران ضمن اشاره به ارتقای کیفیت ژنتیکی و سلامت عمومی ، عنوان کرد : موضوع فقط میزان تولید بیشتر نیست؛ بلکه باید شیر سالم‌تری نیز تولید شود، کاهش سلول‌های سوماتیک در شیر، که یکی از شاخص‌های کیفی محسوب می‌شود، از نتایج مستقیم اصلاح نژاد دام است.

حضور در بازارهای جهانی با تکیه بر اصالت ژنتیکی ایرانی

خوش‌نیت با اشاره به عضویت رسمی شرکت نهاده دامی جاهد در اتحادیه بین‌المللی NAAB با کد ۲۸۹ گفت: این عضویت نشان می‌دهد محصولات ما استانداردهای جهانی را دارند. سالانه حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار دوز اسپرم به کشورهای افغانستان، تاجیکستان، لبنان، عراق و پاکستان صادر می‌شود. زمانی دامداران این کشورها سالی یک‌بار خرید می‌کردند، اما اکنون با مشاهده نتایج مطلوب، فاصله بین خریدهای آنان به سه تا شش ماه کاهش یافته است.

مدیر مرکز تولید مواد ژنتیکی گاوهای شیری و گوشتی ایران درباره ظرفیت تولید نیز توضیح داد: در حال حاضر بین دو تا دوونیم میلیون دوز اسپرم در سال تولید می‌کنیم و ظرفیت افزایش تا سه میلیون دوز هم وجود دارد.

پروژه ترمینال کراس؛ گامی نو در تولید گوشت با بهره‌وری بالا

یکی از طرح‌های نوین این مرکز، اجرای پروژه ترمینال کراس به معنی تلاقی دام‌های شیری با نژادهای گوشتی برای افزایش بهره‌وری در تولید گوشت است.

 خوش‌نیت در این‌باره گفت: با اجرای این پروژه، عملکرد وزنی گوساله‌ها حدود ۱.۵ تا دو برابر افزایش می‌یابد. از سال ۱۴۰۰ تاکنون، بیش از ۳۵۰ هزار دوز اسپرم گوشتی تولید و در اختیار دامداران قرار داده‌ایم. اکنون حدود ۳ تا ۵ درصد از گله‌های کشور از این گوساله‌ها بهره‌مند شده‌اند.

وی تأکید کرد: گوساله‌های حاصل از این تلاقی‌ها نباید وارد چرخه اصلاح نژاد شوند و تنها برای تولید گوشت به‌کار می‌روند.

تنوع نژادی بی‌نظیر؛ از هلشتاین تا گاومیش دو رگه ایرانی-ایتالیایی

مدیر مرکز تولید مواد ژنتیکی گاوهای شیری و گوشتی ایران درباره نژادهای پرورش‌یافته در مرکز اظهار داشت: در تستا، ۸ نژاد گاوی شامل هلشتاین، سیمِنتال، مونت‌بلیارد، جرسی، بران‌سوئیس، شاروله، بلوند آکتین، لیموزین و دیمزین، و نیز گاومیش‌های حاصل از تلاقی نژادهای بومی با ایتالیایی نگهداری می‌شوند که این تنوع در کمتر مرکزی در دنیا وجود دارد.

وی با ارائه مثالی درباره کارایی نژادها ادامه داد: برای نمونه، گاو گوشتی با مصرف ۷ کیلو غذا، حدود ۲.۵ تا ۳ کیلوگرم وزن می‌گیرد، در حالی که گاو هلشتاین با همان میزان خوراک فقط حدود ۷۰۰ گرم گوشت تولید می‌کند، بنابراین، انتخاب نژاد باید براساس هدف دامدار، چه تولید گوشت یا شیر، صورت گیرد.

تستاژ؛ از دل تجربه تا قله اعتماد

خوش‌نیت اضافه کرد: مرکز تستاژ به‌عنوان یکی از سرمایه‌های ملی کشور، با اتکا به سه دهه تجربه، تولید باکیفیت داخلی، کاهش وابستگی به واردات، ارتقای سلامت عمومی، توسعه صادرات و ایفای نقش در امنیت غذایی، اکنون به یکی از مراجع معتبر ژنتیک دام در منطقه تبدیل شده است. 

مدیر مرکز تولید مواد ژنتیکی گاوهای شیری و گوشتی ایران تأکید کرد: اعتماد دامداران، مهم‌ترین سرمایه ماست؛ سرمایه‌ای که به‌سادگی به‌دست نیامده، اما راه آینده را برای ما روشن کرده است.

خبرنگار: فرناز فتحی سرابی