شیوع آفت مینوز برگ گوجه‌فرنگی و راه‌های مقابله با آن

حسن جعفری روز ‌شنبه در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا با بیان اینکه آفت مینوز برگ گوجه‌فرنگی برای اولین بار در سال ۱۳۸۹ از مزارع اطراف ارومیه گزارش شد، گفت: هم‌اکنون این آفت تقریباً در اکثر مناطق کشت گوجه‌فرنگی در مزارع و گلخانه‌ها حضور داشته و خسارت‌زایی می‌کند.
جعفری چرخه زیستی این حشره را شامل مراحل تخم، لارو، شفیره و حشره بالغ دانست و افزود: تخم‌های آفت روی برگ گذاشته شده و پس از تفریخ، لارو وارد برگ شده و از پارانشیم آن تغذیه می‌کند و فقط اپیدرم بالا و پایین را باقی می‌گذارد.
این کارشناس تصریح کرد: تغذیه لارو باعث ایجاد دالان‌های بهم‌پیوسته در برگ می‌شود. در زمان تشکیل میوه، تغذیه لارو از میوه باعث ایجاد سوراخ‌های کم‌عمق در سطح میوه شده که بازارپسندی محصول را به‌شدت کاهش می‌دهد. ساقه گیاه نیز ممکن است مورد حمله قرار گرفته و درون آن تونل‌هایی ایجاد شود.

تفاوت با سایر آفات مشابه
وی با اشاره به مشخصه اصلی لارو این آفت، گفت: لارو آفت در رشد نهایی خود حدود ۶ میلی‌متر طول دارد و مشخصه اصلی آن وجود نوار سیاهرنگ روی سر آن است. این نوار در لارو بید سیب‌زمینی بسیار عریض‌تر بوده و با استفاده از این ویژگی به راحتی قابل تفکیک هستند.
جعفری خاطرنشان کرد: همچنین در مگس مینوز، دالان‌های ایجاد شده به صورت بهم‌پیوسته نبوده و فضولات حشره در طول دالان قرار داده می‌شود.

اقدامات پیشگیرانه و زراعی
این کارشناس مرکز تحقیقات خوزستان، اقدامات پیشگیرانه و زراعی برای مدیریت این آفت را برشمرد و اظهار داشت: رعایت تناوب زراعی، نصب توری در محل دریچه‌های سقفی و جانبی و فن‌های تهویه گلخانه، استفاده از درب ورودی دوم (اتاقک انتظار) و استفاده از نشاء عاری از آلودگی از جمله این اقدامات است.
وی کنترل علف‌های هرز، جمع‌آوری و حذف بقایای گیاهی آلوده، زیر و رو کردن خاک گلخانه و شخم مزرعه پس از برداشت محصول، نصب تله‌های زرد چسبنده پیش از نشاء و استفاده از نوارهای نایلونی چسبناک را نیز بسیار مؤثر دانست.
جعفری بر بازرسی منظم محصول برای شناسایی اولین علائم خسارت و همچنین پایش و شکار انبوه آفت با استفاده از تله‌های فرمونی و جلب‌کننده تأکید کرد.

کنترل بیولوژیک
وی در ادامه به عوامل مؤثر در مهار زیستی این آفت اشاره و بیان کرد: سن شکارگر تخم و لارو مینوز گوجه‌فرنگی، زنبور تریکوگراما و حشره‌کش بیولوژیک «بی‌تی» از جمله این عوامل هستند که البته در خصوص کاربرد سن شکارگر و زنبور تریکوگراما به انجام مطالعات بیشتری نیاز است.

نکات کلیدی محلول‌پاشی با «بی‌تی»
جعفری برای کاربرد صحیح سم میکروبی «بی‌تی» تأکید کرد: محلول‌پاشی باید ۳ تا ۵ روز پس از اوج پرواز آفت، به میزان ۲۰۰ تا ۴۰۰ گرم پودر در ۳۰۰ تا ۵۰۰ لیتر آب در هکتار و در زمان غروب آفتاب انجام شود؛ همچنین برای کنترل مؤثر، تکرار محلول‌پاشی پس از ۷ روز ضروری است.
وی افزود: این سم قابلیت اختلاط با کودهای زیستی و قارچ‌کش‌های رقیق شده فاقد ترکیبات کلر و مس را دارد.

سموم شیمیایی قابل توصیه
این کارشناس در پایان، سموم شیمیایی زیر را برای کنترل این آفت برشمرد و به نکات مهم هرکدام اشاره کرد:
•ایندوکساکارب (آوانت): دارای اثر گوارشی و تماسی و خاصیت تخم‌کشی که بر مراحل اولیه لاروی تأثیر خوبی دارد. میزان مصرف ۲۵۰ میلی‌لیتر در هکتار و دوره پیش‌برداشت ۲۱ روز است.
•اسپینوساد (تریسر، اسپانسر): دارای اثر گوارشی و تماسی و مؤثر بر مراحل مختلف رشدی حشره است. میزان مصرف ۱۵۰ میلی‌لیتر در هکتار و دارای دوره پیش‌برداشت کوتاه (۳ روز) .
•فلوبن دی‌آمید (تاکومی): حشره‌کشی گوارشی و تماسی با خاصیت لاروکشی بالا که دارای دوره پیش‌برداشت بسیار کوتاه برای گوجه فرنگی (۱ روز) است. میزان مصرف ۲۵۰ گرم در هکتار.
•لوفنورون + امامکتین بنزوآت (پروکلیم فیت): دارای اثر تماسی و گوارشی و گزینه‌ای مناسب برای کنترل آفات مقاوم به حشره‌کش‌های فسفره و پایروتیروئیدها است. میزان مصرف ۱۰۰ گرم در هکتار و دوره پیش‌برداشت ۷ روز.