میلاد نور در روستا و عشایر

جشن ۱۷ ربیع‌الاول در بسیاری از روستاها و جوامع عشایری ایران، ترکیبی از ایمان مذهبی و فرهنگ بومی است. خانه‌ها و کوچه‌ها چراغانی می‌شوند و صدای مولودی‌خوانی با لهجه‌ها و نغمه‌های محلی در فضا می‌پیچد. زنان روستایی و عشایر از روز قبل به پخت شیرینی‌ها و خوراکی‌های سنتی مانند شیر برنج، آش‌های محلی، نان‌های تنوری، خرما و شربت می‌پردازند تا سفره‌های نذری آماده شود.

نذر و اطعام در این روز تنها جنبه دینی ندارد، بلکه بازتابی از همبستگی اجتماعی است. در هر روستا یا ایل، خانواده‌ها دست‌به‌دست هم می‌دهند تا سهمی در پذیرایی از مهمانان و هم‌محلی‌ها داشته باشند. جوانان و کودکان نیز با آذین‌بندی چادرها و کوچه‌ها، روشن کردن شمع و چراغ‌های رنگی، و اجرای سرودها و اشعار مذهبی، شور و نشاط جشن را دوچندان می‌کنند.

در میان عشایر، مراسم گاهی با ساز و آواز محلی و گردهم‌آیی طوایف همراه است؛ تجمعی که نه‌تنها بار معنوی دارد، بلکه فرصت تبادل کالاهای کوچک محلی، تقسیم گوشت نذری و تقویت مناسبات اقتصادی و اجتماعی قبیله‌ای را نیز فراهم می‌آورد. این جنبه جمعی و اقتصادی جشن برای جوامع روستایی و عشایری اهمیت ویژه‌ای دارد، چرا که مناسبت‌های مذهبی اغلب با الگوهای مشارکت و همیاری سنتی سکونت‌گاه‌ها گره خورده‌اند.

آذربایجان‌شرقی – مراغه و روستاهای اطراف

در جنوب استان، روستاها و سکونت‌گاه‌های عشایری مراغه، روز ۱۷ ربیع‌الاول را با فراخوان مردم و نصب پرچم‌های رنگی در خیابان‌ها و حیاط خانه‌ها جشن می‌گیرند. مساجد و تکایا پر می‌شود از محافل مولودی‌خوانی و سخنرانی‌های دینی، و حتی برخی زوج‌های جوان مراسم عقد خود را در این روز برگزار می‌کنند. مراسم با شور و حال اجتماعی و انسجامی خاص همراه است.

خراسان رضوی – روستای هفتخانه، خلیل‌آباد

در روستای هفتخانه از توابع خلیل‌آباد، مردم با حضور در مسجد جامع محلی، مراسم جشن میلاد پیامبر و امام صادق را برگزار می‌کنند. بخش قابل توجه این جشن، مولودی‌خوانی توسط مداحان محلی است که با اشعار مذهبی فضای محفل را زنده می‌کنند؛ به‌ویژه وقتی بر پهنه مسجد یا حیاط محیطِ روستا چنین جشن‌هایی با شور جمعی برگزار می‌شود.

خوزستان – عشایر بختیاری

میان ایل بختیاری، جشن میلاد با آیینی ساده اما اصیل برگزار می‌شود: مولودی‌خوانی محلی، پخش حلوا و خرما، و مراسم در فضای باز چادرها یا کنار نهرها. این مراسم بر پایه فرهنگ تمام حمل‌ونقل جمعی و نذر همراه با زندگی عشایری بنا شده است.

سیستان و بلوچستان – رنگ‌ و بویِ جنوب

در جنوب‌شرق کشور، روستاهای سیستان و بلوچستان نیز این روز را جشن می‌گیرند. مولودی‌خوانی بلوچی، سرودهای محلی و پذیرایی با خوراکی‌هایی مانند چلبک (نوعی شیرینی محلی) در گوشه‌ای از روستاها رواج دارد؛ جایی که وحدت بین شیعه و سنی جایگاهی ویژه دارد.

ویژگی برجسته این مراسم در مناطق روستایی و عشایری، سادگی و اصالت آن است. نبودِ جلوه‌های پرزرق‌وبرق شهری، فضای جشن را صمیمی‌تر و نزدیک‌تر به زندگی روزمره مردم می‌سازد و سبب شده جشن ۱۷ ربیع‌الاول همزمان نمادی از دینداری و میراث فرهنگی باشد؛ میراثی که هر ساله نسل به نسل بازآفرینی می‌شود و همچنان در قلب زیست‌بوم‌های ساده و صمیمی ایران زنده است.

شهرزاد مسعودی؛ خبرنگار