نمونه 85 درصد قارچ‌های کشور در هرباریوم ایران جمع‌آوری شده است

محمدرضا آصف شایان در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا با اشاره به این‌که هرباریوم ایران گنجینه‌ای ملی از تنوع زیستی و ذخایر ژنتیکی ایران، شامل تمامی موجودات زنده مایکروسکوپی به‌جز جانوران است؛ افزود: این مجموعه‌ جامع نقش مهمی در نگهداری و شناسایی گونه‌های مختلف گیاهی و قارچی کشور ایفا می‌کند.

عضو هیأت علمی موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور و مسئول بخش رستنی‌ها، با بیان این‌که هرباریوم ایران دارای ۶ زیرمجموعه اصلی است؛ گفت: مجموعه گیاهان ایران یکی از بخش‌های اصلی این گنجینه بوده که با نام «هرباریوم گیاهان ایران» شناخته شده و به ثبت جهانی رسیده است.

وی ادامه داد: این مجموعه دارای حدود ۱۳۰ هزار نمونه گیاهی از ۷۰۰۰ گونه گزارش‌شده در ایران است که از آن به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های نگهداری گیاهان یاد می‌شود.

آصف گفت: در بخش قارچ‌ها مجموعه‌ای متشکل از ۱۸ تا ۱۹ هزار نمونه نگهداری می‌شود  که شامل حدود ۸۵ درصد قارچ‌های گزارش‌شده از ایران بوده و این نمونه‌ها از گروه‌های مختلف قارچی مانند عوامل بیماری‌زای گیاهی، قارچ‌های سمی، خوراکی، دارویی و حتی عوامل بیوکنترل تشکیل شده‌اند.

وی با اشاره به این‌که کلکسیون قارچ‌های زنده ایران نیز یکی از برجسته‌ترین بخش‌های هرباریوم ایران است که به‌صورت زنده در محیط‌های کشت نگهداری شده و تنها مجموعه از این نوع در کشور به شمار می‌رود؛ توضیح داد: این بخش با فرایندهایی نظیر انتقال به محیط کشت جدید، از زنده ماندن نمونه‌ها اطمینان حاصل می‌کند.

آصف با بیان این‌که مجموعه خزه‌های ایران به‌عنوان یکی دیگر از زیرمجموعه‌های این گنجینه، مسئول نگهداری نمونه‌های خزه‌های موجود در کشور است؛ افزود: بخش علف‌های هرز ایران نیز به‌عنوان زیرمجموعه‌ای دیگر نمونه‌ها و بذور علف‌های هرز جمع‌آوری‌شده از مناطق مختلف کشور را نگهداری می‌کند.

وی گفت: مجموعه گیاهان دارویی و آفت‌کش نیز که به نمونه‌های مرتبط با گیاهان دارویی و آفت‌کش‌های طبیعی اختصاص دارد؛ بخشی از هرباریوم ایران است.

عضو هیأت علمی موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور اظهار داشت: این ذخایر ژنتیکی ارزشمند، علاوه بر نیازهای ملی، در پاسخ به ضرورت‌های بین‌المللی و آکادمیک نگهداری می‌شود.

وی با اشاره به این‌که علم تاکسونومی یک دانش داینامیک و در حال تغییر بوده و از این‌رو نمونه‌های غیرزنده بر اساس آخرین متدهای علمی شناسایی و نام‌گذاری مجدد می‌شود؛ افزود: بررسی پایگاه‌های اطلاعاتی این مجموعه‌ها می‌تواند نشان‌دهنده تأثیر تغییرات اقلیمی و فعالیت‌های انسانی بر گونه‌های زیستی باشد.

آصف ادامه داد: این پایگاه‌ها اطلاعاتی دقیق از گونه‌های در حال کاهش یا افزایش و حتی گونه‌هایی که به طور کامل از بین رفته‌اند، ارائه می‌دهد.

وی با اشاره به کمبود نیروی انسانی متخصص به‌عنوان یکی از چالش‌های اصلی این حوزه، بر اهمیت تقویت این بخش تأکید و اظهار داشت: توجه بیشتر به تنوع زیستی و ذخایر ژنتیکی به اصلاح دیدگاه‌ها، سرمایه‌گذاری مالی و آموزشی نیاز دارد.

آصف افزود: این گنجینه‌ها باید به نسل‌های آینده منتقل شده و هرگونه کوتاهی در نگهداری یا به‌روزرسانی این مجموعه‌ها می‌تواند به از بین رفتن بخشی از تاریخ زیستی کشور منجر شود.

وی گفت: هرباریوم ایران با قدمتی ۸۰ ساله، نه تنها بخشی از تاریخ علمی کشور است؛ بلکه با نمونه‌هایی که برخی از آن‌ها ۱۹۰ سال قدمت دارد، نشان‌دهنده تلاش مستمر چندین نسل برای حفظ این میراث ارزشمند است.

آصف افزود: توجه بیشتر به این گنجینه‌ها تضمینی برای نگهداری این امانت ملی برای آیندگان خواهد بود.

خبرنگار: شهرزاد مسعودی