پیامدهای خشک شدن دریاچه ارومیه برای کشاورزی آذربایجان‌غربی

خشک شدن کامل دریاچه ارومیه  زنگ خطری جدی برای آینده بخش کشاورزی و امنیت غذایی شمال‌غرب کشور به شمار می‌رود. این پدیده، دیگر صرفاً یک مسئله زیست‌محیطی نیست، بلکه به بحرانی چندبُعدی با تبعات اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی تبدیل شده است که می‌تواند در صورت تداوم، بنیان‌های تولید و معیشت در استان آذربایجان‌غربی را با چالش‌های اساسی مواجه سازد.

بخش کشاورزی آذربایجان‌غربی، به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد منطقه، امروز با محدودیت‌های جدی در تأمین منابع آب روبه‌رو است. افت شدید سطح سفره‌های آب زیرزمینی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه، کاهش بارش‌های مؤثر، افزایش دمای هوا و تغییرات اقلیمی سبب شده تا بخش قابل توجهی از اراضی زراعی و باغی با خطر افت تولید یا حتی نابودی کامل مواجه شوند.

پیامدهای این روند تنها به حوزه تولید محدود نمی‌شود. افزایش رشد آفات و بیماری‌های گیاهی و از بین رفتن تنوع زیستی از جمله آثار آشکار این بحران است که سلامت مردم، امنیت غذایی و پایداری معیشت روستایی را مستقیماً تحت تأثیر قرار داده است.

در این راستا باید اقدام مؤثر و راهبردی در سطح ملی برای مهار روند خشکیدگی دریاچه و بازآفرینی تعادل آبی در منطقه اجرا و روند آن تسریع شود.  تداوم این وضعیت، در آینده‌ای نزدیک، می‌تواند ابعاد ملی پیدا کرده و پیامدهای جبران‌ناپذیری بر اقلیم، منابع طبیعی و نظام تولید کشاورزی کشور بر جای گذارد.

سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی معتقد است که مقابله با این بحران، نیازمند نگاه ملی، تصمیم‌گیری هماهنگ بین دستگاهی و بهره‌گیری از ظرفیت علمی و فنی دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی است. اجرای طرح‌های جامع مدیریت حوضه آبریز، اصلاح الگوی کشت متناسب با ظرفیت آبی هر منطقه، توسعه سامانه‌های نوین آبیاری، افزایش بهره‌وری در مصرف منابع آب و خاک باید در اولویت سیاست‌های بخش کشاورزی قرار گیرد.

با وجود تمامی محدودیت‌ها، آذربایجان‌غربی همچنان یکی از قطب‌های مهم تولیدات کشاورزی کشور به شمار می‌رود. تولید سالانه بیش از ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تن انواع محصولات زراعی، باغی، دامی، شیلاتی و آبزی‌پروری، جایگاه ممتاز این استان را در تأمین سبد غذایی کشور تثبیت کرده است و این استان ۶ درصد تولیدات کشاورزی کشور را تامین می کند.

 آذربایجان‌غربی در تولید محصولاتی همچون سیب درختی، انگور، عسل، جمعیت گاومیش و دام سبک، تولید نهال، صنایع تبدیلی و تکمیلی، آفتابگردان آجیلی، تولید آبزیان،  زنجیره های طیور و .... از استان‌های برتر کشور محسوب می‌شود و سهم قابل توجهی در صادرات محصولات کشاورزی ایران دارد.

سازمان جهاد کشاورزی استان، با اجرای طرح‌های به‌زراعی و به‌نژادی، ترویج الگوهای نوین کشت، توسعه سامانه‌های نوین آبیاری، حمایت از کشت‌های گلخانه‌ای، و ارتقای بهره‌وری در زنجیره‌های تولید، در تلاش است تا ضمن کاهش فشار بر منابع آبی، پایداری تولید در بخش کشاورزی را حفظ و تقویت کند.

دریاچه ارومیه، بخشی از هویت و حیات سرزمین آذربایجان است. خشک شدن آن، تنها خشک شدن یک پهنه آبی نیست، بلکه نشانه‌ای از برهم خوردن توازن زیست‌محیطی منطقه و هشداری جدی نسبت به آینده تولید و پایداری سکونت در شمال‌غرب کشور است. اکنون زمان اقدام است؛ اقدام علمی، منسجم و ملی برای نجات دریاچه ارومیه و صیانت از سرمایه‌های حیاتی کشاورزی و زیست‌محیطی این استان.

سعید آبی رییس روابط‌ عمومی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی