مدیریت بخشی مهم‌ترین خلأ قانونی کشور در رسیدن به خاک سالم است

تهران- ایانا- استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، مهم‌ترین خلأ قانونی کشور در حوزه مدیریت خاک و آبخیزداری شهری را «مدیریت بخشی و نبود نگاه کل‌نگر» عنوان کرد و گفت: «جزیره‌های مختلف مدیریتی هرکدام به‌صورت جداگانه اقدام می‌کنند، در حالی که نتیجه نهایی یعنی دستیابی به یک حوزه آبخیز سالم و خاک‌های سالم محقق نمی‌شود و گاهی حتی اقدامات بخش‌ها اثر یکدیگر را خنثی می‌کند.»

آرش ملکیان در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا افزود: «تمام ارگان‌هایی که در یک حوزه آبخیز فعالیت می‌کنند باید مدیریت هماهنگ و یکسانی نسبت به موضوعات مختلف داشته باشند؛ حوزه‌های شهری هم از فعالیت‌های انسانی و هم از شرایط اقلیمی تأثیر می‌پذیرند و پایداری حوزه‌های آبخیز شهری زمانی حاصل می‌شود که اقدامات بخش‌های مرتبط با مدیریت انسان و اقلیم، با یکدیگر هم‌راستا باشد.»

این عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با بیان این‌که  «وجود یک متولی مشخص با نگاه کل‌نگر»، شرط ضروری برای یکپارچه‌سازی مدیریت خاک است، تأکید کرد: «باید از رویکردهای جزئی‌نگر و بخشی‌نگر پرهیز شود.»

ملکیان با اشاره به این‌که جوامع محلی در مدیریت حوزه‌های آبخیز، چه شهری و چه طبیعی، نقش بسیار مؤثری دارند، اظهار داشت: «اما این نقش باید در چارچوب سیستمی مشخص تعریف شود چراکه بدون چنین چارچوبی ممکن است فعالیت‌ها نه‌تنها اثر مثبت نداشته، بلکه به نتایج منفی نیز منجر شود؛ ابتدا باید بدانیم دقیقاً چه برنامه‌ای برای داشتن حوزه آبخیز سالم با خاک و آب مناسب داریم، سپس نقش دولت، جوامع محلی و سایر بخش‌ها مشخص می‌شود.»

او با این توضیح که هر اقدامی در اکوسیستم شهری، اثرات مثبت یا منفی خود را در دیگر بخش‌ها نشان می‌دهد و باید این اثرات شناسایی و بر اساس آن تصمیم‌گیری شود، افزود: «در نهایت نیازمند سامانه‌ای هستیم که خاک حوزه آبخیز را مدیریت کند؛ با توجه به نگاه سازمان منابع طبیعی به مدیریت خاک، بهترین جایگاه برای این مدیریت، حوزه آبخیز شهری است و از این طریق می‌توان به اهداف پایداری اکوسیستم شامل آب، خاک و محیط دست یافت.»

ملکیان اظهار داشت: «امیدوارم تفکر سامانه‌محور و نگاه سیستمی در همه بخش‌های مدیریت منابع طبیعی، آب و خاک جاری شود؛ چرا که بدون استقرار سامانه، فعالیت‌های ما اثربخشی لازم را نخواهد داشت.»

خبرنگار: شهرزاد مسعودی