راهکارهای مقابله با کنه حنایی گوجه‌فرنگی

حسن جعفری در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا اظهار داشت: کنه حنایی یا کنه زنگار گوجه‌فرنگی آفتی با انتشار جهانی است که در اغلب کشت‌های گلخانه‌ای و مزرعه‌ای استان مشاهده می‌شود.
وی افزود: این آفت بیش از ۲۶ گونه گیاهی را مورد حمله قرار می‌دهد و محصولاتی از خانواده سولاناسه مانند سیب‌زمینی، بادمجان، فلفل، توتون و به‌ویژه گوجه‌فرنگی در مزارع و گلخانه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

شرایط مطلوب برای طغیان آفت
این کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی خوزستان تصریح کرد: کنه‌های حنایی گوجه‌فرنگی در هوای گرم و خشک بیشترین فراوانی را دارند. طغیان جمعیت این آفت در میانگین دمای ۲۳ تا ۲۷ درجه سلسیوس در گلخانه و بالای ۳۰ درجه در مزرعه و در دوره‌های پایداری گرما رخ می‌دهد.
جعفری خاطرنشان کرد: این کنه پتانسیل تولید مثلی بالایی دارد به‌طوری که هر ماده می‌تواند تا ۵۳ تخم بگذارد و یک چرخه زندگی خود را در دمای گرم در تنها یک هفته کامل کند. ماده‌ها حدود ۲۲ روز عمر کرده و روی سطح زیرین برگ‌ها، دمبرگ‌ها و ساقه‌ها تخم‌گذاری می‌کنند.

علائم و نحوه خسارت آفت
وی در بخش دیگری از سخنان خود به علائم خسارت این آفت اشاره کرد و گفت: کنه‌های بالغ و پوره‌ها با قسمت‌های مکنده دهانی خود از شیره گیاه تغذیه می‌کنند. علائم خسارت بسیار شبیه به کمبود عناصر غذایی یا بیماری‌های قارچی و باکتریایی است.
جعفری در توصیف علائم آسیب این آفت گفت: برگ‌های آلوده به تدریج پیچ‌خورده و در سطح زیرین ابتدا به رنگ نقرهای براق درمی‌آیند و سپس به رنگ قهوه‌ای تغییر یافته و شکننده می‌شوند. وی افزود: با تشدید خسارت، پرزهای برگ (تریکوم‌ها) کاملاً از بین رفته و ساقه‌های آسیب‌دیده نیز به رنگ قهوه‌ای زنگ‌زده درآمده و دچار شکاف‌های طولی می‌شوند.
این کارشناس افزود: خسارت روی میوه نیز باعث زبر شدن پوست و تغییر رنگ آن به قهوه‌ای مایل به قرمز می‌شود. میوه گاهی اوقات تغییر شکل داده و شکاف طولی برمی‌دارد. خسارت در دماهای بالا که رشد جمعیت بسیار سریع است، شدید بوده و برگ‌ها به سرعت خشک می‌شوند. خسارت ابتدا از قسمت پایین گیاه آغاز شده و با بالا رفتن کنه‌ها به سمت فوقانی گیاه حرکت می‌کند.
جعفری مهم‌ترین راه‌های انتشار آفت را جریانات باد، حشرات ناقل مانند سفیدبالک‌ها و ملخ‌ها، پرندگان و حتی لباس کارگران عنوان کرد.

راهکارهای کنترل و مدیریت
وی برای مدیریت این آفت روش‌های متعددی را برشمرد و تأکید کرد: رعایت بهداشت زراعی مزرعه و گلخانه و ضدعفونی کردن تجهیزات مورد استفاده، اولین و مهم‌ترین گام است.
جعفری ادامه داد: استفاده از نشاهای کاملاً سالم، رعایت تناوب زراعی و پرهیز از کاشت پیاپی گوجه‌فرنگی و سایر گیاهان خانواده سولاناسه در یک زمین، از دیگر راهکارهای اساسی است.
این کارشناس، کنترل علف‌های هرز میزبان مانند تاج‌ریزی، آفتاب‌پرست، پیچک، پنیرک و ازمک را بسیار ضروری دانست و توصیه کرد: از کشت در دوره‌های گرم و خشک تا حد امکان خودداری شود.

روش‌های کنترل بیولوژیک و شیمیایی
جعفری در ادامه به روش‌های کنترل بیولوژیک اشاره کرد و گفت: استفاده از دشمنان طبیعی مانند کنه‌های شکارگر Typhlodromus occidentalis و Amblyseius andersoni  می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
وی در پایان در مورد کنترل شیمیایی نیز هشدار داد: استفاده از سموم تنها در صورت ضرورت و تحت نظارت کارشناسان مجاز می‌باشد. کشاورزان باید توجه داشته باشند که مصرف غیراصولی آفت‌کش‌ها می‌تواند موجب مقاومت آفت و بروز مشکلات زیست‌محیطی شود.
این کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی خوزستان، سموم توصیه شده برای کنترل کنه حنایی را برشمرد و گفت: بیفنازیت (آدیوس) با نسبت ۰.۵ در هزار، آبامکتین ۰.۴ در هزار، اسپیرودیکلوفن (انویدور) ۰.۲۷ در هزار، سایفلومتوفن (دانی سارابا) ۰.۵ تا ۱ در هزار و اسپیرومسیفن (ابرون) ۰.۵ در هزار از جمله این سموم هستند.
وی با تأکید بر اهمیت رعایت اصول صحیح سمپاشی افزود: رعایت دقیق دوز توصیه شده و زمان‌بندی مناسب سمپاشی، نقش کلیدی در موفقیت کنترل شیمیایی این آفت دارد.
جعفری در خاتمه بر لزوم پایش مستمر مزارع و گلخانه‌ها در فصل گرما برای پیشگیری از خسارت سنگین این آفت تاکید کرد.