یک افتتاح سبز
عبدالحسین طوطیایی - پژوهشگر کشاورزی
بهرهبرداری از مرحله اول طرح ۴۶هزار هکتاری انتقال آب به اراضی دشت سیستان در سطح ۳۲هزار هکتار در بخش کشاورزی استان سیستان وبلوچستان با حضور وزیر جهاد کشاورزی و با پیام رییسجمهور افتتاح شد. خطه زرخیز سیستان و بلوچستان به عنوان وسیعترین استان از دیرباز به عنوان نمادی از فقر و توسعهنیافتگی و چون زخمی جانکاه بر چهره کشورمان جلوه داشته است. بروز خشکسالیهای طولانی از آغاز دهه 70 گرچه تمامی پهنه کشورمان را در خود گرفت اما بدون تردید استان سیستان و بلوچستان آماج آسیبهای شدیدتری قرار داشت. خشک شدن دریاچه هامون نه تنها در اکوسیستم دشت سیستان بلکه در تمامی پارامترهای اقتصادی و اجتماعی این منطقه به خصوص برای بخش دامداری کوچرو آن نامعادلات فراوانی ایجاد کرد. دامدارانی که به روال پیشین چادرهای خودرا بر عرصه خشکیده دریاچه مینهادند؛ جایی که از گذشته دریاچهاش تنها قایقهای شکستهای به جا مانده بود. افتتاح فاز اول 32 هزار هکتاری این پروژه و در شرایطی که دولت یازدهم در انبوهی از مشکلات درون و برونمرزی و پیامدهای پاندومی ویروسی کرونا قرار دارد را باید به عنوان موفقیتی چشمگیر و در مسیر توسعه پایدار کشور به شمار آورد. موفقیتی که اجرای آن در کانونی ملتهب از تنشهای اقلیمی و اجتماعی مانند دشت سیستان ارزشی فرازمردین مییابد. برای آنکه چنین سرمایهگذاری با ارزش ملی در میانه راه از بزرگراه کنونی به بنبستی یکطرفه نینجامد بر خود میدانم اشارات زیر را مورد تاکید قرار دهم: در ارزیابی معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی، مبلغ کمک 850 میلیون دلاری از صندوق توسعه ملی برای اجرای پروژه بر مبنای هر دلار معادل حدود 4 هزار تومان و مجموعا 3هزار و 500 میلیارد تومان برآورد شده است. به نظر میرسد برای ارزشیابی دقیق هزینه طرح، مبنای قیمت دلار را باید براساس نرخ آزاد ارز محاسبه کرد. اگر در این برآورد هر دلار را برابر 16 هزار تومان در نظر بگیریم هزینه پروژه به ارزش پول ملی برابر 14 هزار میلیارد تومان خواهد شد.در صورت محاسبه هزینه پروژه بر این مبنا، ارزش سرمایه ثابت هر هکتار زمین در محدوده طرح حدود 300 میلیون تومان است، اگر عمر مفید طرح را 50 سال و هزینه نگهداری سالانه را بر هر هکتار 15 میلیون تومان فرض کنیم، ارزش واقعی هر هکتار بالغ بر 320 میلیون تومان در یک دوره 50 ساله خواهد شد. با عنایت به تخصیص 8هزار و 800 مترمکعب آب برای هر هکتار در این پروژه، ارزش هر مترمکعب آب نیز حدود 24 هزار تومان برآورد میشود. بنابراین تاکید این مقام مسوول که اراضی مورد نظر برای کشت پاییزه آماده خواهند شد جای پرسشهای فراوان دارد. ضمن ارج گذاشتن به این قبیل برنامههای زیربنایی مانند پروژه آبرسانی دشت سیستان که در جهت زدودن بحران فقر و بیکاری از چهره منطقه صورت میگیرد اما به نظر این راقم، تولید محصولات زراعی پرمصرف با چنین آب و زمین گرانقیمتی توجیه اقتصادی ندارد. با این میزان آب آبیاری سالانه تنها میتوان یک محصول مانند گندم را در سال تولید کرد. بنابراین برنامهریزی تولید در زمینی که سالانه تنها 21 میلیون تومان هزینه سرمایهگذاری ثابت و نگهداری آن است نیاز به بازنگری هوشمندانه دارد . پیشنهاد میشود با توجه به ویژگیهای اقلیمی منطقه و امکان توسعه صادرات به کشورهای همسایه به تدریج الگوی کشتی تدوین و اجرا شده که با ارزش افزوده بالای آن، امکان اشتغالزایی بیشتری فراهم شود. بنابراین با توجه به امکان مدیریت واحد در اراضی تحت این پروژه بهتر است، برنامه الگوی کشت در این منطقه به صورت پایلوت اجرا و برای دیگر نقاط کشور مورد تجربه قرار گیرد. ارزش بالای زمین و آب در این پروژه موجب میشود که مدیریت بخش کشاورزی بیش از پیش اهمیت حراست از منابع آب و خاک را در سراسر کشور مورد توجه قرار دهد. مناطقی که اگر برای احیای اراضی آن سرمایه ناچیزی هم به کار رفته است اما از این پس و در مقایسه با دشت سیستان به مثابه موهبتی به مراتب بزرگ و ارزشمند ارزیابی خواهد شد. در چنین مقایسهای درمییابیم که کانون با ارزشی مانند کشت و صنعت مغان با برخورداری از خاک غنی و آب کافی را چگونه به چوب حراجی نازل واگذار کردهایم.
دیدگاه تان را بنویسید