طی سال های 85 تا 95 رقم خورد؛
افزایش 72درصدی شاخص ضریب مکانیزاسیون
ایانا-کشاورزی: قائم مقام معاون پژوهش و فناوری سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی: در مورد محصولاتی چون پسته، گردو و زیتون باید بتوانیم بیشترین مکانیزاسیون را داشته باشیم اما متاسفانه چنین نیست مثلا در حوزه زراعت رشد و توفیق نسبتا خوبی در داشته‌ایم اما در حوزه باغبانی این رشد کمتر است، 80الی 90درصد این شاخص که از یک به 1.26رسیده است، مربوط به بخش زراعت بوده، اما باید توجه داشت که به جز زراعت، کشور ما مزیت‌های بسیاری درزمینه‌های باغبانی، دامداری، شیلات و منابع طبیعی دارد که در حوزه مکانیزاسیون پیشرفت چشمگیر و قابل توجهی در آنها صورت نگرفته است.
یکی از ستون‌هایی که کشاورزی و باغداری بر آن استوار مانده، مکانیزاسیون کشاورزی و تجهیزات مورد نیاز آن است که در سال های اخیر تلاش قابل توجهی برای ارتقا آن انجام گرفته و با سرمایه‌گذاری‌های مورد توجهی که در این زمینه انجام شده است، شاخص ضریب مکانیزاسیون از 1.26 درسال 92 با 28 درصد افزایش در سال 95 به 1.54 رسید و طی مدت ده سال یعنی از سال 85 تا 95 با افزایش 72درصدی خود را به رقم 1.54 رسانده. البته ناگفته نماند که هنوز در زمینه مکانیزاسیون کشاورزی در کشور به توجه و سرمایه‌گذاری قابل توجهی نیاز است.
ارژنگ جوادی قائم مقام معاون پژوهش و فناوری سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه کشاورزی ایانا در زمینه نقاط قوت و ضعفی که مکانیزاسیون کشاورزی کشور دارد، گفت: «نقاط قوت و ضعفی در مکانیزاسیون کشاورزی داریم که باعث شده در کل نتوانیم مکانیزاسیون کشاورزی را در بخش اجرایی موفق قلمداد کنیم و علت عدم موفقیت چشمگیر در ارتباط با این موضوع نیز این است که شاخص‌ها و معیارهای ما برای سنجش سطح مکانیزاسیون ابتدایی است و با این شاخص‌ها نمی‌توان، بهره‌وری را نشان داد، متاسفانه در برنامه‌های توسعه‌ای ضریب مکانیزاسیون و سطح مکانیزاسیون مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، که این شاخص‌ها معیار مناسبی برای بررسی و سنجش بهره‌وری وعملکرد کاری نیستند و به همین خاطر اشکالات بسیاری در این زمینه اتفاق می‌افتد.»
او در ارتباط با تعریف شاخص‌ها و معیارهای جدید در مکانیزاسیون توضیح داد: «در مکانیزاسیون کشاورزی نیازمند تعریف شاخص‌های جدیدی هستیم که بتوانیم بهره‌وری را اندازه بگیریم. مشکل دیگری که در ارتباط با مکانیزاسیون کشاورزی وجو دارد و باید در آن تجدیدنظر صورت بگیرد، رشد نامتوازن در عملیات مکانیزاسیون است. در ارتباط با این موضوع باید اشاره کرد که به طور مثال رشد مکانیزاسیون در مورد برخی محصولات به خوبی انجام گرفته است و در برخی محصولات دیگر این رشد بسیار کند و ناچیز است درهمین ارتباط درجه مکانیزاسیون برخی محصولات 100است، به این معنی که تمام مراحل کاشت، داشت و برداشت آن محصول به شکل مکانیزه صورت می گیرد، مانند محصولاتی چون گندم، چغندرقند وعمده محصولات غلات مانند ذرت، که در تمام مراحل از آماده کردن زمین تا برداشت محصول مکانیزه انجام می‌شود، اما اشکالی که وجود دارد این است که درجه مکانیزاسیون محصولات به خصوص در محصولات استراتژیک مثل پسته، خرما، گردو و زیتون عملا نامتوازن عمل شده است. در مورد برخی محصولات که مزیت‌های کشور در تولید محصولات کشاورزی محسوب می‌شوند مانند پسته، خرما، گردو و زیتون به شدت درجه مکانیزاسیون پایین است یعنی بسیاری از عملیاتهای تولید این محصولات را به صورت غیرمکانیزه انجام می‌دهیم.»
جوادی در ارتباط با ارتقا شاخص ضریب مکانیزاسیون هم گفت: «شاخص ضریب مکانیزاسیون مبنای توسعه برنامه‌ها و پیشرفت است این شاخص در سال 85 در حدود 0.82 بوده، در سال 88 به عدد یک رسیده (که البته این عدد قرار بوده است در انتهای برنامه سوم توسعه در سال 1373 حاصل شود، اما پس از گذشت 15سال در سال 88 به این عدد رسیدهایم.) در سال 92 شاخص ضریب مکانیزاسیون پس از گذشت 4 سال با افزایش 26درصدی خود به 1.26رسید و در سال95 نیز به 1.54رسید و قرار است که در سال 1400این شاخص به 2.1 برسد.»
قائم مقام معاون پژوهش و فناوری سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در ارتباط با تعریف شاخص‌های جدید در مکانیزاسیون کشاورزی اعلام کرد: «علی‌رغم اینکه تلاش بسیاری در سال‌های اخیر صورت گرفته است، نتوانستیم به عدد قابل توجهی برسیم که البته اشکال از خود شاخص بوده و لازم است که شاخص های جدیدی تعریف شود.»
این محقق در مقایسه توسعه مکانیزاسیون در بخش زراعی و باغی توضیح داد: «در ارتباط با برخی محصولات به مکانیزاسیون توجه بسیاری شده و این درحالی است که در مورد برخی محصولات دیگر چنین توجهی صورت نگرفته. در مورد محصولاتی چون پسته، گردو و زیتون باید بتوانیم بیشترین مکانیزاسیون را داشته باشیم اما متاسفانه چنین نیست مثلا در حوزه زراعت رشد و توفیق نسبتا خوبی در داشته‌ایم اما در حوزه باغبانی این رشد کمتر است، 80الی 90درصد این شاخص که از یک به 1.26رسیده است، مربوط به بخش زراعت بوده، اما باید توجه داشت که به جز زراعت، کشور ما مزیت‌های بسیاری درزمینه‌های باغبانی، دامداری، شیلات و منابع طبیعی دارد که در حوزه مکانیزاسیون پیشرفت چشمگیر و قابل توجهی در آنها صورت نگرفته است.»
جوادی با اشاره به اینکه باید در زمینه تولید ادوات مکانیزه در برخی محصولات مانند زعفران صادرکننده نیز باشیم توضیح داد: «در محصولی چون زعفران، خرما، مرکبات، گردو و غیره که ما نقش بسیار مهمی در تولید و صادرات این محصولات در دنیا داریم باید در تولید تکنولوژیهای روز نیز حرفی برای گفتن داشته باشیم و بتوانیم این تکنولوژی‌ها را نیز به دنیا عرضه کنیم.»
او در ارتباط با تاثیر تحریم‌ها بر تولید داخلی صنایع مکانیزاسیون کشاورزی توضیح داد: «در شرایط کنونی باید با وجود تحریم‌ها، تهدیدها را به فرصت تبدیل کنیم چرا که خرید محصولات و ماشین‌آلات وارداتی به شدت برای ما گران تمام می‌شود و صرفه اقتصادی ندارد پس فرصت بسیار مناسبی برای تولیدکنندگان داخلی است که بتوانند محصولاتشان را به بازار عرصه کنند، ولی این موضوع بستگی به این دارد که یک توانمندسازی در میان صنایع تولیدکننده ایجاد شود که از سطح فناوری دنیا عقب نمانند و نباید به علت قیمت پایین، ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی را با کیفیت پایین تولید کنیم.»
جوادی در مورد خودکفایی کشور در تولید برخی ماشین‌آلات گفت: «در برخی موارد ما در تولید ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی خودمان تولیدکننده هستیم و نیازی به واردات نداریم. بسیاری از ادوات تهیه زمین و کاشت را در کشور خودمان تولید می‌کنیم، اما برای تولید برخی محصولات دیگر دچار مشکل هستیم و تعداد سازندگان داخلی نیز محدود است.»
این عضو هیات علمی موسسه فنی و مهندسی کشاورزی در مورد موضوعات مورد چالش پیش‌روی کشور در بخش مکانیزاسیون هم توضیح داد: «از چالش‌های ویژه پیش روی مکانیزاسیون بخش کشاورزی در کشور این است که تجهیزات مورد نیاز را در این زمینه معرفی کنیم که عملا در این بخش اقدامات کمتری انجام شده، مثلا در حال حاضر در مورد کشت نشایی بسیاری از محصولات در فاز تحقیقاتی و مطالعاتی هستند که اجرایی شدن این مطالعات، صرفه‌جویی‌ها و مزایای بسیاری را برای کشور به ارمغان خواهد آورد. در این زمینه ما باید بسته تجهیزاتی لازم در حوزه مکانیزاسیون را برای کشت نشایی آماده داشته باشیم یا مثلا در مورد کشت در زمین‌های شور باید بسته مکانیزاسیون مناسب شور ورزی را تهیه کنیم.»
جوادی در ارتباط با سطح مکانیزه در کشت گلخانهای هم گفت: «کشت گلخانهای یک موضوع چند وجهی است و عمده کار آن بر عهده مکانیزاسیون است، در این زمینه توفیقات نسبی در زمینه گلخانه داشته‌ایم و اقدامات مناسبی نیز توسط بخش خصوصی اتفاق افتاده است.»
در مورد مکانیزاسیون کشاورزی در چندین موضوع به شدت نیازمند توجه بیشتر هستیم که قائم مقام معاون پژوهش و فناوری سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی کشور، مطالعات بخش‌هایی که به توجه نیاز دارند را به سه بخش، مصرف انرژی، تجهیزات سازه های گلخانهای و توزیع ناهمگون تراکتورها تقسیم کرد و توضیح داد: «مطالعات نشان می‌دهد که در مصرف انرژی نیاز به اقدامات اساسی داریم چرا که انرژی مصرفی یکی از بخش‌هایی است که بیشترین هزینه‌های تولید را در برمی گیرد، همچنین در مورد تجهیزات مکانیزاسیون نیز باید اعلام کرد که در تولید تجهیزاتی چون سازه‌های مورد نیاز گلخانه به طور منفصل صادرکننده قطعات، لوله، اتصالات و تجهیزات به خارج از کشور هستیم و این در حالی است که سپس همین تجهیزات را به صورت سازه‌های گلخانهای به کشور وارد می‌کنیم.»
جوادی ادامه داد: «تراکتورها در مکانیزاسیون به عنوان اصلی‌ترین منبع تامین توان در مزارع و باغات به شمار می‌روند که در سال‌های گذشته توزیع ناهمگونی در کشور داشته اند، ناگفته نماند که ما دو مدل تراکتور را در کشور تولید می‌کنیم که در بازه قدرت متوسط قرار دارند و موضوع قابل بحث این است که در مقطعی تراکتورهای سنگین به کشور وارد شد، اما دنباله‌بندهای مناسب آن وارد نشد و سپس در مقطعی دیگر دنباله‌بندهایی آورده شد، که تراکتور مناسب آن وجود نداشت که همین موضوع ناهمگونی دیگری در مورد تراکتورها به وجود آورد.»
جوادی به توزیع ناهمگون تراکتور در کشور اشاره کرد و گفت: «توزیع قدرتی تراکتورها در کشور مناسب نیست، چرا که 65 تا 75درصد تراکتورهای کشور قدرت متوسط دارند ولی در بازه قدرت پایین تر مثل تراکتورهای باغی و تراکتورهای سنگین کمبود داریم، علاوه براین توزیع استانی نیز همگون نیست، در مورد برخی استان‌ها که مزیت محصولات باغی در آن ها بسیار بالا است مثل آذربایجان غربی، استان های شمالی و کرمان باید گفت که عمده تراکتورها زراعی هستند و تراکتورهای مناسب این اقلیم‌ها و این شرایط توزیع نشده است، ناگفته نماند که در سال‌های اخیر اقدامات بسیار ارزنده‌ای در زمینه تراکتورها انجام شده است که دولت با تراکتورهای سنگین در استان‌هایی که توان کشاورزی قوی‌تری دارند مثل خوزستان و فارس هرم قدرتی را اصلاح کرده و در استان‌هایی که مزیت باغی دارند با توزیع مناسب تراکتورهای بازه متوسط و پایین تر این اقدام را در ارتباط با هرم قدرتی این تراکتورها انجام داده است.»
دیدگاه تان را بنویسید