افزایش 35 درصدی بهره‌وری با استخرهای آبیاری

«کشاورزی» فعالیتی است که شامل تولید محصولاتی می‌شود که برای تولید کالاها و مواد غذایی نیاز است. به همین دلیل بسیاری از مزارع کشاورزی «کشت و صنعت» گفته می‌شود و برخی دیگر مزرعه چند منظوره. به‌هر حال مزرعه‌‌های چند منظوره بیش از هر ابزار دیگری می‌تواند در افزایش بهره‌وری (در همه عوامل کشاورزی و کار) تاثیر داشته باشد.

به گزارش ایانا، این تاثیر به خصوص در مزارع و مکان‌هایی با محدودیت عوامل مثل آب یا خاک که نمی‌توان سطح زیر کشت را افزایش داد، بسیار اهمیت دارد. شهری مانند قم که در دل کویر است نیاز دارد تا از همه امکاناتش به بهترین شکل استفاده کرده و بهره‌‌وری عوامل را حداکثر کند.

مزارع استان قم به خصوص مزارعی که در چند سال اخیر تاسیس شده یا توسعه یافته‌‌اند از جمله مزارع چند منظوره هستند. مزارعی که شاید بتوان گفت آزمایشی هستند و محصول اصلی و مهم آنها در یک یا دو سال آینده به بازار می‌آید. این مزرعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها بیشتر مزارع پرورش ماهی در کنار مزارع کشت علوفه یا باغات پسته است. حبیب سعادتمند یکی از مزرعه‌دارانی است که مزرعه چند منظوره دارد یعنی هم استخر پرورش ماهی دارد و هم باغ پسته و بخشی از زمینش را نیز به کشت علوفه اختصاص داده است. او در مورد مزرعه‌اش می‌گوید: این مزرعه دو فاز دارد که فاز نخست آن در سال 94 آغاز شد و به بهره‌برداری رسید و فاز دوم در حال توسعه و ساخت است. هرچند که این مزرعه در سال 72 آغاز به کار کرده و از ساخت استخر نخست این مجموعه حدود شش سالی می‌گذرد. این مزرعه در مجموع 34 هکتار زمین کشاورزی و پنج هزار مترمربع استخر دارد.

او در مورد نکته قابل توجه این مزرعه توضیح می‌دهد: این مجموعه یک مزرعه چند منظوره است. به عبارت بهتر به دلیل شرایط خاص قم و اینکه کشاورزی در این منطقه فقط با استفاده از آب چاه‌های عمیق ممکن است، نیاز به وجود استخر برای ذخیره سازی و استفاده بهینه از میزان و آب استخراج شده، است.

سعادتمند با اشاره به اینکه جمع‌آوری آب در استخر با توجه به اینکه قرار است فرآیند آبیاری در باغات و مزارع مجموعه همیشگی باشد، می‌گوید: استفاده از آب استخر برای مصارف و منظورهای دیگر چندان بی‌راه نیست. به همین دلیل در بیشتر این نوع مزارع در استخرهای موجود اقدام به پرورش ماهی‌ به خصوص ماهیان سردآبی می‌کنند.

او اضافه می‌کند: این مزرعه در کنار استخر پرورش ماهی یک باغ بزرگ پسته نیز دارد. آبی که باغ پسته را آبیاری می‌کند از استخر پرورش ماهی‌ها برداشت می‌شود. باتوجه به اینکه در این آب ماهی‌ها پرورش داده می‌شوند برای آبیاری باغ پسته بسیار مناسب و مغذی است.

این باغدار پسته از اینکه کشت پسته را در این منطقه دنبال کرده راضی است و توضیح می‌دهد: محصول واقعی و اصلی این باغ در واقع دو سال دیگر برداشت می‌شود، اما امسال هم برای نمونه بار این باغ برداشت می‌شود. پسته یک گیاه وحشی است که بیشتر پیوند آن اهمیت دارد و در واقع پیوند درخت پسته بار می‌دهد نه پایه اصلی درخت پسته.

او اضافه می‌کند: شغل اصلی ما کشاورزی است و نمی‌توانیم در این موقعیت به یکباره تغییر شغل بدهیم. اگر تغییر شغل بدهیم باید از تمامی سرمایه‌مان که همین زمین‌هاست چشم‌پوشی کنیم. ما چاره کار را در آن دیدیم که با شرایط فعلی تطبیق پیدا کنم و کم‌ابی را به نوعی مهار کنیم.

سعادتمند یکی از اصلی‌ترین دلایل به وجود آوردن استخرها را نگهداری آب عنوان کرده و می‌گوید: پس از کمی مطالعه و آموزش به این نتیجه رسیدیم که می‌توان از این موقعیت و استخرها برای پرورش ماهی هم استفاده کرد. با این شیوه حداقل حدود 30 تا 35 در کاهش مصرف آب موفق بوده‌ایم و توانسته‌ایم که از تبخیر و هدر رفت آب نیز جلوگیری کرده‌ایم. این در حالی است که باعث شده مزرعه ما در طول زمستان و تابستان اشتغال داشته باشد و تعداد افرادی که در این مزرعه کار می‌کنند نیز با بهره‌وری بالا کار کنند.