کاهش 70 درصدی مصرف انرژی با مکانیزاسیون

«... وقتی در کوچه و خیابان‌های این شهر قدم می‌زنی همه جا اثری از گل و گیاه یا پیشنهادهای گل و گیاه می‌بینی. پرورش گل‌های آپارتمانی، به شما یاد می‌دهیم چطور گلدان خانه‌تان را زیاد کنید، ... چگونه نگهداری کنید، بگونیای اصلاح شده موجود است، پرورش شاخه بریده و... چپ و راست کوچه‌ها پر از گلخانه یا اتاقک‌های شیشه‌ای برای نمایش دادن گل‌های پرورش داده است...»

این‌ها همه، صحنه‌هایی آشنا در شهر گل ایران یعنی شهر پاکدشت است، محله گلزار بالا و پایین مهمترین و اصلی‌ترین مرکز پرورش گل در این منطقه هستند که می‌توان به این امید داشت به زودی آوازه و شهرت این شهر در دنیا همه‌گیر شود. با همه توانایی و امکاناتی که در پاکدشت برای پرورش گل وگیاه وجود دارد، از این منطقه و ظرفیت‌هایش کمتر نامی‌ برده شده است.

نجف‌علی زارعی مدیر گلخانه در پاکدشت شهر گل در ایران است. او کار در گلخانه را یاد گرفته و از روزی که توانسته کشاورزی کند و مزرعه‌ای را هدایت و مدیریت کند، با کار و کشاورزی در گلخانه آشنا شده است. گلخانه‌های چوبی که روی آنها با پلاستیک مهار شده و بیشتر کاربرد حفاظت از باران را داشته و در این گلخانه‌ها بیشتر سبزی‌جات کشت می‌شد تا گلخانه‌های امروز که می‌شود گفت همه بخش‌هایش برنامه‌ریزی شده و به نوعی هوشمند و مکانیزه است. به هر حال حداقل 25 سال تجربه کشت به خصوص کشت در گلخانه تجربه بسیار ارزشمند و گران‌بهایی است. خانواده زارعی همه‌شان به نوعی با این کار درگیر شده‌اند و هر کدام هم سعی کرده‌اند گلخانه و زمین‌هایشان را تبدیل به گلخانه‌هایی جدید کنند. علاقه بی‌حد و حصر این کشاورز به کاری که انجام می‌دهد باعث شده همه توان و تجربه‌اش را دراین راه به‌کار ببندد. زارع در مورد کار و گلخانه‌اش می‌گوید: 25 سال که کشت گلخانه‌ای می‌کنیم، یعنی از زمانی که گلخانه‌ها چوبی و قدیمی بود. اول در این گلخانه‌ها بیشتر سبزی می‌کاشتیم اما با تغییراتی که برای جغرافیای شهر پاکدشت پیش آمد، هوا گرم‌تر شد و کم‌آبی هم مزید بر علت شد. به همین دلیل هم کشت را عوض کردیم به سمت گل که هم مشکلات کمتری داشت و هم آب کمتری مصرف می‌کرد. ضمن اینکه تجهیز گلخانه برای سبزیجات بسیار گران‌تر از تجهیز گلخانه برای کشت گل و گیاه است. اینطور شد که از آن گلخانه‌ها و کشت سبزی به سمت کشت گل و گیاه و گلخانه‌های مدرن پیش رفتیم.

او اضافه می‌کند: در حال حاضر این گلخانه پنج هکتاری فقط اختصاص به پرورش گل دارد. 70 درصد محصول، گل‌های آنتوریوم (با 12 واریته رنگی)، حدود 10 درصد محصول مربوط به گل‌های ارکیده (حداقل چهار واریته رنگی) و حدود 20 درصد هم گل‌های گلدانی و مخصوص آپارتمان اختصاص دارد.

زارعی که چند دوره به عنوان پرورش دهنده گل نمونه در کشور انتخاب شده در مورد تغییر گلخانه و شیوه‌های جدید و هوشمند می‌گوید: نگهداری و کار در گلخانه‌های قدیمی‌تر هزینه‌ها را آنطور که باید و شاید، کاهش نمی‌دهد. زمانی‌ که ما گلخانه‌ها را جدید کردیم و سیستم هوشمند برای کارکرد گلخانه‌ها گذاشتیم، نزدیک به 70 درصد هزینه‌های کشت به خصوص در بخش انرژی کاهش پیدا کرد.

او اضافه می‌کند: وقتی یکسال گلخانه با سیستم جدید کار کرد، بیش از 50 هزینه‌های اولیه تاسیس گلخانه و جدید کردن تاسیسات آن بازگشت. بیشترین هزینه در گلخانه مربوط به بخش انرژی است که سیستم‌های هوشمند در مصرف انرژِی بسیار حساب شده عمل می‌کنند. سیستم بازچرخانی آب و کود، سیستم‌های حفاطتی سرمایش و گرمایش و بسیاری از شیوه‌های دیگر باعث شده تا بیشتر کشاورزان به نصب سیستم‌های جدید تمایل نشان بدهند.

این پرورش دهنده نمونه کشوری در مورد عملکرد و چالش‌های به‌روزآوری سیستم‌های هوشمند در بخش گلخانه توضیح می‌دهد: در بهبود سیستم‌های گلخانه‌ای بیش از هر چیزی به دست آوردن علم و تجربه هزینه‌بر است. ما بیشتر تجربیات‌مان را از نمایشگاه‌ها به خصوص نمایشگاه‌های هلند به دست آوردیم. همه این نمایشگاه‌ها را نیز بدون کمک و مساعدت بخش‌های بالادستی و دولت انجام دادیم. به دست آوردن این تجربیات برای ما بسیار مفید بود و ما باز هم حاضریم که این کار را انجام دهیم، اما این کار برای همه کشاورزان و در همه بخش‌ها امکان‌پذیر نیست.

زارعی به یک نکته بسیار مهم برای کشاورزان و تولید محصولات کشاورزی اشاره کرده و می‌گوید: مکانیزاسیون در بخش تولید کشاورزی بسیار مهم است و امروز همه کشاورزان به اهمیت این موضوع پی برده‌اند و بیشتر کشاورزان نیز با دقت و پشتکار به دنبال این موضوع هستند اما این فقط یک بخش کشاورزی است. بخش مهمتر در این‌باره صادرات محصول است.

او اضافه می‌کند: تولید انبوه و باکیفیت بسیار مناسب صادرات است اما ما پایانه‌های صادراتی یا سیستم‌های صادراتی خوب یا زیادی نداریم. ما تولیدکننده هستیم و با کیفیت هم تولید می‌کنیم اما مشتری‌های صادراتی کم هستند. این در حالی است که کشورهای آسیای میانه (ارمنستان، آذربایجان، ترکمنستان و....)، روسیه و بخش‌هایی از اروپا بهترین مشتری برای محصولات گل و گیاه ایران هستند.