گردوغبار دام‌ها را ناآرام می‌کند

پای کوه، انتهای دشت وسیع خانه‌ها یا بهتر بگوییم ساختمان‌هایی از بین غبار پیداست. روی شهر و تمام دشت سبز لایه‌ای از غبار زرد - قرمز معلق است. فاصله خیلی دور نیست، اما غبار نمی‌گذارد سقف‌های شیروانی آبی‌رنگ دیده شود. با وجود اینکه ابتدای صبح است، اما تنفس در غبار و ریزگرد نفس را سخت می‌کند. خودرو به آرامی راه ناهموار را طی می‌کند و به محوطه اصلی می‌رسد. قبل از شنیدن هر صدایی، بوی گاو می‌آید؛ مسئول گاوداری می‌گوید گاوها برای استراحت پس از شیردوشی رفته‌اند و الآن چیزی برای دیدن نیست، کمی صبر کنید.

اینجا گاوداری هزار رأسی شرکت قیام (واحد ایلام) است که بعد از مدتی با سرمایه‌گذاری شرکت قیام اصفهان و بنیاد مستضعفان احیا شده. حالا کل گله این گاوداری حدود یک هزار و 400 رأس گاو و گوساله است. غبار اینجا هم امان همه را بریده و به نظر می‌رسد تعدادی از دام‌ها به‌ویژه گوساله‌ها از غبار ناآرام شده‌اند و بی‌قراری می‌کنند.

علی آشناگر مدیر گاوداری هزار رأسی قیام از ابتدای احیای طرح در این مجموعه حضور داشته است. او درباره تأثیر غبار و ریزگردها بر گاوداری می‌گوید: شاید تأثیر مستقیم و آنی نداشته باشد، اما تأثیر دارد و میزان بازدهی و محصول را کاهش می‌دهد. البته مهم‌ترین و اصلی‌ترین تأثیر را روی گوساله‌ها دارد که آن‌ها را می‌ترساند و گیج می‌کند. پس از آن تأثیر بر علوفه دام‌ها و میزان استحصال علوفه و شیر گاوها دارد.

از آشناگر درباره خرید نهاده‌های کشاورزی و علوفه برای دام‌ها می‌پرسیم و او توضیح می‌دهد: برای ما هم علوفه گران شده است. در همین روزهایی که دلار گران شده سویا را یک هزار و 650 تومان می‌خریدیم باید دو هزار و 600 تومان نقد بخریم. مشکل اینجاست که ما با توجه به اینکه گاوداری خیلی بزرگ است ما زمین کافی برای کشت علوفه در اختیار نداریم و خرید یا وارد کردن علوفه هم برای خودش مشکلاتی دارد که فقط یکی از آن‌ها افزایش ناگهانی قیمت ارز است.

او اضافه می‌کند: افزایش قیمت علوفه و نهاده‌های کشاورزی برای بخش‌هایی مانند گاوداری یا به‌طورکلی دام سنگین بسیار هزینه‌بر است و مشکلات بیشتری را دارد. برای دام سنگین در مقادیر کم نمی‌توان خرید کرد یا جایگزین کردن علوفه خیلی آسان نیست؛ بنابراین گران شدن یک‌باره علوفه هزینه‌ چند برابری به گاوداری‌ها تحمیل می‌کند. البته شاید گاوداری‌های بزرگ بتوانند تا حدودی این مشکل را مدیریت کنند، اما در واحدهای کوچک یا متوسط این کار به‌طور تقریبی غیرممکن است.

مدیر این واحد گاوداری زمینه فعالیت برای تولید شیرخام در استان ایلام را بسیار مناسب می‌داند، اما مشکلات دیگری بر سر راه این بخش وجود دارد. او می‌گوید: وقتی سال گذشته ما شروع به فعالیت کردیم روزانه حدود دو تا سه تن شیر خام تولید داشتیم، اما امروز بعد از حدود یک سال تولید روزانه ما تا هفت تن رسیده است.

او اضافه می‌کند: با وجود اینکه منطقه برای تولید شیر ظرفیت‌های خوبی دارد، اما در بخش صنایع تبدیلی به‌ویژه صنایع لبنی ضعیف هستیم. در حال حاضر در استان واحدهای صنایع لبنی و فراوری وجود ندارد. بیش از 60 درصد محصول تولیدی ما برای استان‌های دیگر ارسال می‌شود.

آشناگر از طرح‌های توسعه‌ای و افزایش ظرفیت تولید در این واحد می‌گوید و توضیح می‌دهد: قرار است در چند سال آینده تعداد دام‌های این واحد به چهار هزار رأس برسد. برای این کار برنامه توسعه وجود دارد و به احتمال زیاد در کمتر از چهار سال این طرح اجرا می‌شود. در حال حاضر حدود 31 نفر به‌طور مستقیم در این واحد اشتغال دارند و اشتغال غیرمستقیم این واحد بیش از 100 نفر است.

آشناگر کل مجموعه را نشان می‌دهد. مجموعه‌ای که حداقل سه سالن جداگانه دارد و یک سالن هم برای نگهداری گوساله‌ها. شناسنامه زردرنگ گاوها روی گوش‌شان تکان می‌خورد و تعدادی از گاوها به این برچسب‌ها واکنش نشان می‌دهند. گوساله‌ای به نام سیزده‌بدر لابه‌لای گاوها وول می‌خورد و گویا از فرصت تزریق دارو استفاده کرده و از قفس‌اش فرار کرده است. کمباینی که غذا را برای گاوهای باردار می‌ریزد آهسته شروع به حرکت می‌کند و گاوها به صف می‌شوند.

وقتی از جاده خاکی به آرامی توی جاده اصلی می‌پیچیم، دشت همچنان بی‌انتها و سبز است. پرنده‌های کوچک و رنگی به سرعت و با ارتفاع کم پرواز می‌کنند. میانه دشت سبز و غبارگرفته شهر آسمان‌آباد پیرمردی با کت سیاهی بر دوش نشسته، نوای دوزله پیرمرد فضای غبارآلود را می‌‌شکافد و با دانه‌های باران هم‌نوایی می‌کند. گل روی شیشه خودرو لباس‌ها سفیدک زده، اما پیرمرد بی‌توجه به همه این‌ها همچنان با چشم‌های بسته‌اش با دوزله زندگی می‌کند./