رئیس بخش جانوران سمی و تولید پادزهر موسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی گفت که به زودی مرکز پایلوت تکثیر و نگهداری مارهای سمی در شرایط اسارت به عنوان یکی از مدرن‌ترین این مراکز در سطح جهان در موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی بطور رسمی راه اندازی می‌شود.

به گزارش ایانا از روابط عمومی موسسه رازی،  ناصر محمدپور افزود: کمک به محیط زیست و اکوسیستم و جلوگیری از صدمه به جانوران زهری یکی از مهمترین دغدغه‌های این مجموعه به شمار می رود.

وی اظهار کرد: برنامه های مختلفی در این زمینه توسط موسسه اجرایی شد که از جمله این موارد، سم گیری در محل و رهاسازی جانوران سمی در محیط زندگی شان بود که از ۱۰ سال گذشته این برنامه در حال اجراست.

پس از بررسی ها مشخص شد این برنامه بسیار موثر بوده و سال‌های بعد نمونه‌های زهرگیری شده رویت و حتی مجددا از آن ها زهرگیری انجام گردید.

وی از امکان سنجی برای تکثیر و نگهداری جانوران زهری به ویژه مارها در شرایط اسارت به عنوان دیگر اقدام این موسسه در راستای کمک به محیط زیست یاد کرد و افزود: با توجه به اینکه اطلاعات بسیار کمی در مورد رفتارشناسی و فیزیولوژی این جانوران وجود داشت نیاز بر این بود که مرکز پایلوتی ایجاد شود تا به صورت مداوم و لحظه ای این جانوران را از نظر تغذیه، خواب، تکثیر و سایر عوامل رصد کرده و مستندات آن را تهیه کنیم تا بر اساس آن، شرایط لازم برای تکثیر و نگهداری این موجودات در سطح بزرگ‌تر فراهم شود.

رییس بخش جانوران سمی و تولید پادزهر موسسه رازی با بیان اینکه در این راستا مرکزی به عنوان مرکز پایلوت تکثیر و نگهداری در شرایط اسارت، برای مارها در این موسسه طراحی شده است گفت: به جرات می توان گفت این مرکز یکی از مدرن‌ترین نمونه های پایلوت در این زمینه در جهان محسوب می شود.

وی تصریح کرد: کشورهای مختلفی این کار را انجام داده اند اما تاکنون به این شکل علمی و مجهز که در موسسه رازی در حال انجام است، اجرایی نشده است.

محمدپور با بیان اینکه در این مرکز سعی شده شرایط زیست برای حیوان به طور واقعی بر اساس شرایط طبیعی آماده شود، ادامه داد: تلاش شده گیاهان و جانوران موجود در این فضا بر اساس سیکل اکوسیستم و زنجیره غذایی موجود در طبیعت و مانند فضای طبیعی تغذیه و زندگی کنند و سیکل خواب زمستانی و تابستانی، تخم گذاری و زنده زایی آنان نیز رعایت شده است.
 

رییس بخش جانوران سمی و تولید پادزهر موسسه رازی گفت: غارها و فضاهای بیرونی که برای این کار طراحی شده مجهز به دوربین‌هایی است که لحظه به لحظه شرایط زندگی و رفتارهای زیستی این حیوانات را رصد کرده و مورد ارزیابی کارشناسان قرار می‌گیرد که در نهایت به طور قطع منجر به انتشار مقالات و کتاب هایی خواهد شد که تاکنون در دنیا وجود نداشته است.

وی با تاکید بر اینکه هم اکنون اطلاعات بسیار اندکی در خصوص نحوه زندگی مارها وجود دارد، خاطرنشان کرد: اطلاعات به دست آمده در این شرایط می‌تواند بسیار ارزشمند باشد و زیرساخت‌های لازم برای تشکیل این مکان در مقیاسی بزرگتر را ایجاد کند.

از طرفی زهری که در این شرایط استحصال می‌شود، از نظر زهرشناختی، پروتئومیکس و  کیفیت پادزهر تهیه شده با آن با موارد طبیعی مقایسه می‌شوند.

محمدپور افزود: در مجموع اطلاعاتی که مربوط به فیزیولوژی، رفتارشناسی، پروتئومیکس و زهرشناسی این حیوانات می‌شود مورد مطالعه قرار می گیرد و با استحصال در شرایط طبیعی مقایسه می شوند که نتایج آن به این پرسش پاسخ می‌دهد که آیا می‌توانیم از زهر تهیه شده در شرایط اسارت شبیه به محیط طبیعی برای تولید پادزهر استفاده کنیم یا نه؟ در جهان با وجود بحث‌های زیادی که در این زمینه وجود دارد، پاسخ قاطعی وجود ندارد.

وی دلیل این موضوع را استرس مارها در شرایط اسارت عنوان کرد که باعث می‌شود خصوصیات زهر آنان تغییر پیدا کند.

وی با بیان اینکه شرایط اسارتی که برای این جانداران در نظر گرفته شده شبیه به قفس نیست و کاملا شبیه محیط طبیعی آنان است، تصریح کرد: انتظار می‌رود شاهد نتایج مثبتی در این خصوص باشیم که در این صورت می توانیم با گسترش این مرکز، نیاز خود را به طور کامل از طبیعت برای استحصال زهر قطع کنیم.

از طرفی دیگر می‌توانیم در افق دوردست نمونه مارهای کشورهای دیگر را نیز در این مرکز نگهداری کرده و پادزهر اختصاصی و با اثربخشی بالا برای صادرات بدون نیاز به طبیعت برای کشورهای متقاضی تهیه نماییم.

محمدپور با تاکید بر ارزشمند بودن این کار و تالیف کتاب‌ها و مقالات در خصوص رفتارشناسی موجودات کشور، اضافه کرد: در راستای وظایف و فعالیت‌های موسسه، همچنان که موسسه تاکنون به عنوان رفرنس و مرکز ملی، به پشتوانه مقالات و کتاب‌های تالیف شده توسط بنیان‌گذاران (اساتید فقید دکتر لطیفی و دکتر فرزان پی) و سایر محققین این بخش، در دنیا مطرح بوده راه موسسه رازی بعنوان مرجع در این زمینه پربارتر ادامه خواهد یافت.
 

وی افزود: در صورتی که مشخص شود زهری که از طبیعت و زهری که در اسارت در شرایط شبه طبیعی از مارها استحصال می شود در زمینه زهرشناختی و تولید پادزهر متفاوت نیستند، در راستای گسترش این فضا گام برمی‌داریم تا نیاز خود را از طبیعت برای استحصال زهر قطع کنیم که این گام بسیار بزرگی در این حوزه محسوب می شود.

رییس بخش جانوران سمی و تولید پادزهر موسسه رازی با تاکید بر اینکه تقاضای بسیار زیادی برای تولید پادزهر در جهان وجود دارد، گفت: با توجه به اینکه پادزهر جانوران زهری هر منطقه را باید به صورت اختصاصی از جانوران همان منطقه فرآوری کرد و پادزهر یک کشور ممکن است برای کشور دیگری مناسب نباشد، این امکان برای ما فراهم می شود که با چندین نمونه از جانوران سمی مناطق مختلف، آنان را تکثیر داده و پس از استحصال سم آنان، نسبت به تهیه پادزهر اختصاصی اقدام کنیم.

وی تصریح کرد: این مجموعه قابلیت آن را دارد که به یک مرکز بین‌المللی تولید پادزهر تبدیل شود و پاسخگوی نیازهای صادراتی باشد، کما اینکه سازمان بهداشتی جهانی نیز این انتظار را از مراکزی مانند موسسه رازی دارد تا فعالیت خود را گسترش داده و نیاز موجود در سطح دنیا را تامین کنند.

این محقق با بیان اینکه با توجه به اقدامات مقدماتی انجام شده، انتظار می‌رود نهایتا تا ۲ سال آینده نتیجه گیری این طرح انجام شود، ادامه داد: با توجه به گسترش شهرنشینی خطر انقراض برخی از مارها را تهدید می کند، به همین سبب در درجه نخست این طرح برای مارهای اجرایی می‌شود که در معرض تهدید قرار دارند و در صورت موفقیت، چنین شرایطی را برای تمامی جانوران زهری ایجاد خواهیم کرد.

موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی از سال ۱۳۰۳ تاکنون در منطقه حصارک کرج در زمینه تولید واکسن های انسانی و حیوانی و همچنین سرم های درمانی و مواد بیولوژیک فعال است.