شیرین ترین رکورد شکنی

 از این میزان 850 هزار تن شکر از نیشکر به‌دست آمده است. وی پیش‌بینی کرد که تولید شکر امسال از مرز دو میلیون تن عبور کند. رخدادی که در تاریخ 122 ساله کشت و صنعت این کالای اساسی و نقش‌آفرین در امنیت غذایی، بی‌سابقه بوده و نشان از قابلیت و ظرفیت‌های نهفته‌ای دارد که با وجود تنگناهای موجود در نظام اقتصادی کشور، ساختار کم‌تحرک بخش دولتی، دگرگونی‌های اقلیمی و تنش‌های خشک‌سالی در کشورمان همچنان کار می‌کند. ظرفیت‌هایی که با تأکید بر نگرش تولیدمحور بروز کرده است از دمیدن بامداد دولتی نوید می‌دهد که این تنها از نتایج سحر آن است.

تاریخچه فراز و فرودهای 120 ساله کشت چغندرقند و صنعت شکر در ایران به‌ویژه در دو دهه گذشته می‌تواند نمایی از تجربیات تلخ و شیرین در این حوزه را داشته باشد. سطح کشت چغندرقند در سال 1350 حدود 162 هزار هکتار و با عملکرد 25 و تولید کل چهار میلیون تن بود.  همین پارامترها اما در سال 1396 به 130 هزار هکتار از سطح کشت و بیش از هشت میلیون تن تولید و نیز  55 تن عملکرد تغییر یافت.  تغییراتی که نشان از افزایش بهره‌وری زراعت این محصول  در واحد سطح را طی 46 سال اخیر می‌دهد. متاسفانه  در این فاصله زمانی و  در سال‌های 1385 تا 1391،  این روند رو به افزایش با نوساناتی روبه‌رو شد. نوساناتی که بیش از هر زمان نقش مدیریت‌های شعاری با عمل‌گرا را از هم متمایز و آشکار ساخت.  اقدام به واردات بی‌توجیه سه میلیون تن شکر در سال‌های 85 و 86 ( دو میلیون تن بیش از نیاز داخلی) ،  سرانجام به ورشکستگی صنعت قند و شکر درسال‌های 1387 تا 1390 منجر شد. از پیامد های مخرب این واردات تولید ستیز،  افزایش  سرانه مصرف شکر بود که در سال 1391 به 33 کیلو گرم در سال رسید. سرانه‌ای که  در سال 1356 حدود 26 کیلوگرم بود. البته در نتیجه برنامه توسعه  و رونق دیگر بار تولید چغندرقند که از سال 1392 آغاز شده بود این سرانه  مجددا رو به کاهش نهاده  و در حال حاضر به 27 کیلو گرم رسیده است.

کارنامه درخشان پروسه افزایشی تولید شکر در چندساله اخیر البته نباید ما را از الگوی درست و منطقی مصرف شکر و از نقش آگاهانه و فعال جامعه مصرف‌کننده در تحقق توسعه پایدار تولید شکر غافل کند. به هر حال ظرفیت‌های بخش کشاورزی در بهترین شیوه‌های بهره‌وری بی‌انتها نبوده و سرانجام این خودکفایی نیز در برابر افزایش نامحدود شمار و الگوی مصرف شکننده خواهد بود. سرانه مصرف شکر در کشورمان در حال حاضر هنوز هم بیش از دو کیلوگرم بیش از سرانه جهانی است. از طرفی کشور ما به‌عنوان دومین تولیدکننده خرما در جهان دارای امکان خوبی برای مصرف جایگزین با شکر است. اگر که وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش، رسانه ملی و... به فرهنگ‌سازی در نهادینه کردن الگوی درست و پرهیز از مصرف زیان‌آور غذاهایی ازقبیل نوشابه‌های شیرین، زولبیا و... بپردازند امکان دستیابی به سرانه مصرف تا 20 کیلوگرم هم وجود دارد. در این صورت می‌توانیم ادعا کنیم که در حال حاضر 400 هزار تن بیش از نیاز واقعی تولید شکر داریم. بدون تردید کاهش این میزان مازاد شکر از چرخه تولید بخش کشاورزی می‌تواند به کاهش 40 هزار هکتار سطح کشت و صرفه‌جویی حدود 700 میلیون مترمکعب آب در بخش کشاورزی منجر شود. تحقق این الگوی مصرف و نیز توسعه کشت چغندرقند پاییزه در مناطق گرمسیر که در حال حاضر یک‌هشتم تولید چغندرقند را تشکیل می‌دهد در شرایط تنش کم ‌آبی موجود، کارنامه موفق‌تری از شکر مورد انتظار خواهد بود.