تازه ترین هشدار ناسا: کلیدی ترین بحران قرن ۲۱، کمبود آب است!

گزارش چهارشنبه گذشته گاردین - ۲۶ اردیبهشت - حکایت از تازه‌ترین هشدار جهانی درباره کمبود آب شیرین دارد که اخیراً در مجله معتبر nature منتشر شده است. دانشمندان ناسا  با اتکا به داده‌های جدیدی که یافته‌اند، می‌گویند: منطقه بزرگی از دو نیم کره شمالی و جنوبی که بین  مناطق گرمسیری اطراف استوا و عرض جغرافیایی بالای ۶۰ درجه - نزدیک شمالگان و جنوبگان - قرار دارد، در معرض این بحران جدی است. ناسا ١٩ منطقه بحرانی را در گزارش خود معرفی کرده که با کاهش شدید آب شیرین در قرن ۲۱ روبه‌رو خواهند بود. 

مناطق شمالی و شرقی هندوستان، ایران و دیگر کشورهای خاورمیانه، کالیفرنیا و استرالیا از مهمترین نقاط مندرج در این گزارش هستند که مصرف بیش از اندازه منابع آب به کاهش جدی دسترسی به آب شیرین منجر شده و مشکلاتی ایجاد کرده است. دانشمندان ناسا هشدار می‌دهند که بدون عملکرد قوی از جانب دولت‌ها برای حفاظت از آب، شرایط در این مناطق احتمالا بدتر خواهند شد. نکته حایز اهمیت آنکه برخی از این مناطق بحرانی، پیشتر ثبت نشده‌اند یا مورد توجه قرار نگرفته بودند: مثل بخشی از شمال غرب چین، در استان ژینچیانگ جایی که میانگین ریزش‌های آسمانی آن تقریباً تغییری نکرده، اما به دلیل مصرف فراوان آب در بخش صنعت و کشاورزی، از کاهش شدید آب رنج می‌برند. 

محدوده دریای کاسپین نیز یکی دیگر از این مناطق است که به دلایل مشابه کاهش شدیدی را در منابع آب شیرین خود نشان می‌دهد؛ رخدادی که به کوچک شدن نوار جنگلی ساحلی منجر شده است. پیشتر چنین تغییراتی را می‌شد به نوسانات طبیعی نسبت داد، اما گزارش جدید حاکی از آن است که بخش بزرگی از این تغییرات به دنبال منحرف کردن مسیر رودخانه‌ها و استخراج آب آنها برای کشاورزی و صنعت صورت گرفته‌است. عقوبت‌های این شیوه بی‌رویه مصرف را پیشتر در فاجعه دریاچه آرال شاهد بوده‌ایم؛ دریاچه‌ای که اینک مفقود شده است. البته دریای کاسپین به دلیل وسعت زیادش به نسبت آرال، نیاز به هزاران سال زمان برای ناپدید شدن کامل دارد، اما کوچکتر شدن نوار ساحلی و آلودگی باعث به‌وجود آمدن مشکلاتی اساسی در طول مسیر ساحلی که بیشترین تراکم انسانی را دارد، خواهد شد. 

این پژوهش جامع که نخستین در نوع خود به شمار می‌رود، از داده‌های پروژه ماهواره‌ای ناسا Nasa Grace-Gravity Recovery and Climate Experiment-برای پیگیری روند آب شیرین بین سال‌های ٢٠٠٢ تا ٢٠١٦ در سراسر دنیا استفاده کرده است. 

جیمز فامیلیِتی، از آزمایشگاه پیش رانت جت ناسا در کالیفرنیا و یکی از نگارندگان گزارش منتشر شده در Nature، می‌گوید: "آنچه ما شاهدش هستیم یک تغییر هیدرولوژیکی اساسی است. ما برای نخستین بار یک الگوی برجسته از مناطق تالابی دنیا در عرض‌های جغرافیایی بالا و مناطق گرمسیری را می‌بینیم که در حال پرآب‌تر شدن هستند و نقاطی در فاصله بین آنها که خشک‌تر می‌شوند. در محدوده مناطق خشک ما نقاط بحرانی چندانی می‌بینیم که همه از مصرف آب‌های زیرزمینی ناشی شده‌اند."

جاناتان فار، تحلیلگر ارشد از سازمان WaterAid می‌گوید: دولت‌ها بایست به چنین واقعیت‌های کشف شده توجه کرده و نقش خود را در حفاظت از منابع آب و فراهم ساختن آب شیرین برای مردم با روش‌های پایدار پررنگ‌تر کنند. او می‌گوید: "این گزارش یک هشدار است و دریچه‌ای به تهدیدات آینده. ما باید اطمینان حاصل کنیم که سرمایه‌گذاری در حفظ اندوخته‌های آب شیرین باید با شتاب صنعتی شدن و کشاورزی همگام باشد. دولت‌ها می‌بایست بدانند که سالانه به سرمایه‌ای بین ٣٠ تا ١٠٠ میلیارد دلار برای فراهم کردن آب شیرین نیاز است.

او اضافه می‌کند که راه‌حل‌های پایدار و منطقی البته موجود است: "ما از زمان آغاز تمدن به حل مشکل دسترسی به آب پرداخته‌ایم. ما می‌دانیم که چگونه اینکار را انجام دهیم. تنها به مدیریت آن نیاز است، نکته‌ای که باید در سطح محلی انجام شود."

خواننده عزیز خبرگزاری ایانا:

همانطور که در این گزارش مشهود است، چنانچه نحوه چیدمان توسعه متناسب با واقعیت‌های موجود در ایران تغییر نکند، وضعیت افت منابع آب شیرین به آستانه‌ای تحمل‌ناپذیر خواهد رسید. کاهش ضایعات در بخش کشاورزی، بهبود عملکرد در بخش صنعت، روی آوردن به صنایع "های تک" و دیگر کسب و کارهای سبز، درشمار مهمترین راهکارهای مواجهه با سخت‌ترین بحران پیش رو در حوزه کمبود آب شیرین است.