تعیین 10 اولویت تحقیقاتی ترویج کشاورزی/ شناسایی چالش‌های نظام ترویج کشاورزی ایران/ متناسب نبودن موضوعات تحقیقاتی پژوهشگران با نیازهای واقعی بهره‌برداران

برنامه‌ریزی برای انجام تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و ترویجی طرح های مصوب تحقیقاتی و طرح‌های تحقیقی و ترویجی در کلیه مراحل تحقیقاتی و اجرای پس از آن، نظارت بر عملکرد بخش، گروه‌های اقتصادی، اجتماعی و ترویجی در پژوهشکده‌ها، مؤسسه‌ها، مراکز تحقیقات ملی و استانی و جمع‌آوری و ارائه نتایج حاصل از بررسی‌های اقتصادی، اجتماعی و ترویجی طرح‌ها به واحدهای ذی‌ربط؛ از وظایف گروه تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و ترویجی دفتر برنامه‌ریزی و پایش امور پژوهشی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی به‌شمار می‌رود.

معاون دفتر برنامه‌ریزی و پایش امور پژوهشی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی امروز در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا با اشاره به وظایف گروه تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و ترویجی در تدوین برنامه استراتژیک تحقیقات ترویجی گفت: امروزه مسئله اساسی که تحقیقات ترویجی را درگیر خود کرده است، متناسب نبودن محورهای تحقیقاتی محققان با نیازهای واقعی بهره‌برداران و هم راستا نبودن با مسائل محیط زیستی، منابع طبیعی و توسعه پایدار کشاورزی است.

حسن علی‌پور افزود: از این رو برنامه‌ریزی استراتژیک می ‌ تواند به سازمان کمک کند تا جهت‌گیری آینده را با توجه به سند چشم‌انداز 20 ساله کشور مشخص کند، به روش استراتژیک بیاندیشد، اولویت ‌ ها را مشخص کند، تصمیم ‌ های امروز را در پرتو پیامدهای آینده آنها اتخاذ کند، پایه ‌ ای منطقی و قابل دفاع برای تصمیم‌گیری برقرار سازد، در زمینه‌های تحت کنترل سازمان حداکثر بصیرت را اعمال و با توجه به تمامی سطوح، تصمیم‌هایی را اتخاذ کند که به افزایش کارایی و اثربخشی منجر شود.

وی بیان کرد: به همین منظور، کمیته استراتژیک تدوین برنامه تحقیقات ترویجی فعالیت‌های خود را در این راستا با همکاری محققان ترویجی استانی آغاز کرده است. در کمیته تاکنون 450 ساعت کار، کارشناسی انجام شده و حاصل آن تاکنون به شناسایی وضع موجود نظام ترویج کشاورزی ایران، انجام مطالعات تطبیقی مرتبط با تحقیقات ترویجی، بررسی وضعیت تحقیقات ترویجی طی 10 سال گذشته در ایران، شناسایی چالش‌های نظام ترویج کشاورزی ایران و تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای موجود در زمینه تحقیقات ترویجی منجر شده است و مرحله نهایی خود (تعیین اولویت‌های تحقیقاتی) را سپری می‌کند.

علی‌پور با بیان اینکه تا اواخر تیرماه سال جاری اولویت‌های پیشنهادی شناسایی و به استان‌ها ابلاغ می‌شوند، ادامه داد: امید است فرآیند در نظر گرفته شده بتواند تحقیقاتی برنامه‌محور، چابک و اثرگذار مبتنی بر نیاز ذی‌نفعان بخش کشاورزی در راستای توسعه پایدار دانش‌بنیان را فراهم کند.

وی بخشی از اولویت‌های تحقیقاتی را که در برنامه تحقیقات ترویجی مورد بررسی قرار خواهند گرفت و در نهایت اولویت‌بندی خواهند شد، مدیریت حفاظت از تنوع زیستی با زیر محورهای جمع‌آوری و طبقه‌بندی دانش بومی در زمینه منابع ژنتیک گیاهی و جانوری، افزایش آگاهی و انتقال دانش فنی در زمینه حفاظت از ذخایر ژنتیک و احیاء و ترویج گونه‌های بومی در معرض نابودی به عنوان اولویت نخست اعلام کرد.

به گفته مجری طرح و پروژه استراتژیک ترویج کشاورزی سازمان، توسعه روستایی با زیرمحورهای اکوتوریسم روستایی، ترویج کشاورزی و گسترش کشاورزی چند کارکردی، فقرزدایی و افزایش توان درآمدی روستاییان، کارآفرینی روستایی، مشارکت زنان و سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار روستایی در کشاورزی از دیگر اولویت‌های تحقیقاتی نظام ترویج است که از سوی محققان ترویج کمیته تعیین شده است.

علی‌پور اولویت بعدی تحقیقات ترویج را کشاورزی پایدار و امنیت غذایی با زیر محورهای کشاورزی ارگانیک (توسعه، امکان‌سنجی، توانمند‌‌سازی)، توسعه و پایداری امنیت غذایی خانوارهای روستایی، مدیریت سلامت تولیدات کشاورزی (ایجاد آگاهی و سنجش دانش، مدیریت و کنترل مصرف آفات و سموم کشاورزی، انبارداری سالم، فناوری نانو)، مدیریت پایدار منابع طبیعی (دانش بومی، مدیریت مشارکتی، پذیرش مدیریت پایدار، توانمندسازی مردمی)، توسعه کشاورزی پایدار (محیط زیست، اقدامات حفاظتی، توسعه‌ای و اطلاع‌رسانی)، توسعه گردشگری روستایی در راستای توسعه پایدار و مدیریت ضایعات و پسماندهای کشاورزی در جوامع روستایی برشمرد.

وی تشکیلات ترویج (ساختار و قوانین و مقررات) با زیر محورهای کاهش تصدی‌گری دولتی (خصوصی‌سازی در ترویج)، اصلاح و بهسازی ساختار ترویج، سیب‌شناسی قوانین و مقررات حاکم بر نظام ترویج کشاورزی، انسجام سازمانی و تجدید ساختار نظام ترویج کشاورزی و آینده پژوهی در ترویج کشاورزی (حوزه‌های مدیریت فناوری اطلاعات، تمرکززدایی، چالش‌های جهانی و...) را از اولویت‌های دیگر تحقیقات ترویج اعلام کرد.

معاون دفتر برنامه ریزی و پایش امور پژوهشی سازمان تأکید کرد: اولویت ششم تحقیقات ترویج در زمینه ترویج منابع طبیعی پایه با زیرمحورهای مدیریت بهره‌برداری و حفاظت از خاک، تغییر اقلیم در کشاورزی (اطلاع‌رسانی پیرامون تغییر تاریخ کشت، چگونگی تولید محصولات کشاورزی، آشنایی با شیوه‌های مقابله با تغییرات اقلیمی، تغییرات کاربری الگوی کشت)، بهینه‌سازی الگوهای مدیریت مصرف آب،اصلاح و بهسازی شبکه‌های آبیاری، توسعه کشاورزی حفاظتی (راهکارها، عوامل تأثیرگذار، پذیرش اقدامات حفاظتی) و یکپارچه‌سازی اراضی کشاورزی و توسعه نظام‌های بهره‌برداری تعاونی تعیین شده است.

به گفته علی‌پور، ارتباطات و اطلاع‌رسانی با زیرمحورهای مدیریت روستایی و سیاست‌های راهبردی مرتبط با آن، مدیریت منابع انسانی در ترویج، مدیریت ریسک در کشاورزی، مدیریت مشارکتی و توسعه پایدار روستایی و کشاورزی، مدیریت نظام دانش و اطلاعات کشاورزی (تسهیم، تبادل و به‌روزرسانی دانش و اطلاعات) و مدیریت نوآوری‌ها در ترویج کشاورزی اولویت هفتم تحقیقات نظام ترویج کشاورزی به شمار می‌رود.

وی اولویت هشتم تحقیقات ترویج کشاورزی را الگوها و نظام‌های بهره‌برداری نام برد و یادآور شد: در این اولویت زیرمحورهای ساماندهی نظام‌های بهره‌برداری به سوی توسعه پایدار کشاورزی، اصلاح الگوهای کاربری اراضی در نواحی روستایی و الگوهای بهره برداری از دانش بومی روستایی تعیین شده است.

علی‌پور در پایان فناوری اطلاعات و ارتباطات با زیرمحورهای ترویج فناوری‌های زیست‌محیطی در کشاورزی، ترویج کشاورزی دقیق در مناطق روستایی، توسعه مشارکتی فناوری‌ها در مزرعه، بازار رسانی و تجارت محصولات کشاورزی و آموزش الکترونیک (تجارت الکترونیک، آموزش مجازی کشاورزی) را اولویت نهم و ارزشیابی با زیرمحورهای ارزیابی سیاست های ملی بخش کشاورزی بر ترویج کشاورزی، اثربخشی خدمات آموزشی ترویج در مناطق روستایی، کمی‌سازی نتایج تحقیقات در عرصه‌های تولیدی و ارزشیابی اثربخشی یافته‌های تحقیقاتی را اولویت دهم تحقیقات نظام ترویج کشاورزی اعلام کرد./

A-960308-01