عملیات انتقال آب "زرینگل" کشاورزی منطقه را نابود میکند
درخواست از "شورای عالی امنیت ملی" برای بررسی طرحهای انتقال آب
با وجود اعلام مخالفت سازمان حفاظت محیط زیست با طرح انتقال آب منطقه زرینگل استان گلستان به شاهرود و درخواست توقف عملیات این طرح بیمجوز، و تجمع اعتراضی کشاورزان شرق گلستان مقابل استانداری، خبرها حاکی است از انجام این عملیات است. ایانا در گزارشی ارزیابی کارشناسان را از آسیبهای این طرح به کشاورزی منطقه و اهمیت این رویداد در بروز تنشهای سیاسی - امنیتی در گلستان که ورود مسئولان امنیت ملی کشور و نهادهای فراقوهای را اجتنابناپذیر میسازد، مورد واکاوی قرار داده است که میخوانید:
خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) - الهه موسوی:
با وجود اعلام مخالفت سازمان حفاظت محیط زیست با طرح انتقال آب منطقه زرینگل استان گلستان به شاهرود و درخواست توقف عملیات این طرح بیمجوز، و تجمع اعتراضی کشاورزان شرق گلستان مقابل استانداری، خبرها حاکی است از انجام این عملیات است. کارشناسان میگویند بهدلیل آسیب به کشاورزی منطقه و اهمیت این رویداد در بروز تنشهای سیاسی - امنیتی در گلستان، ورود مسئولان امنیت ملی کشور و نهادهای فراقوهای و برخورد جدی با مافیای آب، تنها راهحل بحران کنونی و پیشگیری از پدید آمدن جنگ آب در منطقهای است که نسلهای پیدرپی کشاورز بودهاند و اکنون در خطر خشکسالی و بیکاری قرار گرفته است.
فاطمه ظفرنژاد، پژوهشگر آب و توسعه پایدار در این باره به ایانا گفت: از نظر علمی، انتقال آب از هر نقطه به نقطهای دیگر کاری نادرست است و هم برای دهنده و هم گیرنده آب، پیامدهای منفی و آسیبهای جدی بر جای خواهد گذارد.
او با تأکید بر اینکه هرگونه انتقال آب از منطقهای به منطقهای دیگر میتواند باعث بروز تنشهای اجتماعی گسترده و خطرناک و به خطر افتادن امنیت ملی شود، گفت: "روی سخن من با شورای امنیت ملی و نهادهای فراقوهای است که به هر شکل ممکن جلوی اقدامات بیشتر مافیای آب را بگیرند؛ وگرنه با تنشهای امنیتی حاصل از به خطر افتادن کشاورزی و بیکاری در اثر عملکرد نادرست آنها نمیتوان با هیچ ابزاری مقابله کرد."
این کارشناس برجسته و باسابقه صنعت آب کشور در ادامه تأکید کرد: "لابی و فشار در زمینه مسائل آبی سالهاست که در این کشور فعال بوده و نقشآفرینی میکند، بر مسئولان دلسوز فراتر از سه قوه است که فکری کنند تا جلوی فجایع بیشتر سیاسی - امنیتی مملکت را بگیرند. چرا که امروز امنیت ملی ما علاوه بر دشمن خارجی، توسط مافیای آب و مدیریت نادرست منابع آبی در معرض تهدید جدی قرار گرفته است."
ظفرنژاد در ادامه هشدار داد: "میدانم که مافیای آب نمیخواهد گزارشهای واقعی بحران آب کشور را بشنود. چون مبتلا به ناشنوایی مصلحتی شده است. روی سخنم با دلسوزان و مسئولان فراقوهای است که جلوی ادامه این روند فاجعه بار را که امنیت ملی را به خطر میاندازد بگیرند."
توجیهی برای ادامه یک خطای فاحش
از هنگام رسانهای شدن خبر انتقال آب گلستان به شاهرود و تأکید مسئولان بخش آب و جنگل بر توقف این طرح غیرعلمی و خلاف قانون، برخی زمزمهها اما از سوی مسئولان اجرایی سمنان و همچنین نمایندگان شاهرود در مجلس درباره ادامه این طرح با این توجیه که "25 میلیارد برای آن صرف شده و اگر آن را متوقف کنیم، این بودجه کلان به هدر میرود" به گوش میرسد و شاید همین فلسفه باعث ادامه آن بهطور مخفیانه شده است. در این حال، اما هیچکس نمیپرسد که اساساً چرا از ابتدا این طرح، بدون داشتن تأیید از سوی گروه ارزیابان محیط زیست کلید خورده و باعث هدررفت 25 میلیارد از بیت المال مسلمانان شده است. این در حالی است که نقشهها و گزارشهای رسمی وزارت نیرو و بخش آب کشور بر کمبود شدید آب در استان گلستان بهعنوان سومین استان بحرانی کشور و خطرناک بودن اجرای این طرح انتقال، صحه گذاشتهاند. از سوی دیگر تمامی کارشناسان تأکید کردهاند که سفرههای زیرزمینی آب استان گلستان از دست رفته و این استان به ظاهر سرسبز که از دیرباز از مناطق مهم کشاورزی کشور مطرح بوده، میرود تا فصلی جدی و جدید را در مبحث بیابانزایی تجربه کند. با این همه اما مافیای آب کوتاه نمیآید؛ یک روز به نام تأمین آب شرب شاهرود و روزی دیگر با توجیه صرف هزینه 25 میلیارد تومانی همچنان به ادامه این طرح مخرب اصرار میورزد.
کشاورزی با راندمان پایین
اما این تأمین آب شرب به چه قیمتی اتفاق افتاده است؟ آیا دستگاههای متولی میزان خسارت این طرح و اجرای آن را در بلندمدت و نیز کوتاهمدت ارزیابی و محاسبه کردهاند؟ و آیا منطقی و کارشناسی است که برای تأمین آب یک نقطه به جای استفاده از روشهای نوین ازجمله بازچرخانی آب و نیز اصلاح الگوی مصرف، منطقه دومی را مانند آن نقطه خشک کنیم؟ آن هم منطقهای که از ابتدای پیدایش شغل اصلی آنها کشاورزی است و خاک و تاریخش گواه این موضوع هستند؟ بهنظر میرسد این به نوعی پاک کردن صورت مسئله است.
علیرضا مهاجر، معاون سابق سفیر ایران در فائو و مجری کنونی طرح خوداتکایی دانههای روغنی درباره این توجیه نادرست به ایانا گفت: "متأسفانه در کشور ما کسی را بهدلیل هدر دادن سرمایههای عمومی و بیتالمال محاکمه نمیکنند. با اجرای این طرح در بخشهای مختلف استان ازجمله کشاورزی، نهتنها هزاران میلیارد تومان از بودجه عمومی و بیتالمال از دست رفته که ذخیرهگاههای جنگلی و زندگی مردم نیز به خطر افتاده است؛ با این همه باز بر این طرح مخرب، پای فشرده میشود، با این بهانه که 25 میلیارد تومان هزینه شده است."
او گفت: "آب گلستان را به نام آب شرب به شاهرود بردهاند؛ اما برای کشاورزی استفاده کردهاند. در حالی که کشاورزی در شاهرود توجیه علمی نداشته و راندمان تولید کشاورزی در آن منطقه بهدلیل خشک بودن خاک پایین است. ضمن اینکه خشکسالیهای اخیر بهشدت گلستان را درگیر کرده و این استان همیشه سبز، اکنون جزو استانهای بحرانی کشور شده است. استانی که هزاران سال است سابقه و ریشه کشاورزی دارد و باید بهعنوان یکی از قطبهای کشاورزی ایران، حفظ شود. فردا با کشاورزان بیکار چه باید بکنیم؟"
وی افزود: "دره زرینگل، بزرگترین و بکرترین ذخیرهگاههای سرخداری جهان را دارد که با این انتقال غلط آب، محیط زیست منطقه تحت آسیب جدی قرار خواهد گرفت و این ذخیرهگاهها از بین خواهد رفت. با این همه چه اصراری است که این طرح همچنان ادامه یابد؟" این پژوهشگر بخش کشاورزی به صدها جاده و تونلهایی اشاره میکند که برای اجرای این طرح، در بهترین جنگلهای کشور احداث شدهاند و جنگل را زیر و رو کردهاند.
فاجعهای مانند دریاچه ارومیه!
فاطمه ظفرنژاد، کارشناس برجسته و باسابقه صنعت آب کشور و مترجم کتاب "رودهای خاموش" میگوید: "20 سال پیش درباره سدسازی در بالادست دریاچه ارومیه هشدار دادیم و فقط لبخند و بیتوجهی تحویل گرفتیم و امروز نیز درباره سیاستهای غلط بخش آب و تأثیر مخرب آن بر کشاورزی و محیط زیست، هیچکس پاسخگو نیست. میلیاردها تومان پول مملکت دارد صرف بازسازی دریاچه ارومیه میشود که نتیجهاش هم معلوم نیست. باز چرا در حوزه زرینگل با این توجیه که 25 میلیارد تومان هزینه کردهایم این خطا را تکرار کنیم؟ آیا فردا که اکوسیستمها، رودخانهها و جنگلها و نیز معیشت کشاورزان منطقه از دست رفت، باز میخواهیم میلیاردها تومان خرج کنیم تا اوضاع را سامان دهیم؟ غافل از اینکه دیگر آن زمان نمیتوان کاری کرد."
ملاقات با مسئولان محیط زیست کشور
چندی پیش مسئولان ستاد مردمی بازگشت چشمههای آب زرینگل به همراه تنی چند از نمایندگان معتمدین شرق گلستان و نماینده علیآباد کتول در مجلس، ملاقاتی را با مدیران سازمان حفاظت محیط زیست کشور برگزار کردند و از آنان خواستند تا با استفاده از اختیارات قانونی خود برای حفاظت از جنگل ابر که حالا مدتی است به منطقه حفاظت شده ارتقا یافته، استفاده کرده و به عملیات انتقال آب، خاتمه دهند.
اسماعیل اسفندیاریپور یکی از معتمدین منطقه درباره این نشست به ایانا گفت: "زندگی مردم در پایین دست در خطر قرار گرفته است؛ مردمی که سالها است با توجه به اقلیم و طبیعت سرزمین خود با کشت و زرع، زندگی کردهاند. حالا عدهای خلاف سیر تکاملی طبیعت، طرحی را اجرا کردهاند که باعث نابودی کشاورزی و در نتیجه معیشت مردم منطقه خواهد شد."
این کارشناس ارشد زراعت در ادامه با تأکید بر این که اگر اشتباهی صورت گرفته باید جلوی آن زیان گرفته شود، یادآور شد: "با مدیرکل دفتر آب و خاک و مدیرکل دفتر بازرسی سازمان حفاظت محیط زیست نشستی داشتیم و رویدادهای پیشآمده را برای آنها شرح دادیم. با توجه به اینکه هم کشاورزی شرق استان و هم اکوسیستم رودخانه زرینگل و جنگلهای منطقه در خطر است و آب و خاک این نقاط مورد آسیب جدی قرار گرفته، مقرر شد آنها پیگیری کرده و برخوردهای قانونی لازم را انجام بدهند."
با این همه و با گذشت چهار ماه از این تاریخ و نیز با دادن وعدههای مکرر به کشاورزان منطقه، هنوز هیچ اقدام جدی و مؤثری برای تغییر و اصلاح و نیز توقف این طرح صورت نگرفته است. بهنظر میرسد حوادث تلخی مانند "فاجعه دریاچه ارومیه" در جای جای ایران در حال تکرار است و ارادهای نیز برای پیشگیری از وقوع آنها وجود ندارد. اینجاست که کارشناسان تنها راه باقی مانده برای نجات کشاورزی و اکوسیستمهای طبیعی منطقه را ورود شورای امنیت ملی به طرحهای انتقال بین حوضهای آب و ازجمله "طرح انتقال آب زرینگل" به شاهرود میدانند که "جلوی ضرر را از هر کجا بگیریم منفعت است:./
I-950116-01
دیدگاه تان را بنویسید