کشورهای نفت‌خیز با پول نفت چه می‌کنند؟

ایانا_گروه سیاسی|| نفت و ساختار اقتصادی ناشی از آن در تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشورها نقش مهمی دارد. دولت‌ کشورهای نفت‌خیز با تکیه بر درآمدهای حاصل از صادرات نفت، برای ایجاد رفاه عمومی و کسب مشروعیت اقدام به تزریق منابع حاصل از فروش ثروت ملی خود به اقتصاد جامعه می‌کنند که باعث افزایش حجم دولت، پایین آمدن بهره‌وری و وابستگی شدید به این درآمدها و در نتیجه بی‌ثباتی رشد اقتصادی این کشورها شده است. کشورهایی چون ونزوئلا، نیجریه، لیبی، عربستان، قطر، کویت، امارات متحده عربی،‌ ایران، روسیه، کانادا از جمله مهم‌ترین و بزرگترین کشورهای نفت‌خیز جهان هستند که اقتصاد تمامی این کشورها شدیدا به نفت وابسته است و نوسان قیمتی نفت می‌تواند این کشورها را متزلزل کند.

 ونزوئلا

ونزوئلا اولین کشور نفت‌خیز جهان دارای ذخایری معادل 297.7 میلیارد بشکه است. اقتصاد ونزوئلا به شدت به نفت وابسته است. رکود اقتصادی و کاهش بهای نفت در سال 2014 اقتصاد این کشور را متزلزل کرد.درآمد سالانه این کشور 28 میلیون نفری از نفت در سالهای اخیر حدود 65 میلیارد دلار در سال بود.این کشور همکنون با تورمی در حدود 46 هزار درصد مواجه است.درآمد سرانه این کشور حدود 12 هزار دلار و بدهی های خارجی آن هم حدود صد و ده میلیارد دلار است. ونزوئلا کشوری با طبقه متوسط بزرگ و با رفاه متوسط است. دولت این کشور در سال های اخیر با بی ثباتی در اثر اعتراض مردم روبرو شده است. ونزوئلا از نظر امنیت کشوری قابل قبول است.

نیجریه

نیجریه با برخورداری از ذخایری معادل 37.14 میلیارد بشکه در جایگاه دهم کشورهای نفت خیز جهان قرار دارد. از سال 1970  بیشترین درآمد دولت نیجریه از ذخایر نفتی بوده است تا جایی‌که کاهش بهای نفت اقتصاد این کشور را متزلزل می‌کند؛ اتفاقی که با کاهش سراسری قیمت نفت دراین کشور رخ داد. این کشور 190 میلیون نفر جمعیت دارد. درآمد نیجریه از نفت در حدود60 میلیارد دلار است. نیجریه همکنون با تورمی در حدود 9 درصد روبرو است. درآمد سرانه این کشور 1200 دلار در سال بوده و حدود 15 میلیارد دلار بدهی خارجی دارد. نیجریه کشوری فقیر و عقب مانده با جنگ های داخلی گسترده و کشوری ناامن است.

لیبی

لیبی به عنوان نهمین کشور نفت‌خیز جهان دارای ذخایری معادل 48.47 میلیارد بشکه است. اقتصاد این کشور کاملا به  انرژی وابسته است. درگیری‌های سال 2014 لیبی منجر به کاهش شدید  بهای نفت در این کشور شد. ۹۰ درصد درآمدهای لیبی از فروش نفت به دست می‌آید. ذخایر شناخته شده نفت خام لیبی ۴۶میلیارد بشکه درجا و بزرگترین منبع موجود نفت در سراسر آفریقا است. هفدهمین تولیدکننده‌ و دوازدهمین صادرکننده نفت در جهان است و ۲ درصد نفت مورد نیاز جهان را تأمین می‌کند. نفت لیبی از کیفیت بالایی برخوردار است و بهای آن در مقایسه با سقف تعیین شده اوپک ارزان است.  

این کشور 6 و نیم میلیون نفر جمعیت دارد.درآمد لیبی از نفت در حدود 45 میلیارد دلار است. لیبی همکنون با تورمی در حدود 4 درصد روبرو است. درآمد سرانه این کشور12 هزار و سیصد دلار در سال بوده و حدود 3و نیم میلیارد دلار بدهی خارجی دارد. لیبی کشوری ثروتمند و رو به رشد است هر چند که در سال های اخیر و پس از سقوط قذافی کمی ناامن شده است.

عربستان

عربستان سعودی به عنوان دومین کشور نفت‌خیز جهان دارای ذخایری معادل 268.4 میلیارد بشکه است.عربستان با دارا بودن تقریبا یک پنجم از ذخایر اثبات شده نفت جهان، در سرجمع مایعات نفتی بزرگترین تولید کننده و صادر کننده نفت در جهان است. این کشور در سال ۲۰۱۲، پس از روسیه، رتبه دومین تولید کننده بزرگ نفت در جهان را به خود اختصاص داد.اقتصاد عربستان به شدت وابسته به نفت است.عربستان سعودی دارای حدود ۱۰۰ میدان عمده نفت و گاز است، اما بیش از نیمی از ذخایر نفت عربستان تنها در هشت میدان از میدان های نفتی این کشور قرار گرفته است.عربستان سعودی بزرگترین مصرف‌کننده نفت در خاورمیانه است و بخش‌های حمل ونقل و تولید برق بیشترین سهم را در این بخش به خود اختصاص داده‌اند. رشد اقتصادی عربستان به قیمت‌های بالای نفت گره خورده و این کشور همواره با مشکل یارانه‌های بزرگ سوخت روبرو بوده است.

این کشور31میلیون نفر جمعیت دارد. درآمد عربستان از نفت در حدود200 میلیارد دلار است. این کشور همکنون با تورمی در حدود دو و نیم درصد روبرو است. درآمد سرانه این کشور 17 هزار دلار در سال بوده و حدود 200 میلیارد دلار بدهی خارجی دارد.عربستان کشوری ثروتمند و امن است.

قطر

قطر دارای ذخایر گسترده نفتی و گازی است. پیش از این مجله فوربس قطر را ثروتمندترین کشور جهان معرفی کرده بود.بیش از ۵۸ درصد از تولید ناخالص داخلی، حدود ٨٥ درصد از درآمدهای حاصل از صادرات و ٧٠ درصد از درآمدهای دولت قطر از محل تولید و صادرات نفت و گاز تامین می شود.قطر دارای سومین ذخایر بزرگ گازی و بزرگترین تامین کننده گاز طبیعی مایع در جهان است. علاوه بر این قطر برای مصارف انرژی اولیه خود، کاملا متکی به نفت و گاز است و بخش حمل و نقل همچنان بیشترین تاثیر را در افزایش رشد تقاضای مصرف فراورده‌های نفتی آن دارد. ذخایر اثبات شده نفت قطر، رتبه سیزدهم را در بین بزرگترین کشورهای دارای ذخایر نفت خام جهان در پایان سال ۲۰۱۲ به خود اختصاص داد و این کشور همچنان یکی از تامین کننده‌های مهم نفت جهان است.قبل از کشف نفت، قطر عمدتاً به دلیل شکار مروارید و تجارت دریایی شناخته می‌شد.

این کشور دو میلیون و 300 هزار نفر جمعیت دارد. درآمد قطر از نفت در حدود30 میلیارد دلار است. قطر  همکنون با تورمی در حدود 3 درصد روبرو است. درآمد سرانه این کشور 73  هزار دلار در سال بوده و حدود160 میلیارد دلار بدهی خارجی دارد. قطر کشوری کوچک و بی اهمیت اما ثروتمند و امن است.

کویت

کویت ششمین کشور نفت خیز جهان است و یکی از ده صادر کننده برتر فراورده‌های نفتی جهان است.این کشور از ذخایری معادل 104 میلیارد بشکه برخوردار است. نفت کویت نیمی از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌دهد. برآورد کلی از ذخایر نفتی کویت عدد 104ملیارد بشکه است.کویت با وجود وسعت کم یکی از بزرگترین کشورهای تولیدکننده نفت جهان است.عایدات نفتی مهمترین مؤلفه درآمدهای دولت کویت بشمار می‌رود. اقتصاد کویت به شدت به صادرات فرآورده‌های نفتی وابسته است بطوری‌که صادرات نفت، 95 درصد از کل صادرات کشور و 95 درصد از کل درآمد دولت را تشکیل می‌دهد.

این کشور 4 میلیون نفر جمعیت دارد. درآمدکویت از نفت در حدود60  میلیارد دلار است. این کشور همکنون با تورمی در حدود3 درصد روبرو است. درآمد سرانه این کشور51 هزار دلار در سال بوده و حدود 48 میلیارد دلار بدهی خارجی دارد. کویت کشوری کم اهمیت اما ثروتمند و امن است.

عراق

عراق به عنوان پنجمین کشور نفت خیز جهان دارای ذخایری معادل 140.3 میلیارد بشکه است. اقتصاد عراق از طریق  نفت تامین می‌شود. با کاهش بهای نفت در سال 2014، درآمد دولت عراق از نفت تا 30 درصد کاهش یافت.

این کشور 38 میلیون نفر جمعیت دارد. درآمد.عراق از نفت در حدود57میلیارد دلار است. عراق همکنون با تورمی در حدود 2 و نیم درصد روبرو است. درآمد سرانه این کشور 2300 دلار در سال بوده و حدود 68  میلیارد دلار بدهی خارجی دارد.عراق کشوری ثروتمند اما ناامن است.

امارات

امارات متحده عربی دارای ذخایری معادل 97.8 میلیارد بشکه است. اقتصاد این کشور به نفت وابسته است. به دنبال کاهش بهای نفت در سال 2014، امارات بزرگترین تولید کننده نفت اوپک توانست تولیدات نفتی خود را به رکورد برساند.

این کشور10 میلیون نفر جمعیت دارد. درآمد امارات از نفت در حدود 62 میلیارد دلار است. این کشور همکنون با تورمی در حدود دو درصد روبرو است. درآمد سرانه این کشور42 هزار دلار در سال بوده و حدود220 میلیارد دلار بدهی خارجی دارد.امارات کشوری ثروتمند و پیشرو در گردشگری و تجارت بوده و از امنیت بسیار بالایی برخوردار است.

روسیه

روسیه هشتمین کشور نفت‌خیز جهان دارای ذخایری معادل 80 میلیارد بشکه است. ورود ایران به بازار جهانی نفت می‌تواند این کشور را دچار چالش کند. روسیه بزرگترین تولید‌کننده نفت خام جهان است.نقش روسیه در مدیریت قیمت‌های جهانی نفت سکوی دیگری برای افزایش قدرت روسیه بوده است و نفوذ آن را برای تعامل دیپلماتیک با کشورهای مصرف کننده بزرگ نفت از جمله آمریکا تقویت می‌کند.

این کشور 147 میلیون نفر جمعیت دارد. درآمد روسیه از نفت در حدود120 میلیارد دلار است.این کشور همکنون با تورمی در حدود 8 و نیم درصد روبرو است. درآمد سرانه این کشور10 هزار دلار در سال بوده و حدود550 میلیارد دلار بدهی خارجی دارد. روسیه مهمترین کشور نفت خیر جهان و از کشورهای مهم و تاثیر گذار بر معادلات جهانی است. این کشور ثروتمند بوده و از نظر صنعتی کشوری متوسط است.

چین

چین دومین اقتصاد جهان است و می‌خواهد به اولین قطب اقتصادی جهان تبدیل شود. این کشور برای تبدیل شدن به قدرت اول جهانی به نفت نیاز دارد. چین به شدت نگران تامین امنیت انرژی و تضمین این مسئله است.این کشور آسیایی همانند آمریکا نگران وابستگی شدید به نفت منطقه خاورمیانه است.قیمت جهانی نفت سبب تقویت موقعیت و قدرت کشورهای تولیدکننده نفت شده است.

این کشور 1400 میلیون نفر جمعیت دارد. درآمد چین از نفت در حدود10  میلیارد دلار است که البته صادر نشده و به مصرف داخلی می رسد. چین همکنون با تورمی در حدود دو نیم درصد روبرو است. درآمد سرانه این کشور 4200 دلار در سال بوده و حدود 1710 میلیارد دلار بدهی خارجی دارد. چین کشوری مهم اما فقیر است. با این حال از جمله کشورهای صنعتی، بزرگ و ثروتمند جهان است.

کانادا

کانادا سومین کشور نفت خیز جهان دارای ذخایری معادل 173.2 میلیارد بشکه است. این کشور بیشترین نفت تولیدی خود را به آمریکا و اروپا صادر می‌کند و بزرگترین تامین کننده خارجی نفت آمریکا است.نفت نه تنها اقتصاد استان‌های  آلبرتا و سسکچوان بلکه اقتصاد کل کانادا را هم تحت تاثیر خود قرار داده است به طوری‌که قیمت دلار کانادا تا حدود زیادی وابسته به قیمت نفت است. اگر نفت در بازار جهانی گران شود، به طور معمول قیمت دلار کانادا هم افزایش می یابد و بلعکس.با این حال، کاهش قیمت نفت یکی از چالش‌های اصلی است که این کشور با آن دست به‌گریبان است. تداوم کاهش قیمت‌ نفت، کانادا را که صادرکننده نفت است، متضرر می‌کند و این بزرگ‌‌ترین تهدید برای اقتصاد کانادا است.

این کشور37 میلیون نفر جمعیت دارد. درآمد کانادا از نفت در حدود50 میلیارد دلار است. کانادا همکنون با تورمی در حدود دو درصد روبرو است. درآمد سرانه این کشور 43 هزار دلار در سال بوده و حدود 1930 میلیارد دلار بدهی خارجی دارد. کانادا کشوری مهم، صنعتی، امن وبسیار ثروتمند است.

ایران

ذخایر اثبات شده نفت ایران برای سال 2015 و تا پایان سال 2016 یکسان و برابر با 158.4 میلیارد بشکه عنوان کرده است.ایران 9.3 درصد کل ذخایر نفتی اثبات شده جهان را در اختیار دارد و همچنان چهارمین مالک بزرگ ذخایر نفتی در جهان محسوب می‌شود. نفت و ساختار اقتصادی ناشی از آن در تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران نقش مهمی دارد. اقتصاد ایران تا حد زیادی به صادرات نفت وابسته است. تقریبا 50 درصد از درآمدهای ملی بودجه و 80 درصد از صادرات کشور از منابع نفتی تامین می‌شود.اگرچه افزایش قیمت نفت به صورت مقطعی در بهبود وضعیت برخی از شاخص‌های اقتصادی در کشور موثر بوده، اما به طور کلی نفت نتوانسته است شاخص‌های کیفی توسعه اقتصادی از قبیل رفع فقر، بیکاری و نابرابری را بهبود بخشد. حتی به عقیده برخی از کارشناسان به تشدید وضعیت نامناسب شاخص‌های نابرابری در کشور منجر شده است.

این کشور 81 میلیون نفر جمعیت دارد. درآمد ایران از نفت در حدود65 میلیارد دلار است. ایران همکنون با تورمی در حدود 10 درصد روبرو است. درآمد سرانه این کشور 4500 دلار (بر اساس آمار سال گذشته) در سال بوده و حدود 8 میلیارد دلار بدهی خارجی دارد. ایران کشوری ثروتمند و امن است.

نروژ

نروژ یک کشور اروپایی در منطقه اسکاندویناوی است. این کشور هشتیمن صادر کننده نفت در جهان است. صادرات عمدهٔ نروژ را نفت تشکیل می‌دهد به طوری که نروژ روزانه ۳ میلیون بشکه نفت خام صادر می‌کند ولی عضو سازمان جهانی اوپک نیست.  درحالی‌که اغلب کشورهای نفت‌خیز دنیا درآمدهای حاصل از فروش نفت خام خود را صرف هزینه‌های جاری می‌کنند، نروژ مشغول پس‌انداز کردن پول حاصل از فروش نفت خام و گاز در یک صندوق مستقل است. ارزش منابع مالی این صندوق حدود ۹۰۰ میلیارد دلار برآورد شده‌است و خود صندوق، معادل یک درصد مجموع سهام جهانی را در اختیار دارد. منابع این صندوق به اندازه‌ای است که اگر سهم هر شهروند نروژی با کرون، واحد پول آن کشور، محاسبه و پرداخت شود، همه آنها میلیونر می‌شوند. در عمل، این صندوق یک حساب سرمایه‌گذاری عظیم است و به نظر می‌رسد که اغلب مردم نروژ از این وضعیت راضی هستند.

این کشور  پنج و نیم میلیون نفر جمعیت دارد. درآمد نروژ از نفت در حدود 100 میلیارد دلار است. نروژ همکنون با تورمی در حدود 2 و دو دهم درصد روبرو است. درآمد سرانه این کشور 90 هزار دلار در سال بوده و حدود 630 میلیارد دلار بدهی خارجی دارد. نروژ کشوری امن و صنعتی و ثروتمند بوده و مقصد گردشگری مهمی در جهان است.

پدید آورنده: ارمغان جوادنیا