راهاندازی پروژه جدید در اردن برای مبارزه با کمآبی:
کشت مواد غذایی در بیابان
توسعه این پروژه علاوه بر تامین مواد غذایی مورد نیاز به صادرات اردن کمک خواهد کرد
داخل گلخانه برگهای کوچک سبزیجات٬ کاهو و کلم چینی Pak Choi سر از خاک بیرون آوردهاند؛ هر کدام به اندازه ناخن انگشت. خیار٬ ریحون معطر٬ 9 گونه مختلف از گوجهفرنگی٬ گل شیپوری٬ میوه اژدها٬ رازیانه آبی٬ ژربرا و چندین ردیف درخت مو که دور سیمهایی پیچیده شده و هر کدام از برگهای آن به اندازه یک بشقاب غذاخوری است هم وجود دارد. بلز جووت٬ یکی از کشاورزانی است که در این مزرعه کار میکند. او میگوید: «ریحونها کمی نامنظم رشد کردهاند اما از آنها برای تهیه سس پستو استفاده خواهم کرد».
به گزارش ایانا به نقل از بیبیسی٬ در خارج از این گلخانه٬ شتری در حال گشت و گذار است. شنهای صورتی روشن در دور دست به رشته کوههای سنگی میرسند. در سطح زمین تنها گیاهان مقاوم دیده میشوند. هیچ آبی وجود ندارد. هیچ درختی دیده نمیشود.
اینجا صحرای اردن است که تنها ۱۵ کیلومتر از دریای سرخ فاصله دارد و یکی از عجیبترین مکانها روی کره زمین برای کشاورزی است. اما در عین حال منطقی به نظر میرسد.
به گفته سازمان فائو٬ میزان تولید مواد غذایی تا سال 2050 باید 50درصد افزایش یابد تا بتواند پاسخگوی نیاز جمعیت رو به رشد جهان باشد. عملی کردن آن کار آسانی نخواهد بود. سیلویا وبز-کاندوتی٬ کارشناس مرکز توانبخشی و فوریتی فائو میگوید: «تولید این میزان از مواد غذایی درون مرزهای کره زمین چالش بزرگی است. سطح زیر کشت محدود است و میدانیم که زمینها زراعی و خاک آنها رو به نابودی هستند».
چالشهای دیگری مانند تغییرات اقلیمی هم وجود دارد. در بعضی از کشورها مانند اردن چالش کمبود آب هم مشکل بزرگی است. ترسناکتر از آن اینکه هر کدام از این مشکلات بر دیگری تاثیر میگذارند. امروزه از 70درصد منابع آبی در دنیا برای تولید مواد غذایی مصرف میشود که مسئول تولید 25درصد از گازهای گلخانهای هستند.
اگر به همین روش بخواهیم میزان تولید مواد غذایی را افزایش دهیم مشکلات نشر گازهای گلخانهای و مصرف آب بدتر خواهد شد. در عین حال اگر مشکلات تغییرات اقلیمی و کمبود آب شدیدتر شود٬ تولید مواد غذایی با همین روشها هم امکانپذیر نخواهد بود.
یواکیم هاگ٬ رییس بنیاد پروژه جنگل صحرایی٬ میگوید: « چالش تغییرات اقلیمی ایزوله شده نیست؛ به آب و تولید مواد غذایی مربوط میشود. باید راهحلی برای این مشکلات به همراه تغییرات اقلیمی پیدا کرد. ما به این نتیجه رسیدهایم که با استفاده از آنچه که به اندازه کافی در اختیار داریم موادی را تولید کنیم که نیاز بیشتری خواهیم داشت».
یکی از منابعی که اردن به آن نیاز دارد آب است. اردن دومین کشور در دنیاست که کمترین میزان منابع آبی را دارد. به ازای هر نفر در اردن کمتر از 150 متر مربع آب در سال وجود دارد. (این میزان در آمریکا بیش از 9000 مترمربع است). بخشی از این مشکل این است که سهچهارم این کشور از بیابان تشکیل شده است. مشکل دیگر کشاورزی است. کشاورزی نیمی از منابع آبی اردن را مصرف میکند و تنها 3درصد به تولید ناخالص داخلی اضافه میکند.
اما این کشورر دارای نور خورشید به میزان زیاد است. به طور میانگین٬ اردن سالانه 330 روز آفتاب دارد که میتواند در هر ساعت بین 5 تا 7 کیلووات به ازای هر متر مربع انرژی تولید کند. این میزان برای برقرسانی به 100 لامپ٬ 10 ماشین لباسشویی یا یک کولر کافی است. شاید به همین دلیل است که اداره تجارت جهانی دولت آمریکا انرژی بازگشتپذیر را چشمانداز مناسبی برای اردن میداند.
اردن دریا هم دارد. این کشور مرز 26 کیلومتری با دریای سرخ دارد. خط ساحلی بزرگی نیست اما برای اجرای پروژه جنگل صحرایی ممکن است کافی باشد.
مفهوم این پروژه در سادگی آن بسیار قشنگ است: انرژی خورشیدی اردن نمک را از آب جدا میکند٬ این آب برای کشت بذر بکار میرود (و مازاد آن هوای گلخانه را خنک میکند) و محصولات تولید شده به جذب کربن از هوا و بازگشت آن به خاک کمک میکنند.
علاوه بر استفاده پایدار از منابع٬ این پروژه مزیت دیگری هم دارد. زمانی که توسعه یابد و به مرحله تجاری برسد میتواند به صادرات اردن کمک کند. در حال حاضر این کشور بیش از 98درصد مواد غذایی را وارد میکند.
وبز-کاندوتی میگوید: «اردن به واردات مواد غذایی وابسته است. کمبود آب مشکل بزرگی است. اگر نمیتوان به بارش باران اتکا کرد اما منبع آب کافی بدون نمک در اختیار باشد٬ با داشتن بودجه کافی و تکنولوژی مربوطه میتوانید مواد غذایی را به میزانی تولید کنید که حتی آن را صادر کنید».
رسیدن به این مرحله بسیار پیچیده است. در حال حاضر سطح زیر کشت که این گلخانه در آن قرار دارد برابر با 4 زمین فوتبال است. این تنها مرحله اول است. کل مساحت موجود 200 هکتار است. زمانی که این پروژه موفقیت خود را نشان دهد تا سال 2020 ۱۰ هکتار دیگر اضافه خواهد شد.
خانه داغ
در یک روز بهاری هوای بیرون به 30درجه سانتیگراد میرسد. مدیریت گرما یکی از جنبههای حیاتی این پروژه است. داخل گلخانه در حالی که سه کشاورز جوان بذر خیار را در ردیفهای منظم میکارند دمای هوا به 25 درجه سانتیگراد میرسد. جوییت میگوید بذرهایی که کنار دیوارههای گلخانه کشت میشوند از شدت گرما از بین میروند.
در انتهای این گلخانه اتاقک خنک کننده مجزایی وجود دارد. سیستم خنک کننده میتواند دمای هوای داخل را به 15 درجه سانتیگراد برساند.
فرانک اوتسولا٬ یکی از مدیران این مجموعه میگوید عملکرد این گلخانه را «بسیار آسان میتوان توضیح داد». آب شور وارد لولهای میشود که بالای دیواری رو به باد قرار دارد. این دیوار با نوعی پتو پوشیده شده که آب را به سمت پایین میراند. وقتی که باد میوزد٬ آب تبخیر میشود و هوا را خنک می کند (همانند آویزان کردن حوله نرمدار در یک روز داغ در خانه عمل میکند). نمک سنگین هم همزمان باقی میماند.
میتوان به جای استفاده از باد از فنهایی استفاده کرد که با انرژی خورشیدی کار میکنند. اما در اکثر مواقع لزومی به استفاده از آنها وجود ندارد. اتاق خنککننده برای استفاده بهینه در جهت موافق با وزش باد ساخته شده است. باد معمولا از روستایی در شمال از مسیر اتاق خنککننده عبور میکند.
اوتسولا میگوید که هیچکدام از تجهیزات آنها نوآوری جدیدی نیستند. او با اشاره به «پتویی» که داخل اتاق خنککننده وجود دارد میگوید بادیهنشینان عرب برای خنک کردن چادرهایشان از فرش استفاده میکردهِاند.
هاگ میگوید: «بسیاری از این تجهیزات تکنولوژیهای محیط زیستی به شمار میروند که به خوبی آزمایش شدهاند. نوآوری ما در این پروژه شیوه ترکیب کردن تمام این تجیهزات است».
گرما تنها مشکلی نیست که گیاهان باید با آن کنار بیاید. دمای هوا در شب به 7 درجه سانتیگراد میرسد٬ لولههای سقف آبی را که در طول روز بوسیله خورشید گرم شدهاند نگه میدارد. همین باعث میشود تا گیاهان در شب دوش آب گرمی بگیرند.
در عین حال آب دادن به گیاهان داخل گلخانه بیشتر از میزانی است که میتوانند جذب کنند. آب مازاد در انتهای گلخانه داخل محفظهای ریخته میشود.
در خارج گلخانه از آب داخل محفظه برای آزمایش کشت گیاهان مختلف استفاده میشود. خاک آن به چند قطعه در سطوح مختلف شوری تقسیم شده است. کشاورزان همچنان در حال انجام آزمایش و بررسی گیاهان مختلف هستند. از 864 گیاهی که در خارج گلخانه کشت شده٬ 49 تا از بین رفتهاند. بعضی از آنها هم تنها به منظور تقویت خاک کاشته شدهاند.
مشکل دیگری که وجود دارد انتقال آب دریا به مسافت 15 کیلومتر از دریای سرخ به این گلخانه است. محققان در حال حاضر به دنبال راهی برای تجاری کردن این پروژه هستند. با این حال اجرا کردن این پروژه کمی سورئال به نظر میرسد. اما تیم مدیریتی این گلخانه همچنان امیدوارند که با استفاده از تکنولوژیهای موجود بتوانند در آینده از آن بهرهبردای کنند. حمایت مالی خانواده سلطنتی اردن و دادگاه عالی اردن بدان معنی است که این پروژه به سرانجام خواهد رسید.
دیدگاه تان را بنویسید