زنان برای تعاون نیاز به حمایت های مالی دارند

توانمندسازی زنان روستایی می‌تواند عاملی برای کاهش مهاجرت‌ها از روستاها به شهر باشد و مناسب‌ترین شکل این توانمندسازی نیز فراهم کردن بسترهای لازم برای حضور آنان در فعالیت‌های اقتصادی است که شاید بتوان تعاونی‌ها را بهترین شکل و بستر برای این حضور دانست. به همین دلیل است که سازمان‌های بین‌المللی همواره تشکیل تعاونی‌های زنان را یکی از راهبردهای افزایش مشارکت زنان در امور اقتصادی و اجتماعی می‌دانند و به دولت‌ها توصیه می‌کنند سیاست‌هایی در جهت توسعه و تقویت تعاونی‌های آنان داشته باشند.

تعاونی‌های زنان می‌توانند به آن‌ها کمک کنند تا فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی خود را گسترش داده و در افزایش درآمد و بهبود شرایط زندگی خانواده نقش داشته باشند. از این رهگذر نیز حضور زنان در مناصب مدیریتی تعاونی‌ها می‌تواند علاوه بر افزودن به تجربه‌های آن‌ها خودباوری در سایر فعالیت‌های آنان را نیز به دنبال داشته باشد. این عوامل به‌تدریج کیفیت زندگی حرفه‌ای و اقتصادی زنان روستایی کمک خواهد کرد و زندگی شخصی و اجتماعی‌ آن‌ها را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد.

عزم زنان برای تحقق اهداف توسعه پایدار و اشتغال‌زایی

به گفته سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران، تشکیل و آغاز فعالیت تعاونی‌های زنان بر اساس مطالعات موردی و به لحاظ استفاده بهینه از نیروهای فعال جامعه جهت ارتقاء سطح خانوار روستایی، توسعه پایدار و نهایتاً توانمند کردن زنان، پس از تصویب  اساسنامه شرکت‌های تعاونی روستایی زنان در دی‌ماه 1372 توسط هیئت‌مدیره سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران محقق شد. این تعاونی‌ها یکی از ساختارهای مطلوب جهت جلب مشارکت زنان هستند که اهداف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را شامل می‌شوند و راه را برای مشارکت زنان در فعالیت‌های اقتصادی هموار کرده و جایگاه ویژه  و متفاوتی را برای زنان روستایی تعریف می‌کنند. تعاونی‌های زنان در ایران همچنین به دلیل ظرفیت‌های قانونی و اجتماعی و هم به لحاظ گروه هدفی که تحت پوشش‌ دارند از قابلیت‌ها و توانمندی‌های قابل‌توجهی برای تحقق اهداف توسعه پایدار و اشتغال‌زایی در کشور برخوردارند.

تعاونی‌های زنان در زنجیره‌های اقتصادی محصولات کشاورزی

فعالیت تعاونی‌های زنان در زنجیره‌های اقتصادی محصولات کشاورزی حوزه‌هایی مختلفی را شامل می‌شود، از جمله: تأمین نهاده‌ها و ماشین‌آلات  و ارائه خدمات در زمینه تأمین و توزیع نهاده‌های کشاورزی و دامی، تولید محصولات کشاورزی و دامی شامل پرورش دام سبک و سنگین، پرورش انواع طیور و تولید انواع محصولات کشاورزی در سطح تعاونی‌های زنان،‌ اجرای طرح‌ها و پروژه‌های صنایع تکمیلی، فرآوری و بسته‌بندی محصولات علاوه بر فعالیت‌های خانگی زنان و خرید، فروش و توزیع محصولات و نهاده‌ها در سطح  تعاونی‌های زنان.

زنان و توسعه روستایی

در بخش توسعه روستایی نیز می‌توان فعالیت‌های این تعاونی‌ها را در بخش خدمات، صنعت، صنایع‌دستی و در حوزه اعتباری از یکدیگر تفکیک کرد؛‌ در حوزه خدمات؛ فعالیت تعاونی‌های زنان در زمینه واگذاری امور تصدی‌گری به تعاونی‌ها، ارائه خدمات مشاوره‌ای و فنی در پروژه‌های کشاورزی و دامی، ایجاد مراکز استعدادیابی کودکان و تاکسی‌سرویس زنان، دفاتر نمایندگی بیمه روستایی و عشایری، ایجاد آموزشگاه‌های کامپیوتر و صنایع‌دستی ونیز فروشگاه‌های عرضه محصولات تولیدی انجام می‌گیرد و در بخش صنعت؛ کارگاه‌های تولید پوشاک، کارگاه‌های بسته‌بندی دستمال‌کاغذی، بافت جوراب و کارگاه بافت سنتی پارچه و حوله را شامل می‌شود. در بخش صنایع‌دستی نیز تولید انواع دوخت‌های محلی، تهیه مصنوعات از ضایعات محصولات کشاورزی  بافت قالی و تابلو فرش، دوخت گیوه و کپو بافی، گلیم و مسند بافی انجام می‌شود. در حوزه اعتباری نیز ایجاد واحدهای اعتباری خرد باهدف ارائه راه‌حل اصولی جهت ایجاد زمینه برای تولید و کسب درآمد پایدار، توانمندسازی اقشار کم‌درآمد که از توان کاری برخوردارند اما از داشتن سرمایه و ابزار کار محروم هستند و ایجاد مقدمات انجام کارهای گروهی را شامل می شود.

فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی در تعاونی‌های زنان

بخش دیگری که در بخش تعاونی‌های زنان قابل‌توجه است فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی آنان است که در قالب اجرای برنامه‌های آموزشی بر اساس تقویم آموزشی مدون ویژه اعضاء، ارکان و کارکنان تعاونی‌های زنان و بر پایه نیازسنجی به‌عمل‌آمده از مخاطبین، تهیه کتب، بروشور و جزوات آموزشی و نیز تهیه فیلم‌های مستند از فعالیت تعاونی‌های روستایی زنان و برگزاری نشست‌ها، همایش‌ها و جشنواره‌های علمی، فرهنگی تعاونی‌های روستایی زنان اجرا می‌شود.

زنان همچنین از طریق این تعاونی‌ها می‌توانند حضور در عرصه‌های اجتماعی و فرهنگی را بیش از پیش محقق سازند و با برگزاری اردوهای سیاحتی، زیارتی، برگزاری مراسم به مناسبت جشن‌ها، ولادت‌ها،حضور فعال در نمایشگاه‌های سراسری، استانی و ملی و هماهنگی با سایر نهادها و ارگان‌های مرتبط تصویر کلیشه‌ای از زنان روستایی را تغییر دهند.

مشکل اصلی تعاونی‌های زنان ارتباط با بانک‌هاست

اما در ایران برای فعالیت تعاونی‌های زنان مشکلاتی وجود دارد که متأثر از دید فرهنگی، سیاسی و اقتصادی حاکم بر جامعه است. برخی از مدیران و فعالان موفق تعاونی‌ها بیشترین مشکل را مربوط به مشکلات مالی با بانک‌ها می‌دانند که درزمینه دادن وام برای پیشرفت کار با این تعاونی‌ها همکاری نمی‌کنند. آن‌ها از اینکه بانک‌ها در درجه اول برای وام، وثیقه‌های سنگین می‌خواهند، شاکی هستند و در کنار آن از بهره‌های سنگینی که بازپرداخت را برای آن‌ها مشکل می‌کند و مانع بزرگی برای رسیدن به اهدافشان است، سخن می‌گویند. در واقع، تعاونی‌های زنان علیرغم ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بالای خود غالباً با کمبود سرمایه، کارمزد بالای بانکی، مشکلات مدیریتی و عدم آشنایی با شرح وظایف و مسئولیت‌ها مواجه هستند و از سوی دیگر ضعف در بازاریابی محصولات تولیدی و نبود فرهنگ باورپذیری نسبت به مشارکت زنان در فعالیت‌های اقتصادی، موجب شده تا مسئولان با این تصور که زنان توانایی اداره امور یا بازگرداندن وام و تسهیلات را ندارند، در اختصاص وام احتیاط کنند. این در حالی است که زنان به لحاظ تحصیلات دانشگاهی و خلق فرصت‌های کارآفرینی موقعیت مطلوبی دارند.

به همین دلیل لازم است گام‌های مؤثر و برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تری برای استفاده بهینه از امکانات، ظرفیت‌ها و استعدادهای بالقوه زنان در دستور کار مسئولان قرار گیرد. همچنین با توجه به نقش غیرقابل‌انکار زنان به‌عنوان حامی و پشتیبان جریان اشتغال و توسعه پایدار، ضروری است تا تشویق و حمایت از تشکیل اتحادیه‌ها و تعاونی‌های زنان، فراهم کردن فرصت‌های آموزشی، ارتقای مهارت‌های شغلی بانوان تعاون گر، ایجاد فرصت‌های عرضه تولیدات و خدمات و بازاریابی در تعاونی‌های زنان و امکان بهره‌مندی تعاونی‌های زنان از منابع و تسهیلات مالی و اعتباری به‌عنوان بخشی از راهکارهای مؤثر تقویت و حمایت از تعاونی‌های زنان در کشور مدنظر قرار گیرد.

پدیدآورنده:  مریم خدیوی بروجنی