روند بازگشت نخبگان کشاورزی به استان سیستان و بلوچستان
آرزوهای معلق
فضای کسب‌وکار گشوده نیست
ایانا-عاطفه شمس: در ابتدای تهیه این گزارش تصور ما بر این بود که بسیاری از دانش‌آموختگان سیستان و بلوچستانی که تحصیلات خود را در خارج از استان به پایان رسانده‌اند، گرایش زیادی برای بازگشت به استان خود دارند و می‌کوشند با بازگشت به استان از سرمایه‌های علمی خود برای خدمت به این منطقه استفاده کنند، اما گفت‌وگوها درنهایت، ما را به این نتیجه رساند که حتی اگر گرایش به بازگشت در دانش‌آموختگان دانشگاهی وجود داشته باشد، محدودیت‌های فضای کسب‌وکار به‌ویژه در بخش کشاورزی مانع بزرگی بر سر راه تحقق این آرزو خواهد بود.
یکی از خبرنگارانی که سال‌ها است در این منطقه در حوزه اجتماعی فعالیت می‌کند و گزارش‌هایی را نیز این درباره منتشر کرده است، با ذکر توضیحاتی به «ایانا» گفت طبق تحقیقات میدانی که پیش‌ازاین انجام داده به این نتیجه رسیده است که اتفاقاً بومیان این استان پس از پایان تحصیلات به‌هیچ‌وجه تمایلی برای بازگشت به استان خود ندارند و تعداد افرادی که پس از اتمام تحصیل برای زندگی کردن در این منطقه برنامه‌ریزی می‌کنند بسیار کم است. او همچنین معتقد بود حتی افراد تحصیل‌کرده، نخبه و قشر متوسطی که در حال حاضر در استان به سر می‌برند به اجبار شرایط کاری ماندگار شده‌اند و بدون تردید، همگی به دنبال فرصت هستند تا با فراهم شدن شرایط لازم از منطقه مهاجرت کنند.
وی از سرمایه‌های میلیاردی می‌گوید که سرمایه‌داران این استان در سایر استان‌ها یا کشورهای همسایه برای خرید ملک حتی به قیمت بلااستفاده ماندن آن‌ها صرف کرده‌اند. این خبرنگار حوزه اجتماعی، اشاره‌ای به اقدامات استاندار قبلی این منطقه داشت که در جهت بازگرداندن برخی از سرمایه‌گذاران از سایر استان‌ها و حتی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به این استان موفقیت‌هایی کسب کرد، اما همچنان معتقد است مهاجرت از این استان با شدت زیادی انجام می‌گیرد و این تصور که تحصیل‌کردگان این منطقه در سودای بازگشت به استان خود هستند، به‌کلی مردود است.
یکی از دانش‌آموختگان رشته کشاورزی ساکن در این استان که تمایلی به انتشار نام خود نداشت نیز ضمن تأیید مطالب فوق، به مشکلات کشاورزان در این خطه اشاره کرد و گفت: «در گذشته، استان سیستان و بلوچستان ازنظر آبی و کشاورزی شرایط مساعدی داشت. گرچه به دلیل مسطح بودن این منطقه، کشاورزی ما وابسته به آبی بود که از افغانستان می‌آمد؛ اما در حال حاضر، حقآبه‌ای به ما نمی‌رسد و فقط از سرریز این آب استفاده می‌کنیم که آن‌هم جوابگوی نیاز ما نیست.» او با اشاره به اینکه سیستان و بلوچستان پیش‌تر یکی از قطب‌های کشاورزی ایران بوده است، به وضعیت دانش‌آموختگان دانشگاهی در این استان پرداخت و ادامه داد: «دانشگاه زابل، ازنظر کیفیت علمی در سطح بالایی است و استادان مجربی نیز در این دانشگاه تدریس می‌کنند و تقریباً 50 درصد دانشجویان آن بومی هستند، اما چشم‌انداز روشنی را مقابل خود نمی‌بینند. این دانشجویان در دوران تحصیل غالباً دو طرز تفکر دارند یا در اندیشه ادامه تحصیل هستند تا بتوانند به‌عنوان عضو هیئت‌علمی جذب شوند که البته به دلیل محدودیت‌ها به‌ندرت ممکن می‌شود یا به جذب شدن در بازار کار فکر می‌کنند که این تفکر نیز با محدودیت‌های زیادی روبه‌رو می‌شود.»
وی به آلودگی‌ها و گردوخاک‌هایی که از هم‌اکنون تا شهریور و مهر این استان را درگیر می‌کند، اشاره کرد و گفت: «واقعیت این است که فضا برای کشاورزی در این استان گشوده نیست. کشاورزان این استان نیز به‌صورت سنتی فعالیت می‌کنند و به دلیل محدودیت‌های موجود تمایلی به کشاورزی مدرن و استفاده از دانش متخصصان این حوزه ندارند. همین موضوع و فراهم نبودن بستر اشتغال، اشتیاق به بازگشت و ماندگاری در استان را برای دانش‌آموختگان بومی آن می‌کاهد. درواقع، در چنین بستری، نخبه کشاورزی به‌سختی امکانی برای دوام، زندگی و کسب معیشت می‌یابد.»
وی با تأکید بر اینکه نباید مهاجرت به دلیل عدم علاقه به شهر و استان را با جبر به مهاجرت خلط کرد، افزود: «درصورتی‌که آب و امکانات وجود داشته باشد، بدون تردید، قریب به اتفاق دانش‌آموختگان بومی، بازگشت به این استان و فعالیت در جهت توسعه آن را ترجیح می‌دهند.»
ثریا سیدزاده، مدیرکل منابع انسانی استانداری زاهدان نیز در گفت‌وگو با «ایانا» از مراجعه روزانه حدود 20 نفر از جویندگان کار به این مرکز گفت و افزود، می‌گویند اگر کار باشد می‌مانند، اما اگر فرصت اشتغال برایشان فراهم نشود خواهند رفت. او ادامه داد: «افرادی که برای کار به من مراجعه می‌کنند اکثراً با توجه به شاخص‌های توسعه استان اگر بستری برای اشتغال آن‌ها فراهم شود مسلماً تمایل به بازگشت دارند. درواقع، بازگشت آن‌ها نسبت مستقیم با اشتغال دارد، اما درصورتی‌که شغل مناسبی نیابند و فضای کسب‌وکار فراهم نشود آن‌ها نیز ترجیح می‌دهند به سایر استان‌ها مهاجرت کنند.»
سیدزاده، همچنین گفت: «افراد با توجه به نیازهای مختلف، تصمیم‌های مختلفی می‌گیرند. گاه نیاز یک شخص خیلی اشتغال نیست و برای او توسعه شهری، شهر زیبا، وجود سینما، کتابخانه و... اولویت دارد که در این حالت ممکن است فارغ از مشکل اشتغال نیز شهر دیگری را برای اقامت انتخاب کند اما بیشتر دانش‌آموختگان بومی این استان با مشکل اشتغال روبه‌رو هستند و همین موضوع آن‌ها را به مهاجرت ترغیب می‌کند.»
او بر تلاش‌های این مرکز تأکید کرده و افزود: «ما نیز در حال کار کردن روی موضوع جذب و نگهداری منابع انسانی استان به‌عنوان یکی از دغدغه‌های مهم این منطقه هستیم تا برآورد کنیم که جذب سرمایه‌گذار یا جذب نیروهای بومی منطقه با توجه به مسائل محیط زیستی تا چه اندازه امکان تحقق دارد.»
دیدگاه تان را بنویسید