اولویت‌ تخصیص آب در دشت‌ها تعیین شد

بیش از سهماه از ماجرای تشکیل «کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی» می‌گذرد اما خبر چندانی از اقداماتی که در این کارگروه انجام شده، در دست نیست. همان داستانی که با انتشار خبر آن در اسفندماه سال گذشته توسط معاون اول رئیس‌جمهوری، برخی از کارشناسان را واداشت تا به جرات اعلام کنند با توجه به تجربه‌های پیشین این کارگروه نیز ممکن است در حد حرف باقی بماند.

این ناامیدی در حالی جریان داشت که گروهی دیگر معتقد بودند، ممکن است کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی با سایر طرح‌ها و برنامه‌هایی که مصوب شده و سرانجام چندانی نداشتند، متفاوت باشد، چراکه ضرورت توجه به سازگاری با کم‌آبی بیش از هر زمان دیگری خود را نشان داده و بحران کم‌آبی خط‌و‌نشان کشیده است، در چنین شرایطی به نظر می‌رسد، این کارگروه کمی جدی گرفته شود. با این حال با گذشت بیش از سه ماه از ابلاغ تصویب‌نامه هیأت وزیران برای کارگروه ملی«سازگاری با کم‌آبی» از سوی اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری به تمامی وزارتخانه‌ها و سازمان‌های همکار در این کارگروه شامل وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت کشور، وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان حفاظت محیط‌زیست، سازمان برنامه‌وبودجه کشور و سازمان صداوسیما، خبر زیادی از اقدامات دستگاه‌های مربوطه در دست نیست. اما خبرهایی از اقدامات وزارت جهاد کشاورزی به عنوان یکی از اعضای این کارگروه، شنیده می‌شود که حکایت از پیشتازی این بخش در سازگاری با کم‌آبی دارد.  

در این باره محمد موسوی، مدیرکل دفتر مدیریت بحران و کاهش مخاطرات وزارت جهاد کشاورزی در گفت‌وگو با خبرنگار «خبرگزاری ایانا» می‌گوید: «جهاد کشاورزی سعی داشته تا به عنوان یکی از بانیان اصلی تشکیل کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی در این زمینه پیشتاز باشد. بر این اساس اقداماتی را انجام داده که در راستای مدیریت و ارتقاء بهره‌وری مصرف آب بسیار مثمر ثمر بوده است. هم‌چنین در حالحاضر فعالیت‌هایی به صورت گسترده در بخش کشاورزی انجام می‌شود تا از طریق آن بتوان بهره‌وری آب را به حداکثر رساند.»

او با اشاره به اینکه تدبیر در زمینه کم‌آبی و خشک‌سالی جزو وظایف ذاتی وزارت جهاد کشاورزی است، ادامه می‌دهد: «در حال حاضر با توجه به شرایط بحرانی که در آن قرارگرفته‌ایم، سعی داریم در زمینه سیاست‌ها، تخصیص آب و همچنین پشتیبانی‌های لازم اقدامات را به سویی گسیل دهیم که بتواند کشت را به سمت محصولاتی پیش ببرد که نیاز به آب کمتری داشته باشند. همچنین باید عنوان کنم که اولویت‌ تخصیص آب در دشت‌ها روشن شده است. تاکید داشتیم در بخش کشاورزی، تخصیص آب به ترتیب اولویت در دشت‌ها به‌ویژه دشت‌های ممنوعه آبی، کشت‌های گلخانه‌ای، زراعت محصولات اساسی‌تر تخصیص پیدا کند. در واقع این اقدامات گسترده کمک می‌کند تا بحث بهره‌وری مصرف آب را به حداکثر برسانیم و بتوانیم مبحث مدیریت پایدار منابع آب‌وخاک و همچنین تامین امنیت غذایی را محقق سازیم.»

موسوی با تاکید بر اینکه وضعیت خشک‌سالی در برخی استان‌ها حادتر است و این کارگروه باید برای این استان‌ها برنامه‌های ویژه در نظر بگیرد، یادآوری می‌کند: «استان‌هایی که به شدت تحت‌تاثیر خشک‌سالی هستند شامل: سیستان و بلوچستان، کرمان، هرمزگان، فارس، کهگیلویه‌وبویراحمد، چهارمحال بختیاری، خراسان رضوی، بوشهر، اصفهان، یزد، خراسان شمالی، خوزستان، استان مرکزی و خراسان جنوبی است. این استان‌ها به تربیت جزو استان‌هایی به شمار می‌روند که بین34 تا 76 درصد میزان بارندگی آن‌ها در سال زراعی جاری و در مقایسه با میزان بارندگی آن‌ها در همین زمان و درازمدت کاهش داشته است. همچنین این استان‌ها جزو مواردی هستند که طی 10 سال گذشته به طور مستمر اثرات و تبعات خشک‌سالی را تجربه کرده‌اند. بنابراین باید تمرکز و پشتیبانی بیشتری را برای این استان‌ها در نظر گرفت، چراکه آن‌ها در حال حاضر جزو مناطقی هستند که خشک‌سالی حاد و استثنایی دارند. »

او با اشاره به اینکه براساس گزارش‌های ارسالی استان‌ها در رابطه با وضعیت خشک‌سالی، دولت مصوبه‌هایی را صادر  و در کارگروه قرار می‌دهد تا تصمیمات لازم در این زمینه گرفته شود، ادامه می‌دهد: «برنامه‌ها و پیشنهادات عملیاتی در هر استان تهیه و باتوجه به سیاست‌های کلان و کلی که در هر منطقه وجود دارد، پیشنهادات ارائه شده در دست بررسی قرار می‌گیرد تا بعد از تصویب جنبه اجرایی به خودش بگیرد.»

موسوی معتقد است که کشاورزان باید داستان خشک‌سالی را جدی‌تر بگیرند و حتی درصدد راهی برای جبران آن باشند. در این راستا باید ماجرای بیمه کشاورزی در زمینه خشک‌سالی سخت‌گیرانه‌تر دنبال شود.

او می‌گوید: «بر این اساس تمرکز حمایت‌های دولت بر روی پشتیبانی از صندوق بیمه کشاورزی قرار دارد. طبق آمار  امسال هزار میلیارد تومان اعتبار مصوب به این صندوق اختصاص داده شده که صد درصد منابع آن در اختیار این صندوق قرار دارد. اما در مجموع خسارات خشک‌سالی قطعا بیش از این ارقام است. بنابراین دولت برنامه‌هایی در دست اجرا دارد تا بتوان اوضاع را بهتر مدیریت کرد. بر این اساس آنچه دولت در برنامه‌های خود در نظر گرفته  بحث امهال تسهیلات بانکی است که کشاورزان برای تولید گرفته‌اند و تولیدات آن‌ها دچار مشکل شده. همچنین تسهیلات بانکی با سود کمتر نیز از جمله طرح‌هایی است که درحال پیگیری است.»

مدیرکل دفتر مدیریت بحران و کاهش مخاطرات وزارت جهاد کشاورزی، یادآوری می‌کند: «وزارت جهاد کشاورزی در نظر دارد از طرح‌هایی که می‌تواند میزان بهره‌وری مصرف آب را بالا ببرد نیز حمایت کند. از جمله این طرح‌ها می‌توان به سامانه‌های نوین آبیاری، مباحث متنوع انتقال آب، تغییر شیوه‌های کشت از سنتی به گلخانه‌ای، جایگزینی کشت نشاء به جای بذر، کشاورزی حفاظتی، اصلاح ارقام و نیز پرورش ارقام مقاوم به خشکی و شوری با نیاز آبی کمتر و اقتصادی‌تر اشاره کرد. موارد عنوان شده از جمله نکاتی هستند که در زمینه به‌زراعی، به‌نژادی و مدیریت اراضی بر روی آن می‌توان بسیار مانور داد.»

با توجه به اینکه کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی مدت زمان زیادی نیست که مشغول به کار شده، اما قرار است براساس برنامه‌ای که در استان‌ها تدوین و توصیف می‌شود، پیشنهادات مربوطه در قالب طرح‌ها به این کارگروه فرستاده شود و در دستور کار کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی قرار بگیرد.

همچنین، منابع اجراییشدن طرح های مورد نظر قرار است از طریق شورای برنامه‌ریزی و منابع استانی پشتیبانی شود. اما در صورت ناکافی بودن این منابع، گویا قرار است از طریق همین کارگروه به هیئت دولت ارسال تا در مدیریت بحران کشور مورد بررسی قرار گرفته و حمایت شود.