بازی ارزی واردکنندگان با دامپینگ زعفران

 قیمت زعفران در بازار جهانی با کاهش روبرو شده و فعالان این حوزه، ریشه آن را در دامپینگ زعفران از سوی برخی واردکنندگانی می‌دانند که برای دسترسی آسان‌تر به ارز، صادرات زعفران را بهانه کرده‌اند. غلامرضا میری، نایب رئیس شورای ملی زعفران ایران در گفت‌وگو با «ایانا» به نکته مهمی اشاره می‌کند. به گفته او، با وجودی‌که در هماهنگی با بانک مرکزی مقرر بود واردکنندگان، ارز خود را از صادرکنندگان زعفران تأمین کنند و برای این اقدام، بانک مرکزی نسبت به ایجاد یک سامانه اقدام کند، با گذشت دو ماه، هنوز این وعده عملیاتی نشده است. رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران ایران می‌گوید در غیاب این عدم هماهنگی نیز، واردکنندگان به دامپینگ زعفران و کاهش قیمت جهانی آن مشغولند و صادرکنندگان را بی‌میل به صادرات می‌کنند. آنگاه با افزایش سطح زیر کشت زعفران در کشور و کاهش صادرات آن، با مازادی مواجه هستیم که تنها کشاورز است که از آن آسیب می‌بیند.

* چندی پیش شما اشاره کرده بودید ورود زعفران به بورس کالا موجب کاهش قیمت آن در بازارهای جهانی شده است. چه راه‌حلی برای جبران این افت قیمت پیشنهاد می‌دهید؟

راه‌حل آن است که سخت‌گیری‌های بانک مرکزی حساب‌شده باشد. ما نمی‌گوییم ارز حاصل از صادرات زعفران را به سامانه نیما نمی‌‌آوریم، بلکه پیشنهاد جایگزین برای آن داریم زیرا به علت تحریم‌ها نمی‌توانیم ارز را وارد کشور کنیم. صادرکنندگان زعفران، زعفران را به 47 کشور جهان صادر می‌کنند. شماره حساب اعلام کنند، ارز را در خارج از کشور به حساب آنها منتقل کرده و تسویه حساب می‌‌کنیم. این البته یک راه‌کار است. راه‌کار بعدی آن است که ما به‌عنوان صادرکنندگان زعفران، ارز را در اختیار واردکنندگان، قرار دهیم و در مقابل آن ریال دریافت کنیم. در واقع بانک مرکزی سامانه‌ای طراحی و در آن فردی که نیازمند ارز است، نیاز خود را از طریق ما برطرف کند. در این صورت می‌توانیم ارز خود را در کشورهای مختلف به واردکنندگان بدهیم و در مقابل آن ریال دریافت کنیم.

* واکنش بانک مرکزی در مقابل آن چه بود؟

 بسیار استقبال کردند، اما هنوز اتفاقی نیفتاده است. دو ماه پیش با مدیر اداره صادراتی بانک مرکزی در جلسه‌ای چنین توافقی کردیم، اما تا این لحظه خبری از آن نیست. حتی اعلام کرده بودند هفته بعد آن روز، روند فعالیت ارزی به این ترتیب باشد. حتی در جلسه با وزیر صمت و کمیسیون کشاورزی مجلس هم، همه موافق بودند تا از این طریق ارز در اختیار واردکنندگان قرار گیرد. با این حال از آن روز تا به امروز اتفاقی نیفتاده و تعیین تکلیف نشده‌ایم.

* مشکل دیگری هم در زمینه صادرات زعفران دارید؟

صادرکننده ۴۰ میلیون دلار صادرات زعفران دارد، اما حالا صادرکننده از شرایط نگران است و صادرات خود را کاهش داده است. مشکل اساسی ما آن است که بانک مرکزی می‌گوید باید ارز را وارد سامانه نیما کنی، اما ما نمی‌توانیم. مشکل ما نیست؛ پیشنهاد بانک مرکزی است که با آن مشکل داریم. بانک مرکزی به‌صورت سربسته مطرح می‌کند اگر نمی‌توانید ارز را وارد کشور کنید از بازار داخلی به دست بیاورید و وارد سامانه نیما کنید؛ خسارت مابه‌التفاوت آن را به ریال در اختیارتان قرار می‌دهیم. این اقدام ارزآوری به کشور محسوب نمی‌شود؛ معنی آن این است که از صرافی یا قاچاقچی ارز در بازار ارز تهیه کنیم و آن را وارد سامانه نیما کنیم و تحویل بانک دهیم.

* این اقدام مشکل حقوقی برای شما ایجاد نمی‌کند؟

 مشکلی به آن معنا ایجاد نمی‌کند. به هر حال از ما می‌توانیم از صرافی ارز خریداری کنیم و آن را در اختیار سامانه نیما قرار دهیم، اما ارزی که در سطح بازار وجود دارد از آن افرادی است که ارز 4200تومانی دریافت کرده‌اند و ارز دولتی را به نرخ آزاد در بازار می‌فروشند و در واقع اقدام آنها نوعی پولشویی محسوب می‌شود. این البته یکی از مشکلات ماست. مشکل دیگری که در این زمینه وجود دارد، قاچاق زعفران از کشور است. بارها این را گفتیم اما کسی به آن توجهی نکرده است.

* حدودا تا چه اندازه قاچاق زعفران داریم؟

به‌طور تقریبی فکر می‌کنم در حال حاضر ۱۰درصد از مقدار صادراتی که قبلاً داشتیم به‌صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود. در سه ماهه اول ۱۵ درصد کاهش صادرات داشتیم و اکنون این رقم بسیار بیشتر شده است.

* رقم آن چقدر شده است؟

گمرک چند وقتی است که آمار را به‌صورت ماهانه در اختیار ما قرار نمی‌دهد. هر بار می‌گوید آمارمان تکمیل نیست یا صادرات در سامانه ما ثبت نشده است. با این حال، از پایان خرداد تا امروز که سه ماه گذشته ما آمار ماهانه صادرات زعفران را در اختیار نداریم. موضوع دیگری که در این بین ایجاد مشکل می‌کند آن است که با کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای نسبت به صادرات زعفران اقدام می‌کنند؛ این کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای که خود آقای همتی اعلام کرده بود که ۴ میلیارد صادرات داشته‌ایم که نمی‌توانیم صادرکننده آن را پیدا کنیم، در رابطه با زعفران هم وجود دارد. با فرض اینکه فرد خاطی را پیدا کردند، کاری نمی‌توانند کنند، زیرا آن فرد، عموما یک فرد بیسواد روستایی یا کارگر است که در ازای مبلغی پول حاضر شده کارت به نام او صادر شود. این سختی‌ها در کنار هم دست به دست هم می‌دهند و اوضاع را برای صادرکننده سخت می‌کنند. در حالی‌که اکنون در فهرست تحریم‌های آمریکا قرار داریم، اما همین الان هم صادرات زعفران به آمریکا را داریم.

* میزان صادرات زعفران به آمریکا چقدر است؟

چیزی در حدود ۳ تا ۴ تن صادرات زعفران به آمریکا داریم، اما چیزی در حدود پنج تا شش تن، مصرف زعفران در سال در آمریکا است. سه تا چهار تن زعفران را به‌صورت مستقیم به آمریکا صادر می‌کنیم و باقی آن به‌صورت غیرمستقیم از کشورهای دیگر مانند اسپانیا وارد آمریکا می‌شود. ما به کار خود وارد هستیم و ریسک‌های آن را هم می‌پذیریم، اما دیگر انتظار نداریم که چنین رفتاری با ما کنند. در شرایطی‌که سطح زیر کشت زعفران در کشور به 23 استان افزایش پیدا کرده است، چیزی در حدود ۶۰ تن زعفران روی دست تولیدکننده و تاجر زعفران مانده. این مازاد تولید را باید بازارسازی و بسترسازی کنیم، اما با این دستورالعمل‌های بانک مرکزی فکر نمی‌کنم بتوانیم تولید مازاد را صادر کنیم. در حال حاضر زعفران ایران با برند کشورهای رقیب به مشتری‌های خودمان فروخته می‌شود. این اتفاق، شرایط کار را به نحوی سخت کرده که گاهی دلالان، زعفران را در هر تن، 100دلار ارزان‌تر می‌فروشند که روی قیمت جهانی زعفران اثر می‌گذارد. این اتفاق بسیار خطر آفرین است، زیرا مشتری ما به‌صورت کامل در اختیار آن دلال قرار می‌گیرد. آن وارد‌کننده واسط، بار اول از ما زعفران خریداری می‌کند، اما برای بارهای بعدی به‌صورت مستقیم زعفران را خریداری می‌کند. این واسطه‌ها عموما واردکنندگانی هستند که به ارز نیاز دارند. بنابراین با دریافت ارز حاصل از صادرات زعفران، اقدام به واردات کالای مورد نظر خود می‌کنند و اگر در دامپینگ قیمت زعفران در بازار جهانی، دچار زیان شدند، در بخش واردات کالا و فروش آن با قیمت بالاتر در بازار داخلی ایران، آن را جبران می‌کنند. این مسئله برای صادرکننده درست است که ضرر دارد، اما صادرکننده می‌تواند پول خود را در بانک بگذارد و با سود بانک، زیان خود را جبران کند. آسیب اصلی را کشاورزی می‌بیند که اکنون در حال تولید زعفران است و با زعفران مازادی که در کشور ایجاد شده، نمی‌تواند آن را بفروشد.