تعاونی‌های غیرفعال روستایی باید بازیابی شوند

به گزرش ایانا، حسین شیرزاد، رئیس هیات مدیره و مدیر عامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران در جلسه ای که به منظور مرور دستاوردهای هفت دهه فعالیتهای سازمان مرکزی تعاون روستایی به مناسبت هفته تعاون تشکیل شد به بررسی موضوع لزوم تنقیح و پالایش آماری تعاونی های غیر فعال، شبه فعال و فعال در عرصه ملی پرداخت و گفت:  بر اساس مواد فصل بیستم قانون شرکت های تعاونی و مواد مربوطه در اساسنامه تعاونیها و اتحادیه ها، موضوع  زیان، انحلال و تصفیه شرکت ها و اتحادیه های تعاونی،  به عنوان یکی از برنامه های اولویت دار  سازمان می تواند برای تعیین تکلیف تعاونی های غیر فعال  مورد پیگیری و اجرا قرار  گیرد . 

به گفته او، یکی از مخاطرات آتی رو در روی سازمان را سیاست کاهش منابع در آمدی شبکه تعاونی روستایی و کشاورزی کشور و رقابت مخرب بین اتحادیه های استانی و شهرستانی با تعاونی های روستایی و کشاورزی بر سر توزیع منابع محدود و در حال کاهش در آمدی می داند.

شیرزاد ادامه داد:براساس گزارشهای حسابرسی، در پایان سال ۱۳۹۶-۱۳۹۵، تعداد ۱۷۸۹ شرکت و اتحایه تعاونی غیر فعال وجود داشته که حدود ۲/۲۶ درصد کل شرکتها و اتحادیه های تعاونی روستایی، کشاورزی، تولید و سهامی زراعی را شامل می گردد و بیشترین تعداد شرکت های غیر فعال را  شرکت های تعاونی کشاورزی به تعداد ۸۱۲ تعاونی و به میزان ۵/۴۲ درصد از کل تعاونی های کشاورزی  به خود اختصاص داده است و در مکان بعدی شرکت های تعاونی روستایی با تعداد ۴۴۱ تعاونی و ۴/۳۴ درصد از تعاونی های روستایی را شامل می شوند. 

او ادامه داد: در پایان سالهای ۱۳۸۶، ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ تعداد تعاونی ها و اتحادیه های تعاونی روستایی، کشاورزی و زنان روستایی غیر فعال از روند روبر رشدی برخوردار بوده و به لحاظ تعداد از ۹۸۱ شرکت و اتحادیه در سال ۱۳۸۶ به ۱۳۴۰ تعاونی در سال ۱۳۹۵ افزایش یافته و به لحاظ شاخص درصد از ۱۸درصد به ۲۵ درصد افزایش یافته است. 

شیرزاد گفت: بررسی تفضیلی این شاخص ها، در انواع شرکت ها و اتحادیه های تعاونی روستایی، کشاورزی و روستایی زنان در بازه زمانی ۱۳۸۶ الی ۱۳۹۵ نشان می دهد که در شرکت های تعاونی کشاورزی، تعداد تعاونی های غیر فعال از ۸۸۳ تعاونی به ۳۸۹ تعاونی و به لحاظ درصد از ۴۶ درصد به ۴۳ درصد کاهش یافته و ازنرخ نزولی متوسط سالانه ۳/. برخوردار بوده است. از سوی دیگر در شرکت های تعاونی روستایی، تعداد تعاونی های غیر فعال از ۴۳ تعاونی به ۸۱۲ تعاونی و به لحاظ درصدی از ۱.۵ درصد به ۱۴ درصد افزایش یافته و نرخ رشد متوسط سالانه ۱.۲۵ درصدی برخوردار بوده است که بخشی از آن ناشی از کاهش وظایف تصدی گری قابل انجام توسط تعاونی های روستایی از یک سو و از طرف دیگر انتقال برخی وظایف سابق تعاونی های روستایی به تعاونی های کشاورزی و یا بخش خصوصی ، مهاجرت روستائیان ، کمبود نقدینگی، تخصصی شدن فعالیتهای کشاورزی، ضعف مدیریت تعاونی ها  در بروز رسانی زیر ساخت ها متناسب با شرایط روز و بهره گیری از دانش مدیریت نوین در تعاونی ها دانست.

 وی ادامه داد، در شرکت های تعاونی روستایی زنان، تعداد تعاونی های غیر فعال از ۳۹ تعاونی به ۱۲۰ تعاونی و به لحاظ درصدی از ۱۷ درصد به ۴۱ درصد افزایش یافته و نرخ رشد متوسط سالانه ۲/۴ درصدی برخوردار بوده است.

طرفه اینکه در اتحادیه های تعاونی روستایی استان، تعداد اتحادیه های غیر فعال از ۱ اتحادیه به صفر اتحادیه و بلحاظ درصدی از سه درصد به صفر درصد کاهش  یافته است. از سوی دیگر  در اتحادیه های  تعاونی روستایی شهرستان، تعداد اتحادیه های غیر فعال از ۱ اتحادیه به ۶ اتحادیه و بلحاظ درصدی از ۳۵/. % به ۲% افزایش یافته است ودر اتحادیه های تعاونی کشاورزی، تعداد اتحادیه های غیر فعال از ۱۳ اتحادیه  به ۱۲ اتحادیه کاهش  یافته  است.

معاون وزیر جهاد کشاورزی معتقد است مقایسه آمار سه مقطع زمانی در خصوص شرکت ها و اتحادیه های تعاونی روستایی، کشاورزی و زنان روستایی نشان می دهد که غیر فعال شدن شرکت ها و اتحادیه های تعاونی از روند رو به رشدی با نرخ رشد متوسط سالانه ۷/. درصد روبرو بوده است که برخی از عوامل شامل: ضعف در برنامه، تعامل نامناسب و کم رنگ مدیران استانی با شبکه تحت پوشش، تبیین ناصحیح ارتباطات اقتصادی، بازرگانی اتحادیه ها و تعاونی ها در سطوح ملی، استان و شهرستانی با شرکت های تعاونی تحت پوشش دانست که بجای تعامل و هم افزایی گاهاً به رقابت با یکدیگر در انجام وظایف و فعالیتهای بازرگانی مبادرت نموده و بجای تقویت یکدیگر، موجب تضعیف خود و شرکت های تحت پوشش می گردند.

    وی ادامه داد، با توجه به اهمیت موضوع و شروع  توجه سازمان به این مهم، اهم گزارش اقدامات تعیین تکلیف تعاونی های روستایی و کشاورزی غیر فعال  از سال ۱۳۸۶ لغایت ۱۳۹۷ به همراه حجم برنامه تعیین و تکلیف برای شرکت ها و اتحادیه ها به سرعت از خرداد ماه سال جاری مورد بازنگری کامل بازبینی و اقدام و اجرا قرار گرفته است.

شیرزاد در پایان افزود، مهمترین چالش ها و مشکلات اجرایی را عدم وجود ساختار تشکیلاتی خاص وظیفه مند برای تعیین تکلیف تعاونی های غیر فعال در سازمان در سطوح مختلف و  نامشخص بودن وضعیت دارائی ها و بدهی های اکثر تعاونی های غیر فعال  و گاهاً وجود مازاد بدهی به سرمایه تعاونی ها در کنار غیر فعال بودن و گاهاً در دسترس نبودن اعضاء هیات مدیره تعاونی ها و عدم مشارکت اعضاء و مدیریت تعاونی در مجمع عمومی فوق العاده جهت تصمیم گیری از یک سو و از سوی دیگر ایجاد مزاحمت در تعیین تکلیف تعاونی به همراه کمبود نیروی انسای متخصص در مدیریت استانها و ادارات شهرستان ها، ضعف انگیزه کافی در کارکنان سازمان برای اجرای برنامه و زمان بر بودن اجرابی برنامه برای هریک از تعاونی ها تبیین نموده است