Iranian Agriculture News Agency

در ستایش 24 اسفند؛ روز جهانی حفاظت از رودخانه‌ها در برابر سدسازی؛

سفره‌های آب زیرزمینی با موسیقی جان‌بخش رودخانه‌ها تغذیه می‌شود

روز جهانی رودخانه‌ها جشن تمام آبراهه‌های جهان است. گرامیداشت این روز بسیاری از ارزش‌های رودخانه‌ها و تلاش برای افزایش آگاهی عمومی و بهبود نظارت بر رودخانه‌ها را در سراسر جهان تشویق می‌کند. رودهایی که بخهش زیادی از تامین آب های منابع زیر زمینی و حیات منابع طبیعی کشورمان مدیون آن است. رودهایی که غذای انسان و تمام جانوران، مدیون جاری شدن آنها در سطح زمین است...

سفره‌های آب زیرزمینی با موسیقی جان‌بخش رودخانه‌ها تغذیه می‌شود

به گزارش خبرنگار خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا)، امروز 14 مارس برابر با 24 اسفندماه روز جهانی حفاظت از رودخانه‌ها نامیده شده است و این نامگذاری در پی جنبش‌های منتقد سدسازی و فعالیت‌های اجتماعی که به صدور بیانیه در شهر کوربتیبای برزیل در تاریخ 14 مارس 1997 انجامید صورت گرفته است و در این بیانیه آمده است که سدها در همه جا، مردم را به زور از خانه‌هایشان بیرون می‌کنند، مزارع حاصلخیز، جنگل‌ها و مناطق کم‌نظیر را به زیر آب می‌برند، تأمین آب شرب را از بین می‌برند و مایه پراکندگی اجتماعی، فرهنگی و فقر اقتصادی جوامع ما می‌شوند.

یکی از نهادهای جهانی و مردمی منتقد سدسازی، شبکه رودهای جهانی ( International Rivers ) است.

این شبکه رسالت خود را حفاظت رودخانه‌ها و دفاع از حق جامعه‌های وابسته به آن، مخالفت با سدهای مخرب و شیوه توسعه‌ای که سدسازان توصیه می‌کنند، یافتن راه‌های بهتر برای برآورده ساختن نیاز مردم به آب و برق اعلام کرده است. شبکه همچنین "چشم‌انداز" خود را جهانی می‌داند که در آن رودها و زیست‌بوم‌های وابسته به آنها ارج نهاده شود و اهمیت پیوند میان زیست‌بوم سالم و جامعه سالم درک شود و در آن طرح‌های توسعه نه طبیعت را به انحطاط برد و انسان‌ها را فقیرتر کند.

روز جهانی رودخانه‌ها جشن تمام آبراهه‌های جهان است. گرامیداشت این روز بسیاری از ارزش‌های رودخانه‌ها و تلاش برای افزایش آگاهی عمومی و بهبود نظارت بر رودخانه‌ها را در سراسر جهان تشویق می‌کند. رودخانه‌ها شریان‌های سیاره ما هستند آنها به معنای واقعی خطوط زندگی ما به‌شمار می‌روند.

رودخانه‌ها تقریباً در هر کشوری با مجموعه‌ای از تهدیدات روبه‌رو هستند و ما تنها از طریق مشارکت فعالمان می‌توانیم از سلامتی درخور در سال‌های آینده مطمئن باشیم.


رودخانه‌ها که خاستگاه اصلی‌شان کوهستان است، از عناصر مهم شکل‌دهنده زیست‌بوم‌ها هستند. رودها پرشورترین و پویاترین عنصر محیط‌های کوهستانی و موجد موسیقی جان‌بخش این عرصه‌ها هستند و همیشه مورد تکریم مردم کوه‌نشین و دیگر بهره‌مندان بوده‌اند. رودخانه‌ها همچنین آبشخور دام‌ها و حیات وحش و زندگانی‌بخش دشت‌ها و تالاب‌ها و دلتاهای پایین‌دست خود هستند و بر خلاف نظر طرفداران مدیریت سازه‌ای آب، هیچ قطره‌ای از آب آنها (مثلاً با رفتن به دریا یا تالاب‌ها و فروچاله‌ها) هدر نمی‌رود. آب رودخانه‌ها، در هر بخش از مسیر طبیعی خود، بخشی از زیست‌بوم‌ها و جامعه‌ای از جوامع انسانی را بهره‌مند می‌سازد و آنچه هم که به دریا و تالاب می‌ریزد یا در دشت‌ها فرو می‌رود، باعث حفظ حیات محیط‌های ارزشمند آبی یا تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی می‌شود. گویا انسان برای ادامه زندگی و پیشرفت خود، نیاز به دستکاری در طبیعت و ازجمله حدی از مدیریت آب‌های جاری دارد، اما سدسازی‌ها و کانال‌کشی‌های افراطی که کلیت رودخانه‌ها را تغییر اساسی داده، چه به لحاظ منافع بلندمدت طبیعت و نسل‌های انسانی آینده و چه به لحاظ حقوق ذاتی انسان‌هایی که در امتداد رودخانه دارای حق تاریخی استفاده از آب و محیط‌های وابسته به آن هستند، اقدامی ناپذیرفتنی و ستمکارانه است. منتقدان سدسازی، خواستار بازنگری ریشه‌ای طرح‌های صرفاً مهندسی آب هستند. این گروه‌ها معتقدند که رودخانه را باید از سرچشمه تا دلتا به‌عنوان یک کلیت زنده در نظر گرفت و باید هرگونه مدیریت آن با نظرخواهی از بهره‌برداران سراسر رود و با لحاظ کردن منافع بلندمدت زیست‌بومی صورت گیرد. آنها می‌گویند بیشتر آنچه که از سوی سدسازان به‌عنوان "ضرورت‌های توسعه" به مقام‌های تصمیم‌گیرنده القا می‌شود، فقط تلاشی زیرکانه برای جذب بودجه است. شرکت‌های بزرگ سدساز و ذی‌نفعان این حوزه، با لابی‌های قدرتمند خود و به قصد در دست گرفتن طرح‌های بزرگ ساخت و ساز، چنین وانمود می‌کنند که برای "تامین" آب، نیاز به سد و اجرای طرح‌های غول‌آسای انتقال آب هست. آنان افکار عمومی را از این نکته منحرف می‌کنند که هیچ سدی آب تولید نمی‌کند و فقط آب یک حوضه را به نفع حوضه‌ای دیگر مصادره می‌کند! یا تأثیر سدسازی را بر خشک شدن پهنه‌های آبی داخل کشور منکر می‌شوند (دریاچه ارومیه، تالاب بختگان، تالاب گاوخونی و...)؛ یا سدهایی می‌سازند که آب شیرین را شور می‌کند (گتوند) و البته هچون همیشه، سدهایی می‌سازند که میراث‌های فرهنگی بی‌مانند را به زیر آب می‌برند (سد سیمره).

رودهای بزرگ ایران

رودهای بزرگ ایران از نظر تعداد بیشتر در نسبتاً شمال و شمال غرب کشور جاری‌اند، وضعیت اقلیمی این مناطق شرایط خوبی را برای ایجاد رود به‌وجود می‌آورد.


سفیدرود

این رودخانه یکی از رودخانه‌های بزرگ و پرآب ایران بوده و بخش وسیعی از مناطق مرکزی و شمالی ایران را زهکشی کرده و وارد دریای خزر می‌شود. از کوه‌های چهل‌چشمه در استان کردستان سرچشمه گرفته و پس از اضافه شدن رودخانه شاهرود در منجیل از ارتفاعات البرز گذشته وارد دشت گیلان می‌شود. سفیدرود قبل از ورود به دریای خزر، دلتای وسیعی را ایجاد کرده که پهنای آن 110 کیلومتر و وسعت آن سه‌هزار و 600 کیلومترمربع است. طول سفیدرود از سرچشمه قزل‌اوزون تا زیباکنار حدود 942 کیلومتر است.


کارون

یکی از طویل‌ترین و بزرگ‌ترین رودخانه‌های ایران است که بخش بزرگی از غرب ایران را زهکش کرده و وارد خلیج فارس می‌شود. از زاگرس میانی و زردکوه سرچشمه می‌گیرد و حوضه آبریز آن چند استان است. دارای 291 سرشاخه است. طول رود 890 کیلومتر است پس از اضافه شدن اروندرود وارد خلیج فارس می‌شود.


رودخانه کرخه

از ارتفاعات الوند، ملایر و نهاوند یک سرشاخه خود به نام گاماسیاب سرچشمه گرفته بخش وسیعی از زاگرس میانی را زهکش کرده و وارد خلیج فارس می‌شود. طول رودخانه از گاماسیاب 875 کیلومتر است.


زرینه‌رود

یکی از طولانی‌ترین رودهای حوضه آبریز دریاچه ارومیه است از ارتفاعات چهل‌چشمه در کردستان سرچشمه می‌گیرد. طول رود 300 کیلومتر است.


زاینده‌رود

یکی از پرآب‌ترین رودخانه‌های حوضه داخلی کشور است. از ارتفاعات زاگرس و زردکوه سرچشمه می‌گیرد و به باتلاق گاوخونی می‌ریزد. طول آن 405 کیلومتر است.


رودخانه هیرمند

تنها منبع تغذیه دریاچه هامون بوده از هندوکش و ارتفاعات بابا یغما در کابل سرچشمه گرفته و در بند کوهک در جنوب شرق زابل وارد ایران می‌شود و طول آن تا نقطه مرزی یک‌هزار و 50 کیلومتر است.


کشف‌رود

در شمال شرق زهکش اصلی دشت مشهد و ارتفاعات بینالود و در شمال کوه‌های هزارمسجد - کپه داغ است. پس از عبور از دشت مشهد، در محل پل خاتون به هریررود می‌پیوندد. طول آن 330 کیلومتر است.


ردیف

نام

سرچشمه

طول (کیلومتر)

محل ریزش

1

هیرمند

هندوکش و بابایغما

1390

دشت سیستان

2

هریرود

مشهد و تایباد و تربت‌جام

1120

دشت قره‌قوم

3

ارس

بینگول داغ

910

دریای خزر

4

کارون

ونک و زردکوه

890

خرمشهر واروند

5

سفیدرود

چهل‌چشمه

765

دریای خزر

A-941224-03

انتهای پیام

دیدگاه تان را بنویسید