لزوم اعمال مدیریت در زراعت دیم

خشنود علیزاده رئیس موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور در گفتگو با خبرنگار با بیان اینکه توسعه کشت دیم با هدف تامین امنیت غذایی و افزایش بهره‌وری آب در بخش کشاورزی ضروری است اما باورهای نادرستی چون دیمی بودن این شیوه زراعت در افکار عمومی وجود دارد که باید از طریق فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی اصلاح شود گفت: متاسفانه اکنون تصور می‌شود که زراعت دیم تابع اصول خاصی نیست و دقت در آن معنایی ندارد؛ عمق این باور و تصور ناصحیح نیز تا جایی است که در لفظ عامیانه هرچیز غیراصولی و غیرقانونمند را دیمی اطلاق می‌کنند.

وی اضافه کرد: بی‌شک مقصود از مطرح کردن این لفظ، پرداختن به چرایی استفاده از این واژه نیست، بلکه با احترام به انتخاب پیشینیان و پذیرش واژه‌ های رایج، باید بدانیم که زراعت دیم اصلاً دیمی نیست؛ هرچند که در مقاطع زمانی و مکانی قابل توجهی و غالباً به قصد تصاحب زمین، به دور از هر نظم و دقتی در مورد آن عمل شده باشد.

وی بیان کرد: زراعت دیم با استفاده از آب باران یا «آب سبز» به دنبال تولید محصول اقتصادی و تامین امنیت غذایی است که از سطح معاش یک بهره‌بردار در دورافتاده‌ترین روستاها تا سطوح گسترده در برخی مناطق جهان را شامل می‌شود.

به گفته رئیس موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، توزیع باران و میزان آن در مناطق مختلف جهان متغیر است ولی بیشترین تغییر بارش در مناطق خشک و نیمه‌ خشک اتفاق می‌افتد که بیش از ۹۵ درصد از سطح کشور ما نیز در این شرایط قرار دارد.

 علیزاده ادامه داد: این موضوع با تغییر دما و اقلیم در عصر حاضر پیچیده‌تر شده و از این‌رو، بیشترین دقت و مدیریت باید در زراعت دیم اعمال شود زیرا نقش مدیریت با افزایش تنوع و تغییر در محیط، مهم‌تر می‌شود.

وی اظهار داشت: واقعیت این است که دانش انباشته قابل توجهی برای زراعت برخی محصولات در شرایط دیم در کشور و دنیا وجود دارد ولی انتقال و مدیریت دانش موجود در این زمینه از خود دانش مهمتر است و تولید در این شرایط بدون جریان اصول دیم‌کاری در سطح بهره‌برداران قابل تصور و توصیه نیست.

وی اضافه کرد: به خصوص در محیط خشک و نیمه‌خشک، کوچکترین جزئیات در زراعت دیم اهمیت صدچندان پیدا می‌کند و اثر متقابل بین اجزا از نقش تک ‌تک اجزا بیشتر می‌شود.

رئیس موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور بیان کرد: اینکه جزئیات فنی کدام بوده و رعایت کدامین اصول ضامن تولید در شرایط دیم است، توسط کارشناسان این موسسه برای هر محصول به صورت جداگانه و اختصاصی تحقیق و تبیین می‌شود و دستورالعمل ‌های روزآمد مربوطه نیز در سایت این موسسه در دسترس است.

 علیزاده تاکید کرد: اگر با نگرش سطحی و عامیانه در این امر مهم سهل‌انگاری شود، نتیجه همان خواهد بود که متاسفانه همه ساله در خشکسالی و حتی ترسالی در بعضی مناطق شاهد هستیم.

به گفته وی برای رسیدن به مقصد دلخواه و تولید در شرایط دیم کشور، نقشه راه مشخصی قابل طرح است که با مدیریت همه‌جانبه دانش موجود برای زمان و مکان دلخواه معنا پیدا می‌کند و شروع این ماجرا با قبول این واقعیت آغاز می‌شود که  زراعت دیم تابع اصول خاصی است و دقت بالایی طلب می‌کند.

وی با اشاره بر چالشهای موجود در امنیت غذایی کشور، ضمن تشریح  راهبردهای موسسه تحقیقات کشاورزی دیم جهت پایداری تولید در شرایط دیم گفت: بهره‌برداری موثر و سازمان یافته از ذخائر ژنتیکی، کشاورزی حفاظتی  با ارکان حداقل خاک‌ورزی، حفظ بقایا با پوشش سطح خاک و تناوب مناسب، توسعه آبیاری تکمیلی با حداکثر یک یا دو آبیاری در مناطقی که امکان دسترسی به آب وجود دارد ، دانش مرز علم در زمینه ژنومیکس، سنجش از راه دور و آنالیز داده ‌های حجیم برای توسعه تکنولوژیهای اصلاحی با هدف اصلاح محصولات زراعی دیم متحمل به گرما، مقاوم به خشکی و با استقامت در برابر تغییرات اقلیمی (تاب آوری خشکسالی) از جمله راهبردهای عملیاتی این موسسه در مقابله با چالش‌های موجود و پایداری تولید می باشند.

امروزه پژوهشهای کشاورزی در چهاردیواری موسسه‌های تحقیقاتی و دانشگاه‌ها حبس نیست و پژوهشگران این بخش به ویژه در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، بستر رونق تولید را با مدل تحقیق برای توسعه شخم می‌زنند تا بذر مانع‌زدایی بکارند و محصولی سودآور از دیم‌زارها برداشت کنند.