استفاده از عصاره سیر برای کنترل حلزون‌ها و راب‌های خسارت‌زای کشاورزی

الهام احمدی عضو هیات علمی بخش تحقیقات جانورشناسی کشاورزی موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور با اشاره به اینکه میزان تولید محصول سالم کشاورزی، شاخص مهمی در حفظ امنیت غذایی است، گفت: استفاده بی‌رویه از سموم شیمیایی در کشاورزی باعث بروز مشکلات زیادی برای محیط زیست، آلودگی آب، خاک، حیوانات، مواد غذایی، مسمومیت کشاورزان و حذف ارگانیسم‌های غیرهدف می شود.

وی ادامه داد: به مخاطره انداختن سلامت انسان‌ها و بروز مقاومت نسبت به آفتکش‌ها و از بین رفتن کارایی آنها از مهمترین پیامدهای استفاده بی‌رویه از سموم شیمیایی است.

مسئول آزمایشگاه حلزون ها و راب‌های خسارت‌زای کشاورزی مؤسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور افزود: در شرایط کنونی برای به حداقل رساندن اثرات منفی سموم، از روش های کنترلی جایگزین مانند استفاده از سموم کم‌خطر، محصولات طبیعی و گیاهان به عنوان یک منبع مهم از ترکیبات فعال زیستی استفاده می‌شود. 

وی با اشاره به گروه‌های جدید و مؤثر آفتکش‌ها، گفت: عصاره‌های گیاهی، ضمن کم خطر بودن برای موجودات غیرهدف، با محیط زیست نیز سازگار است.

احمدی در ادامه گفت: ایران از لحاظ آب و هوا، موقعیت جغرافیایی و زمینه رشد گیاهان دارویی یکی از بهترین مناطق جهان به شمار میآید و در گذشته هم منبع تولید و مصرف گیاهان دارویی بوده است.

وی با بیان اینکه تاکنون حدود 21 درصد از گیاهان شناخته شده در جهان مورد بررسی قرار گرفته و بیش از ده هزار مواد ثانویه طبیعی با وزن مولکولی پایین توسط گیاهان تولید می‌شود، تصریح کرد: مقدار و نوع این مواد بسته به شرایط محیطی و جغرافیایی محل رویش گیاهان متفاوت است؛ از این رو بسیاری از کشورها با استفاده از فناوری جدید، تهیه و فرمولاسیون سموم غیرشیمیایی از جمله آفتکش‌های با پایه گیاهی، مبادرت به کنترل تلفیقی آفات مهم گیاهی کرده‌اند.

وی با اشاره به اینکه استفاده از عصاره‌های گیاهان دارویی، روشی جذاب برای مبارزه با آفات گیاهی به شمار می‌رود، گفت: این مهم  علاوه بر توانایی کنترل آفات گیاهی، باعث کاهش هزینه‌ها شده و از تخریب تعادل اکولوژیکی محیط زیست نیز ممانعت می‌کند.

وی افزود: نرمتنان از آفات درجه اول مزارع سبزیجات برگی از جمله کاهو هستند که گاهی تا 100 درصد محصول را از بین می‌برند و ضمن تغذیه از برگ، ساقه، ریشه و بذور سبزیجات (خسارت کمی)، با ایجاد لکه‌های برگی (خسارت کیفی) موجب کاهش بازارپسندی محصول می‌شوند.

احمدی ادامه داد: سیر گیاهی با طعم و بوی تند، پراکنده در سراسر جهان است و می‌تواند در تمام فصول در طیف گسترده‌ای از آب‌وهوای معتدل تا گرم رشد کند؛ وجود ماده آلیل پلی‌سولفید در روغن سیر یا عصاره آن مهارکننده آنزیمی و تنفسی بوده و به روغن سیر یا عصاره آن خاصیت دورکنندگی حلزون/ راب‌ها را می‌دهد. 

وی با تاکید بر اینکه این ماده مؤثر توسط یک آنزیم به ترکیبی تبدیل می‌شود که مستقیماً به باکتری‌ها حمله کرده و مانند آنتی‌بیوتیک عمل می‌کند، یادآور شد: از آنجایی‌که حلزون/ راب‌ها برای هضم مواد پوسیده و برگ‌ها نیاز به باکتری‌های پروبیوتیک دارند، در تماس با عصاره سیر از بین میروند، به طوری که کنترل تا صد درصد آنها نیز گزارش شده است. 

عضو هیات علمی بخش تحقیقات جانورشناسی کشاورزی بیان کرد: همچنین وجود ترکیبات گوگردی در سیر می‌تواند به عنوان یک اسپری بازدارنده و دورکننده نرم تنان عمل کند؛ قرار گرفتن در معرض روغن سیر یا عصاره آن به سیستم عصبی حلزون/ راب‌ها آسیب رسانده و باعث از بین رفتن آنها می‌شود. همچنین قرار گرفتن حلزون/ راب در معرض مستقیم روغن اسپری بازدارنده سیر نیز باعث تولید بیش از حد مخاط در آنها شده که منجر به خشک شدن و مرگ آن‌ها می‌شود.