سرنوشت یکی از چهار کالای استراتژیک بخش کشاورزی به کجا ختم می‌شود؟
«مدیریت آتش‌نشانی» پنبه را به آتش کشید
یکی از کارشناسان حوزه اقتصادی، افزایش تولید داخل و رفع موانع تولید را برای صنعت نساجی کافی نمی‌داند. او عقیده دارد که تنها باید یک متولی برای صنعت نساجی در نظر گرفته شود، زیرا وزارت صنعت، معدن و تجارت در زمان برداشت محصول، اقدام به واردات آن می‌کند و با این کار به تولید داخل لطمه می‌زند.
به گزارش خبرنگار ایانا، سال گذشته ۷ اکتبر در گرامیداشت اولین بخش از زنجیره ارزش صنعت نساجی، روز جهانی پنبه نامگذاری شد. صنعت نساجی به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین صنایع جهان با ضریب نفوذ بالاتر از صنعت خودروسازی، پتانسیل خودکفایی برخی کشورها را در تولید پوشاک داراست. همچنین با افزایش رونق در این بخش، می‌توان روی ارزآوری محصول نهایی آن در پی صادرات، امید داشت. اهمیت این صنعت تا جایی است که در پی تحریم‌های اقتصادی ایران، صنعت نساجی به‌عنوان یکی از صنایع اثرگذار نیز در دایره تحریم‌ها قرار گرفت. چندسالی است که با برنامه‌ریزی‌های انجام شده و انتخاب مجری طرح برای کشت پنبه توسط وزارت جهاد کشاورزی، میزان تولید این محصول افزایش یافته است، اما همچنان به رونق سال‌های کشت پنبه که در آن علاوه بر تامین نیاز داخل، صادرات نیز داشتیم، نرسیده‌ایم. علت را فعالان و کارشناسان این حوزه، کمبود حلقه دوم پس از کشت پنبه می‌دانند و معتقدند فرسودگی در کارخانههای پنبه پاک‌کنی بیداد می‌کند. علت این فرسودگی اما نه تحریم، بلکه عدم تمایل سرمایه‌گذاری در زمینه نوسازی 71 کارخانه فعال در این بخش است، تاجایی‌که بسیاری از این کارخانه‌ها به دلیل عدم توانایی مالی، اقدام به تعطیلی کارخانه کرده‌اند. به بیانی دیگر، تصمیم‌های سلیقه‌ای و جزیره‌ای که اصطلاحا به «مدیریت آتش نشانی» شهره است، سرنوشت حلقه اول صنعت نساجی را گروگان گرفته و آن را با محدودیت جدی فقدان سرمایه‌گذاری روبرو کرده است. با این حال تلاش برای ایجاد رونق دوباره در تولید پنبه از سوی دستگاه متولی کشت این محصول ادامه دارد.
پنبه در میان چهار کالای استراتژیک بخش کشاورزی
ابراهیم هزارجریبی، مجری طرح پنبه وزارت جهاد کشاورزی در گفت‌وگو با خبرنگار «ایانا» درباره افزایش سطح کشت پنبه و عملکرد این محصول، گفت: «نگاه دولت به پنبه تغییر کرده است و آن را جزو چهار کالای استراتژیک در کنار گندم، روغن و شکر قرار داده و همچنین در سال جهش تولید، پنبه جزو محصولات اولویت‌دار تولید به شمار رفته است.»
او ادامه داد: «با آغاز برنامه ششم حدود ۶۸ رشد تولید در پنبه را شاهد بوده‌ام، البته همچنان با دوره درخشان پنبه که در آن صادرکننده بودیم فاصله زیادی داریم»
چالش دستگاه‌های پنبه‌پاک‌کنی
هزارجریبی با اشاره به اینکه بحث خوداتکایی پنبه روی میز دولت قرار دارد، گفت: «امید می‌رود در چشم‌انداز ۱۴۰۴ افق توسعه با نگاهی ویژه‌ای که داریم خوداتکایی رقم بخورد که البته با نگاه ویژه‌تر زودتر محقق می‌شود.»
البته با تحقق خوداتکایی محصول پنبه مشکلات صنایع نساجی حل نخواهد شد؛ زیرا تنها علاقه کشاورزان برای کشت پنبه کافی نیست. زنجیره دوم ارزش افزوده محصول پنبه، کارخانههای پنبه پاک‌کنی است که مربوط به قبل از انقلاب هستند و ما پس از انقلاب نه توانستیم این دستگاه‌ها را بسازیم و نه وارد کنیم.
به گفته یکی از مدیران کارخانه پنبه پاک‌کنی فعال، فرسودگی در کارخانههای پنبه پاک‌کنی بیداد می‌کند و دستگاه‌های مورد استفاده برای ۵۰ سال پیش است.
او عقیده دارد: «تنها دلیل عدم نوسازی این بخش، وجود تحریم‌ها نیست بلکه تمایل نداشتن سرمایه‌گذاران به این بخش، یکی از دلایل عدم نوسازی کارخانههای پنبه پاک‌کنی است.»
او تعداد کارخانههای فعال پنبه پاک‌کنی را 71 کارخانه عنوان کرده و گفت: «تعدادی از کارخانههای پنبه پاک‌کنی در سال‌های پیش فعالیت خود را تعطیل کرده‌اند، زیرا توان مالی اداره آن را نداشتند.»
عدم رغبت برای سرمایه‌گذاری با هدف نوسازی دستگاه‌ها
سهیل افخمی، کارشناس حوزه پنبه در این‌باره به خبرنگار «ایانا»، گفت: «در حال حاضر عدم وجود خوراک یا همان وش پنبه در بخش پنبه پاک‌کنی و میزان تولید پایین و همچنین عدم سرمایه‌گذاری، سبب شده تا به این بخش اهمیت داده نشود.»
برخی از کارشناسان بر این عقیده‌اند که در نظر گرفتن خط اعتباری برای این بخش می‌تواند موثر باشد، اما این تأثیرگذاری زمانی موفق خواهد بود که میزان تولید در این بخش افزایش یابد. البته وجود دستگاه‌های فرسوده در بخش پایانی، سبب نارضایتی بخش دیگری از زنجیره تولید یعنی نساجی‌ها نیز شده است؛ این بخش که به دلیل اشتغال‌زایی بالا و بهره‌وری، نوسازی خود را در سال 80 آغاز کرده است نمی‌تواند به درستی تولید خود را به دلیل ناقص بودن سایر زنجیره‌های این بخش انجام دهد. از طرفی تولید نخ داخل، سبب کاهش خروج ارز سالانه از کشور می شود.
ظرفیت تأمین نخ مورد نیاز کشور، وجود دارد
سعید نعمتی مدیرعامل کارخانه نساجی کاشمر مدرس در پاسخ به خبرنگار ما درباره خوداتکایی صنعت نخ به تولیدات داخلی، گفت: «در صورت تامین پنبه مورد نیاز، کارخانجات نساجی می‌توانند تمامی نیاز داخلی کشور به نخ را تامین کنند.»
تقاضا برای صادرات نخ مرغوب تولید داخل
او عقیده دارد که با راه‌اندازی فاز ۲ تولید در یکی از کارخانههای نساجی کشور، صادرات نخ مرغوب به صرفه‌تر از تولید داخل خواهد بود و حتی برخی از کشورها تقاضای واردات این محصول را از کشور ما داشته‌اند.
این فعال صنعت نساجی ادامه داد: «افزایش تراز تجاری بخش کشاورزی با صادرات نخ امکان‌پذیر خواهد بود، اما صادرات این محصول در صورتی مفید خواهد بود که در ابتدا نیاز کشور را تامین کند.»
کارشکنی وزارت صمت در تولید پنبه
مجتبی صمیمی، یکی دیگر از کارشناسان حوزه اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار «ایانا» افزایش تولید داخل و رفع موانع تولید را نیز برای صنعت نساجی کافی نمی‌داند.
او عقیده دارد که تنها باید یک متولی برای صنعت نساجی در نظر گرفته شود، زیرا وزارت صنعت، معدن و تجارت در زمان برداشت محصول، اقدام به واردات آن می‌کند و با این کار به تولید داخل لطمه می‌زند.
صمیمی با اشاره به اینکه برای نجات بخش کشاورزی که قسمت عظیمی از اقتصاد کشور است، باید تلاش شود؛ افزود: «تاکنون کسی به فکر حل مشکلات پنبه‌‌کاران نیافته، زیرا جزو قوت روزانه نیست؛ درحالی‌‌که غذا و پوشاک در دنیا دو صنعت فوق‌‌العاده زیربنایی به شمار می‌روند، اما رفتاری با صنعت شده که کارخانه پنبه پاک‌کنی توان نوسازی و به‌سازی از ۵۷ سال قبل را ندارد و این فاجعه است.»
صمیمی با اشاره به اینکه با تصمیم‌های جزیره‌ای و سلیقه‌ای موفقیت امکان‌پذیر نیست، یادآور شد: «چرخ زنجیره ارزش پنبه کامل نیست. در محصولات باغی زنجیره اهمیت به‌سزایی ندارد، در حالی‌که در محصولات زراعی تا پایان، زنجیره پای در بند شرکت‌های سرمایه‌گذاری دارد.»
ساناز بردبار
دیدگاه تان را بنویسید