ابهامات گرانی‌های سریالی صنایع لبنی
آفتاب یزد- گروه اقتصادی: داستان تورم قیمت لبنیات اگر فقط از زوایه دید مصرف‌کننده و کاهش قدرت خرید او ارزیابی شود، به یک تحلیل و نتیجه‌گیری می‌انجامد و اگر از دید وضعیت نابسامان اقتصادی و شرایط حاکم بر اقتصاد ایران مورد سنجش و قضاوت قرار گیرد، نتیجه‌ای دیگر! در واقع وقتی 2 هفته پیش خا.وازی وزیر جهاد کشاورزی در سپیده‌دم یکی از صبحگاهان مرداد ماه 99 برای بازدید از خط تولید نخستین و تنها پالایشگاه شیر کشور به شهریار رفت و پای گلایه‌های صریح مدیرعامل آن که صادرکننده نمونه لبنیات هم هست نشست تا ببیند چه موانعی سد راه تکمیل فازهای نهایی آن شده است، یک پاسخ داشت و آن هم تامین نشدن ارز درخواستی جهت تکمیل خطوط تولید پالایشگاهی لبنی و بی‌همتا در خاورمیانه است که بناست خودکفاکننده ایران در کره و چند نوع فراورده لبنی تخصصی باشد. اما وقتی از آن روز تا امروز اتفاقی نیفتاده و همزمان با آن بر سر صادرات یا عدم صادرات شیرخشک ایران به کشورهای همسایه مناقشه بسیار است، جز آنکه این اتفاق به مانند یک واقعه بودار مشام دامداران و مصرف‌کنندگان و حتی برخی برندهای صنایع لبنی را بیازارد، حاصلی ندارد. در واقع امروز برخی دامداران با پشتیبانی یک جریان حامی انتفاع از صادرات برای جبران نرخ گران نهاده‌های دامی که حاصل تورم نرخ ارز و مشکلات سامانه "بازارگاه" است، دست به دامن تحویل شیرخام مازاد با قیمت معقول به واحدهای اختصاصی ایجاد شده برای تولید شیرخشک با هدف صادرات شده اند و صنایع لبنی هم وقتی صادرات شیرخشک ممنوع می‌شود، سرکیسه را برای دامداران نگون بخت شُل نمی‌کنند و وجوه شیرخام آنها را تا ماه‌ها نزد خود گرو نگه می‌دارند تا دامداری که نمی‌تواند شیرش را انبار کند یا به پستان گاوهای دامداری‌اش قفل و بست بزند یا حتی بگوید «دام‌های دلبندم! شیر دادن را متوقف کنید چون نرخ خرید شیر از سوی صنایع لبنی پایینتر از قیمت تمام شده آن است!» و در به در دنبال مشاهده پیامک واریز وجه شیرخام فروخته شده به صنایع لبنی هستند!
وصول تنها 4 میلیارد تومان از جریمه 12 میلیارد تومانی!
ماحصل این اتفاق و هرج و مرج شیری و به تعبیر معروف شیر تو شیر آن چنان دل آزار شده است که در روز‌های اخیر، برای چندمین بار در سال جاری قیمت شیر و فرآورده‌های لبنی افزایش یافته و این در حالی است که قیمت مصوب شیرخام هیچ تغییری نکرده است! سخنگوی تعزیرات حکومتی از جریمه ۱۲ میلیارد تومانی صنایع لبنی گران فروش در سال جاری خبر داده و گفته، «فقط ۴ میلیارد تومان از این جریمه وصول شده است.» حال پرسش منتقدان سطحی‌نگر که به پشت پرده وقایع کاری ندارند، این است که «جریمه‌های ناچیز که عامل بازدارنده ندارد و صرفا به زیان مصرف کننده است و پول آن به جیب دولت می‌رود، واقعاً چه سودی دارد؟» در حالی که اصل داستان فقط این نیست و صنایع لبنی حاضر در بورس اوراق بهادار هم در بهترین حالت به نصف سود مجاز هم نرسیده اند. اما همین تمایز سود خود به عاملی جهت وسوسه برخی برندها برای جبران عقب ماندگی آنها از سایر صنایع انجامیده و چه بسا فرصت خوبی هم هست تا به این ترتیب ترمز عدم صادرات شیرخشک دامداران به کشورهای همسایه مانند عراق کشیده شود! جالب اینکه چندی پیش هم حسین چمنی مشاور انجمن صنایع لبنی پاستوریزه ایران از نادیده گرفته شدن مصرف سرانه داخلی گلایه کرده بود و صادرات شیرخشک را با حمایت وزارت جهاد کشاورزی در حالی که مصرف سرانه ایران بسیار پایین تر از نرخ متوسط سرانه مصرف جهانی یعنی 70 کیلو در مقابل 150 کیلو است به باد حمله گرفت و نسبت به پیامدهای سلامتی آن مانند پوکی استخوان جمعیت رو به سالمند شدن ایران هشدار جدی داد.
در هر صورت قیمت لبنیات در چند روز گذشته باز هم افزایش یافته است. افزایش قیمتی که تقریباً در بیشتر محصولات لبنی از شیر گرفته تا ماست وجود دارد. قیمت انواع شیر بطری حدود یک هزار تومان افزایش یافته است. قیمت شیر یک لیتری تتراپک هم نسبت به چند ماه گذشته ۲ هزار و ۶۰۰ تومان بیشتر شده و از ۷ هزار و ۴۰۰ تومان به ۱۰ هزار تومان رسیده است. قیمت انواع ماست هم افزایش داشته، به طوری که ماست‌های دبه‌ای از ۲۴ هزار تومان به ۲۸ هزار تومان رسیده است.
به نوشته همکاران ما در خبرگزاری آنا وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی که ترکیبی از واژگان طعنه‌آمیز به سیاست‌های دولت است: «لبنیاتی‌ها مکرر محصولات خود را در درازای سال گران کرده‌اند. مردم هزینه این گران‌فروشی و بعضاً کم‌فروشی را داده‌اند و می‌دهند. دولت در لباس حامی مردم وارد می‌شود و کسری از آن همه گران‌فروشی را به‌عنوان جریمه از لبنیاتی‌ها می‌گیرد. لبنیاتی‌ها پول جریمه را با طیب‌خاطر در پاکت می‌گذارند و روی آن می‌نویسند: «تقدیم به دولت با عشق!» دولت پول جریمه را در جیب مبارک می‌گذارد. هرچند آن‌قدر‌ها نیست که بشود در چنین دولت پرخرجی، کوری را شفا داد، اما آن‌قدر هست که هم صنایع لبنی راضی باشند و هم دولت ژست بگیرد، مردم هم به کنار! این بی‌شباهت به قانون جنگل نیست! پستان صنایع لبنی باید سفره مردم را پرمایه کند، اما حالا یک طرف آن در دهان صنایع گران‌فروش و یک سمت دیگر آن در دهان دولت است. این آخر ماست‌مالی نظارت است، آخر "سرشیر" خوری دولت از گران‌فروشی شیر به ملت و آخر مظلومیت مردم.» آری این نثر اگرچه آشکارا به مصلحت مخالفت سیاسی جریان رسانه دانشگاه آزاد اسلامی با دولت روحانی است، اما فارغ از مجادله سیاسی و فارغ از دلایل کارشناسی این پرسش را از منظر دیگری هم می توان روا دانست که پستان صنایع لبنی واقعا در دهان کیست!؟ آیا نان آن شامل حال صنایع است یا دامداران و یا دولت!؟ ادعایی که به ضرس قاطع نمی‌توان انگ آن را به دولت یا حتی همه برندهای صنایع لبنی زد که اداره کارخانجات آنها هم به آسانی نقل قول در محافل رسانه ای نیست. کما اینکه وقتی هزینه تمام شده بالا رفته و قیمت ارز هم رشد کرده صادرات تنها راه نجات کارخانه و حفظ کارگران است.
پیشنهاد ستاد تنظیم بازار برای تعادل بازار شیر
محمدرضا کلامی دبیر ستاد تنظیم بازار گفت: حفظ تعادل عرضه و تقاضا و تنظیم بازار کالاهای مختلف نیازمند ابزارهای متناسب است و در این مسیر باید ابزار متناسب با هر کالا برای ایجاد تعادل به کار گرفته شود.
وی با اشاره به اخبار مطرح شده در رسانه‌ها درباره افزایش قیمت لبنیات گفت: باید توجه داشت در شرایط کنونی قیمت ارز در محدوده ۲۰ هزار تومان قرار دارد، از این رو صادرات سودآوری بالایی دارد.
وی با اشاره به اینکه دولت با هدف تامین لبنیات مصرفی مردم به قیمت مناسب، یارانه‌ای را بابت تامین نهاده‌ها پرداخت می‌کند، گفت: در عمل اما به دلیل سودآوری صادرات به جای متعادل ماندن قیمت‌ها در سبد مصرفی مردم، با صادرات نامتعارف چربی و کره و شیرخشک از کشور روبرو هستیم و همین امر سبب شده است تقاضای نامتعارفی به بازار شیر ایران وارد شود.
وی با اشاره به اینکه تحت تاثیر شرایط فوق قیمت مصوب شیر در سطح کشور رعایت نمی‌شود، اضافه کرد: برای محافظت از سفره مردم لازم است از ابزارهای مختلف استفاده کنیم و در این حوزه ابزار مناسب تعیین عوارض صادراتی برای صدور خامه و شیرخشک از کشور است.
معاون بازرگانی داخلی وزارت صمت گفت: از سوی دیگر تغییر نرخ ارز واردات کره از ارز ۴۲۰۰ تومانی به ارز نیمایی باعث شده مصارف کره داخلی افزایش یابد.
او در توضیح این مطلب ادامه داد: در نهایت ستاد تنظیم بازار با پیش‌بینی اینکه کره وارداتی با ارز ۴۲۰۰ رو به اتمام است و مصارف کره داخلی با افزایش روبروست، پیشنهاد کرد: کارگروه هماهنگی و ساماندهی عوارض صادراتی نسبت به تعیین عوارض صادراتی برای شیرخشک و خامه بسته بندی به گونه‌ای که رانت افزایش قیمت دلار و سهم ارز ۴۲۰۰ تومانی به بیت المال و خزانه کشور بازگرداندن اقدام نماید.
وی تاکید کرد: امید است با ابلاغ مصوبه در خصوص اختیارات این کارگروه بازار شیر از عدم هماهنگی که فاصله گرفته و به تعادل نزدیک خواهد شد.
علم اقتصاد خُم رنگرزی نیست!
اما فارغ از این دست مواضع که صرفا قیل و داد علیه گرانی لبنیات بدون اشاره به ریشه اصلی بروز آن است، آنچه مهم است اینکه علم اقتصاد خُم رنگرزی نیست که با یک دستور ترمز قیمت کالاهای آن در بازار کشیده شود و با یک دستور تمام برندهای لبنی ایرانی بین‌المللی شده و دامداران ما دارای هواپیمای شخصی شوند و مصرف سرانه مردم هم یکباره از 70 کیلوی پرمخاطره به 150 جهانی که سهل است به 300 تا 400 کیلوگرم اروپایی‌ها ارتقاء یابد! بلکه آنچه در تجربه دهه‌ها زورآزمایی قیمت‌ها و انواع تذکرات پوپولیستی سازمان حمایت مصرف کننده محرز است نبود یک زنجیره تولید و درک شرایط هر 3 حلقه تولید تا مصرف است. حلقه ای که هیچ کدام تا امروز نتوانسته اند به وفاق جمعی در هیچ زمینه‌ای برسند؛ وگرنه کدام برند صنایع لبنی ایران از پیامدهای تنبیهی سازمان تعزیرات آگاه نیست!؟
دیدگاه تان را بنویسید