سرمایه‌گذاری ۴۵۰ میلیارد تومانی و نوسازی ۳۷۰ واحد شالیکوبی مازندران

به گزارش خبرنگار ایانا در مازندران، تبدیل شالی به برنج سفید که به خاطر هرز رفتن بخشی از دسترنج کشاورزان همواره یک دغدغه های مهم بخش کشاورزی مازندران محسوب می‌شد، از سال ۹۲ تاکنون با سرمایه‌گذاری ۴۵۰ میلیارد تومانی و نوسازی ۳۷۰ واحد شالیکوبی تا حدود زیادی رفع و به کاهش هدررفت برنج از ۲۰ درصد به کمتر از هفت درصد منجر شده است.

وزارت جهاد کشاورزی همزمان با آغاز به کار دولت تدبیر و امید به برنجکاری در استان های شمالی در حوزه زیر ساختی و مکانیزاسیون توجه ویژه داشته به طوری که در این سال ها علاوه بر اجرای طرح های زیربنایی از جمله تسطیح، نوسازی و یکپارچه سازی و همچنین زهکشی زمین های زراعی، ماشین آلات مخصوص شالیکاری را با تسهیلات ارازان قیمت بدون محدودیت در اختیار کشاورزان قرار داده است.

اصلاح شالیکوبی‌های سنتی، آخرین مرحله زنجیره تولید برنج محسوب می شود، مرحله ای که اگرچه خوب شروع شده ولی نیازمند تداوم است چرا که همچنان حدود ۶۰ درصد از شالی هایی که با هزینه سنگین، دغدغه و مشقت توسط کشاورزان تولید می شود در شالیکوبی های سنتی به لحاظ کیفی و کمی خسارت قابل توجهی می بیند، اگرچه در این مدت حدود ۴۲ درصد از این واحدها با تسهیلات ارزان قیمت مدرن و پیشرفته شدند.

طبق آمار سازمان جهاد کشاورزی مازندران از یک هزار و ۲۶۸ واحد شالیکوبی استان که از سوی سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت و جهاد کشاورزی دارای پروانه بهره‌برداری است، ۹۵۰ واحد فعال هستند که با حمایت‌های دولت از هفت سال پیش تاکنون ۳۷۰ واحد شالیکوبی استان پیشرفته و مدرن شدند که اکنون ضایعات کیفی تبدیل شالی به برنج سفید در این واحدها به هفت درصد کاهش یافته است. 

ضایعات کیفی به معنای کاهش میزان نیم دانه و شکستگی برنج است که در شالیکوبی های سنتی میزان شکستگی در هر ۱۰۰ کیلوگرم تا ۲۰ کیلوگرم می رسد. اگرچه دانه‌های شکسته که به آن "نیم دانه" گفته می شود در صنعت آرد برنج فراوری می شود، اما ارزش آن برای کشاورز یک‌سوم است. 

بر اساس آمار سازمان جهاد کشاورزی مازندران سال گذشته حدود یک میلیون و ۴۲۰ هزار تن شالی در استان تولید و همه این مقدار شالی در واحدهای شالیکوبی های استان تبدیل به برنج سفید شد، یعنی به طور متوسط با تبدیل این مقدار شالی حدود ۹۵۰ هزار تن برنج سفید به دست آمد.

از آن جایی که حدود ۴۲ درصد شالیکوبی های استان مدرن سازی شدند یعنی به همین میزان شالی در این واحدها تبدیل به برنج سفید شد که ضایعات آن به کمتر از هفت درصد رسیده است و یا به تعبیر دیگر از حدود ۴۰۰ هزار تن برنج سفید استان که در واحدهای مدرن به دست آمد کمتر از ۵۰ هزار تن آن نیمه بود و بقیه که در شالیکوبی های سنتی تبدیل شده است مقدار نیمه آن به ۱۲۰ هزار تن رسید.

در تحلیل دیگر این آمار می توان گفت که اگر سرانه مصرف برنج در کشور را ۳۶ کیلوگرم محاسبه کنیم با افزایش تولید ۱۲۰ هزار تنی ناشی از کاهش شکستگی برنج  در شالیکوبی‌های مدرن، برنج حدود سه میلیون و ۵۰۰ هزار نفر تبدیل به نیمه شد.

یکی دیگر از مزایای کاهش شکستگی و یا تولید نیم دانه، افزایش محصول به لحاظ کیفی و کمی و در نتیجه بالا رفتن درآمد شالیکاران است چراکه کشاورز اگر شالی خود را در شالیکوبی های مدرن به برنج سفید تبدیل کند، در هر تن تا ۱۳۰ کیلوگرم برنج سفید یکدست بیشتری به دست می آورد که می تواند با قیمت کامل به فروش برساند.

گامی برای خودکفایی 

مدیر صنایع تبدیلی و غذایی جهاد کشاورزی مازندران توجه دولت نسبت به اصلاح شالیکوبی های استان را تدبیر حرکت به سمت خودکفایی تولید برنج توصیف کرد و گفت: به دلیل فرسودگی و غیر استاندارد بودن خط تبدیل شالیکوبی ها، شلتوک، دچار خسارات و ضایعات بالای کیفی و کمی می شود به صورتی که میزان برنج شکسته تا حدود سه برابر استاندارد بالاتر می رود.

پرویز موسی نژاد توضیح داد: علاوه بر آن از اجزای حاصله از تبدیل شلتوک، از جمله پوسته، سبوس برنج، برنج های خرد و شکسته شده نیز استفاده اقتصادی با ارزش افزوده بعمل نمی آمد اما اکنون با مدرن شدن حدود نیمی از شالیکوبی های استان شاهد کاهش هدر رفت برنج سفید به عنوان نیم دانه هستیم.

این کارشناس برنج استان مازندران با اظهار این که امروز درصد شکستگی برنج در واحدهای شالیکوبی های مدرن به کمتر از هفت درصد رسیده است، بیان کرد: یعنی در هر ۱۰۰ کیلو برنج سفید کمتر از هفت درصد نیمه دانه وجود دارد که اصلا نیاز به بوجاری نیست.

وی با توضیح این که در شالیکوبی های سنتی درصد تولید نیمه دانه تا ۲۰ کیلوگرم است که این مقدار تا سه برابر استاندارد است، تصریح کرد: یکی از مواردی که سبب کاهش قیمت برنج و در نتیجه پائین آمدن درآمد شالیکاران می شود، وجود نیمه دانه زیاد است.

مدیر صنایع تبدیلی و غذایی جهاد کشاورزی مازندران ادامه داد: با اصلاح ساختار شالیکوبی ها و مدرن شدن علاوه بر کاهش درصد شکستگی (نیم دانه) برنج سفید در بسته بندی های مختلف، بدون خاک و بسیار کیفی تر مستقیم آماده عرضه می شود، فرایندی که در شالیکوبی های سنتی اصلا وجود ندارد.

موسی نژاد یکی دیگر از مزایای شالیکوبی های مدرن را داشتن خشک کن های استاندارد دانست و گفت: زمان خشک کردن شالی نم دار از ۴۸ تا ۷۲ ساعت در شالیکوبی های سنتی به ۱۵ساعت در شالیکوبی های مدرن کاهش یافته است.

وی گفت: از آن جایی که تقریبا صد درصد شالی با کمباین های مخصوص به صورت مکانیزه برداشت می شود، اصلاح ساختار بقیه شالیکوبی های مدرن با خشک کن های استاندارد باید سرعت بیابد، چراکه شالی های نم دار باید در اسرع وقت خشک شوند و در فرایند تبدیل به برنج سفید قرار بگیرند. 

این مسوول در عین حال گفت که بر اساس تصمیم شورای کشاورزی مازندران به هیچ عنوان مجوز ساخت و ایجاد صنایع شالیکوبی جدید در استان صادر نخواهد شد و حمایت ها فقط برای نوسازی واحدهای موجود است.

مکانیزه شدن برنجکاری

مدیر صنایع تبدیلی و غذایی جهاد کشاورزی مازندران فرایند مکانیزه شدن برنجکاری در استان از سال ۹۲ تاکنون را بی نظیر توصیف کرد و گفت: در این مدت بیش از ۲۵ هزار دستگاه تراکتور که پنج  هزار دستگاه آن مخصوص شخم و شیار و آب تخت کردن شالیزار است وارد استان شد.

موسی نژاد با اعلام این که دولت برای خرید تراکتور تا ۸۰ درصد قیمت آن تسهیلات پرداخت می کند، گفت که به همین خاطر هر سال بر تعداد تراکتورهای مخصوص شالیزاری در مازندران اضافه می شود.

مدیر صنایع تبدیلی و غذایی جهاد کشاورزی مازندران با تاکید بر این که شالیکاری در مازندران زنجیره ای شده است و به کارگیری تراکتورهای مخصوص شالیزاری برای کشاورزان یک الزام است، توضیح داد: برای نشاء مکانیزه، زمین های شالیزاری باید از حالت باتلاقی خارج شوند و به همین دلیل شالیکاران خود به خود به سمت استفاده از تراکتورهای سبک وزن می روند.

وی به ایجاد ۱۳۰ واحد بانک نشا و به کارگیری حدود سه هزار و ۵۰۰ دستگاه نشا طی سال های اخیر در برنجکاری مازندران به عنوان دیگر فراینده مکانیزاسیون کشاورزی در استان اشاره کرد و گفت: امسال ۱۰۰هزار هکتار برابر با حدود نیمی از اراضی شالیزاری استان به دستگاه نشاکاری شدند که این آمار قبل از سال ۹۲ کمتر از ۱۰ درصد بوده است.

موسی نژاد با بیان اینکه از سال ۹۲ تاکنون بیش از چهار هزار و ۵۰۰ دستگاه کمباین مخصوص برداشت شالی وارد مازندران شده است، گفت: اکنون حدود ۹۵درصد برداشت ها به صورت مکانیزه انجام می شود.

وی ۷۰ درصد هزینه تولید برنج را پرداخت دستمزد کارگران در نشاکاری و درو دانست و گفت: امروز این هزینه ها با مکانیزه شدن از دوش شالیکاران برداشته شده و کاهش یافته است.

امسال ۲۱۵ هزارو ۳۰۰ هکتار از زمین های کشاورزی مازندران زیر کشت برنج رفته است که هم اکنون بخش عمده ای از شالی ها در مرحله ظهور خوشه قرار گرفتند.

مازندران با تولید سالانه ۹۵۰ هزار تن برنج سفید، ۴۲ درصد برنج مورد نیاز کشور را تامین می کند