پروژه‌های مالچ‌پاشی در مناطق بدون پوشش گیاهی اجرا می‌شود

فرهاد سرداری مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان جنگل در گفتگو با خبرنگار ایانا با اشاره به اینکه ایران در زمینه‌ مقابله با بیابانزایی یکی از کشورهای موفق در سطح منطقه­ و جهان محسوب می‌شود، گفت: مطالعات در طرح ­های شناخت معیارهای بیابانزایی و شناسایی کانون ­های بحرانی فرسایش بادی، نشان می‌دهد که بخش­ های وسیعی از کشورمان متاثر از پدیده بیابانزایی است.

وی افزود: فرسایش بادی و هجوم ماسه­ های روان از اصلی ­ترین مصادیق بیابانزایی محسوب می‌شود و از معضلات جدی مناطق بیابانی کشور، خسارات و آسیب‌های به کانون­های جمعیتی، تاسیسات زیربنایی و اقتصادی، صنعتی، تولیدی، اراضی کشاورزی و... است.

سرداری با تاکید بر اینکه برنامه اجرایی مقابله با فرسایش بادی دارای پروژه های متنوعی است، یادآور شد: اجرای این پروژه ها، بر اساس امکان پذیری فنی، توجه به جنبه­ های مختلف زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی، مکان­‌یابی و اجراء می‌شود.

وی تصریح کرد: یکی از این پروژه های در حال اجرا برای مقابله با فرسایش بادی، انجام عملیات مالچ پاشی است.

مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان جنگل با بیان اینکه انجام این پروژه قدمتی بیش از 5 دهه در کشور دارد، یادآور شد: ‌تبدیل اراضی ماسه‌ای خسارت‌زا و فاقد تنوع اکولوژیکی به عرصه های تثبیت شده و غنی از فون و فلور، کاهش بیماری های تنفسی و چشمی، حفظ اراضی کشاورزی و مسکونی، حفظ خطوط مواصلاتی و ریلی و کاهش تصادفات جاده ای و... حاصل انجام مالچ‌پاشی بوده است.

وی در پاسخ به خبرنگار ما مبنی ایجاد مشکلات زیست محیطی و دل‌نگرانی فعالان محیط زیست در این خصوص، گفت: پروژه مالچ ­پاشی محدود به مناطقی است که به دلیل تحرک بسیار بالای ماسه ­های بادی، استقرار طبیعی پوشش گیاهی امکان‌پذیر نباشد.

مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان جنگل ادامه داد: در سال 97 انجام مطالعات مکان‌یابی و اولویت‌بندی مناطق مورد نظر جهت اجرای عملیات مالچ ­پاشی در 13 استان بیابانی کشور با استفاده از چهار معیار و بیش از 24 شاخص انجام شد.

سرداری تاکید کرد: بر اساس مطالعات مکان‌­یابی و اولویت‌بندی مناطق جهت اجرای عملیات مالچ ­پاشی در محدوده کانون‌های بحرانی فرسایش بادی کشور (حدود 13 میلیون هکتار از مساحت کشور)، مجموعاً سطحی معادل 67 هزار هکتار از ماسه‌­زارهای فعال و خسارت‌زای کشور نیازمند مالچ ­پاشی تشخیص داده شد؛ همچنین در تهیه نقشه های مکانی، نظر سازمان محیط زیست اخذ شده و کلیه این مناطق خارج از مناطق حفاظت شده است.

وی یادآور شد: در صورت اجرای کامل عملیات مالچ­ پاشی در مناطق اولویت ­دار و با احتساب مساحت کل عرصه­ های مالچ ­پاشی ­شده تاکنون،‌ پروژه مذکور تنها 1/1 درصد از مناطق تحت تأثیر، 2/2 درصد از کانون­ های بحرانی و صرفاً 5 درصد از مساحت تپه ­ها و پهنه­ های ماسه ­ای کشور را به خود اختصاص داده و بالغ بر 95 درصد از مناطق ماسه­ ای کشور از طریق سایر روش­ ها تثبیت شده و یا با توجه به عدم ضرورت، بدون هیچ اقدامی باقی خواهند ماند.

وی با با اشاره به پژوهش تعیین آثار زیست محیطی پروژه مالچ ­پاشی پژوهشگاه صنعت نفت که با همکاری سازمان جنگل­ ها، مراتع و آبخیزداری کشور ایران در سال 1384 اجرا شده است، تصریح کرد: نتایج این تحقیق مبین عدم آثار سوء زیست­ محیطی مالچ بر منابع آب و خاک بوده و مالچ نفتی را عاری از مواد خطرناک برای سلامتی انسان و محیط زیست اعلام کرده است.

وی گفت: طرح مباحثی نظیر اثرات منفی مالچ نفتی بر خاک، پوشش گیاهی و جانوری در برخی فضاهای مجازی و روزنامه ­ها و نقد استفاده از مالچ نفتی در تثبیت ماسه ­های روان، باید بر پایه تحقیق و یا پژوهش مستند علمی باشد.

مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان جنگل با تاکید بر اینکه انجام عملیات خاک­پوش و مالچ­ پاشی تکلیفی قانونی است، گفت: به موجب بند (ﻫ) تبصره (1) قانون بودجه در طی سنوات 96 الی 98 سازمان جنگل، مراتع و آبخیزداری کشور، موظف به استفاده از مالچ نفتی در تثبیت مناطق واجد اولویت از ماسه‌­زارهای خسارت­‌زا شده و در سال گذشته تأییدیه سازگاری محیط زیستی مالچ نفتی را نیز از سازمان حفاظت محیط زیست اخذ کرده است.

 وی در پایان یادآور شد: سازمان جنگل ها مراتع و آبخیزداری کشور، مشتاق و نیازمند استفاده از علوم و فناوری ­های جدید و بکارگیری سایر مالچ ­های سازگار با محیط زیست بوده و در این راستا اقداماتی را با همکاری سایر دستگاه ­ها و مراکز علمی کشور به انجام رسانده، اما تاکنون ماده­ جایگزینی برای مالچ نفتی برای تثبیت ماسه ­های روان معرفی نشده است.