پتانسیل غبارخیزی در 23 استان کشور وجود دارد

به گزارش خبرنگار ایانا، دکتر علی‌­محمد طهماسبی بیرگانی دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گردوغبار در جلسه تخریب اراضی در ایران و راهکارهای مهار آن گفت: امروزه پدیده فرسایش اعم از آبی و بادی به‌عنوان یکی از اصلی­ترین فرایندهای تخریب اراضی در مناطق مختلف دنیا ازجمله ایران به شمار می­آید.

وی ادامه داد: اگرچه این پدیده به‌عنوان یک عامل طبیعی همواره در تخریب چهره و سیمای طبیعی کره زمین دارای قدمتی برابر عمر آن است، اما با افزایش جمعیت و تلاش در جهت رفع نیازهای بشری و دست‌اندازی انسان بر منابع طبیعی به همراه مدیریت ­های غیراصولی، سبب استمرار پدیده خشکسالی به‌عنوان عامل مؤثر در تخریب اراضی و ایجاد خسارت در بخش مهی از کشور شده است.

وی بابیان اینکه متأثر بودن کشور ایران از تغییرات اقلیمی، افزایش بادهای غربی کشور و کاهش بارش سبب تداوم و گستره پدیده گردوغبار شده است، تصریح کرد: با توجه به قرارگیری کشورمان در کمربند خشک و نیمه‌خشک جهان، سطح وسیعی در معرض فرسایش بادی و گردوغبار با منشأ داخلی و خارجی قرارگرفته است.

طهماسبی با اشاره به وقوع و استمرار پدیده خشک‌سالی در ایران، کشورهای منطقه و غرب آسیا گفت: این پدیده به‌ همراه تأثیر دیگر عوامل محیطی، زمینه‌ساز رخداد بحران‌های منابع طبیعی و محیط زیستی ازجمله کم‌آبی، خشک‌سالی و رخداد‌های مکرر فرسایش بادی گردوغبار شده است.

وی بیان داشت: پژوهش ­های متعددی در زمینه‌ی تعیین مسیرها و منابع اصلی تولید گردوغبار در سطح جهان انجام‌شده که در آن مسیرهای اصلی انتقال گردوغبار و کانون ­های اصلی آن در جهان را تعیین کرده است؛ این کانون­ ها شامل صحرای آفریقا، شبه‌جزیره عربستان، آسیا، آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی، آفریقای جنوبی و استرالیا است. به­علاوه بر اساس بررسی­های انجام‌شده، مسیرهای اصلی عبور گردوغبار در غرب آسیا شامل 6 مسیر اصلی عبور گردوغبار است که تحت شرایط آب و هوایی آسیای غربی قرار دارد.

طهماسبی درباره وضعیت پدیده گردوغبار در کشورمان گفت: با توجه به بررسی­های انجام‌شده در ستاد ملی مقابله با پدیده گردوغبار، نزدیک به یک‌پنجم کل مساحت ایران در حدود 33 میلیون هکتار را کانون­های فرسایش بادی برخاسته از گردوغبار با شدت­های گوناگون تشکیل می­دهد که شدت و درجه فعالیت آن‌ها در هر منطقه و بسته به فصول سال متفاوت است.

وی ادامه داد: از کل مساحت 33 میلیون هکتاری، قریب به 40 درصد در شرق در استان­های خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان، 15 درصد در غرب، جنوب غربی و جنوب در استان­های ایلام، بوشهر، خوزستان و هرمزگان، 30 درصد در مرکز در استان­های فارس، اصفهان، یزد و سمنان و 15 درصد مابقی در سایر مناطق کشور قرار دارد.

23استان کشور دارای پتانسیل غبارخیزی است

وی با اشاره به تحقیقات علمی و در رابطه با دینامیک و نحوه اثر فرسایش بادی به همراه کنش و اندرکنش ­های موجود در بین عوامل معلول این پدیده در طی قرن بیستم گفت: پدیده فرسایش بادی در اقلیم ­های خشک و نیمه‌خشک عمل می­ کند. بر اساس مطالعات اخیر، 23 استان کشور با پتانسیل غبار خیزی و دارای منشأ گردوغبار و 8 استان فاقد منشأ گردوغبار ازجمله گیلان، مازندران، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، کردستان، کرمانشاه، زنجان و اردبیل است.

دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گردوغبار ادامه داد: در این طرح پس از تعیین پتانسیل فرسایش­ پذیری سرزمین، میزان شار قائم گردوغبار در کانون‌های بحرانی فرسایش بادی محاسبه شد و درنهایت مساحت، زمان فعالیت و محدوده اثر کانون‌های بحرانی فرسایش بادی، توفان ماسه و گردوغبار مشخص شدند. همچنین الگوی تغییرات مکانی و زمانی (ماهانه، فصلی و سالانه) وقوع فرسایش بادی، توفان ماسه و گردوغبار در سطح کشور مورد بررسی قرار گرفته است.

طهماسبی به‌ضرورت مدیریت آمادگی مقابله با پدیده گردوغبار اشاره کرد و گفت: آیین‌­نامه اجرایی مقابله با گردوغبار در سال 1388 تصویب شد و بازبینی آن در سال 1395 توسط هیات وزیران مشتمل بر 18 ماده و با مسئولیت رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست و با عضویت معاونین دستگاه­ های ذیربط انجام‌شده است.

وی افزود: بر اساس این آیین ­نامه، ستاد ملی مقابله با گردوغبار در سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور تشکیل‌شده و براین اساس کمیته­ های ملی و تخصصی مقابله با گردوغبار و کارگروه­ های تخصصی مرتبط با آن شامل کارگروه منشایابی گردوغبار، بین­ الملل، بررسی مواد تثبیت‌کننده خاک و تدوین برنامه عمل و باهدف بررسی‌های فنی و کارشناسی دستورات واصله، از سوی کمیته ملی به همراه کارگروه ­های استانی ذیل کمیته ملی و تخصصی تشکیل گردید.

طهماسبی در پایان گفت: در چارچوب آئین‌نامه مذکور، اقدامات متعددی به‌ویژه در دو سال گذشته به‌صورت نرم‌افزاری، مطالعاتی و اجرایی برای مقابله با گردوغبار در کشور انجام‌شده که نقش مهمی در کاهش و مدیریت این پدیده در کشور در پی داشته است.