هواشناسی کشاورزی و فرصت های پیش رو

به گزارش ایانا به نقل از روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات زیربنایی طی گزارشی با عنوان «هواشناسی کشاورزی و فرصت‌های پیش ‌رو» با بیان اینکه تأثیر آب ‌و هوا بر تولید محصولات کشاورزی و غذایی اهمیت اساسی دارد، آورده است؛ با افزایش روزافزون جمعیت، نوسانات کمّی‌و‌کیفی عملکرد محصولات کشاورزی، عواقب اقتصادی جدی را در پی خواهد داشت که ممکن است باعث بروز مشکلات اجتماعی بزرگی شود. امروزه که عملکرد محصولات زراعی به ظرفیت پتانسیل خود نزدیک می‌شود تولیدات کشاورزی در مقابل آب و هوا آسیب‌پذیرتر شده‌اند.

گزارش حاضر می‌افزاید؛ محصولات‌ کشاورزی از نظر کمّی‌و‌کیفی شدیداً تحت‌ تأثیر شرایط جوی هر منطقه قرار دارند. در شرایط مناسب جوی میزان بهره‌وری کشاورزی و تأمین مواد غذایی می‌تواند به شکل قابل‌ توجهی افزایش یابد. همچنین در شرایط مناسب آب و هوایی آفات گیاهی و جانوری مانند قارچ‌ها و حشرات تولید شده و رشد می‌کنند که می‌توانند خسارات جبران‌ناپذیری به کشاورزی وارد کنند. این تأثیر دوگانه آب و هوا بر کشاورزی، خود نشان از اهمیت و حساسیت بالای هواشناسی کشاورزی است.

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس تصریح می‌کند؛ با توجه به اهتمام دستگاه‌های مختلف در راستای اقتصاد مقاومتی از طریق ایجاد امنیت غذایی در کشور، داده‌های هواشناسی و کاربرد آنها در توسعه کشاورزی به‌خصوص در تولید محصولات راهبردی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌شوند. در‌واقع استفاده بهینه از امکانات موجود و توجه به زمینه‌های کاربردی داده‌های هواشناسی کشاورزی به صورت جامع می‌بایست مورد توجه قرار گیرد. اما در این بین، موانعی مانند منابع انسانی ناکافی، پایین بودن سطح مهارت نیروهای کارشناسی، قدیمی یا ناکافی بودن فناوری، ضعیف بودن امکانات پردازشی، محدود بودن شبکه پایش در سطح ملی و ناپیوستگی داده‌های دیدبانی وجود دارند که باعث بروز محدودیت در ظرفیت خدمت‌رسانی ادارات هواشناسی ‌کشاورزی می‌شوند. به فهرست مشکلات مذکور می‌توان مواردی همچون عدم انتقال به هنگام داده‌ها از مزارع محلی به مراکز پردازش داده و انتقال نتایج از مراکز مذکور به سطح مزارع به سبب نبود سامانه‌های برخط و به هنگام تبادل داده و اطلاعات را نیز اضافه کرد. برای پیشگیری از افت کمّی‌و‌کیفی محصولات کشاورزی، کاهش خسارات ناشی از بلایای طبیعی جوی، برطرف کردن ضعف سیستم‌های اطلاع‌رسانی، پیشگیری از اتلاف زمان، انرژی و منابع مالی به‌ دلیل سهل‌انگاری یا نداشتن کارایی کارکنان مؤثر در تولید محصولات هواشناسی کشاورزی، اهمیت پرداختن به ایجاد سامانه‌ای برای توسعه اطلاعات هواشناسی کشاورزی آشکار می‌شود.

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس تاکید می‌کند با توجه به پتانسیل‌های بخش هواشناسی کشاورزی باید دستگاه‌های مرتبط، حمایت‌های لازم را از این بخش به‌عمل آورند. در سراسر جهان بخش‌های اقتصادی از پیش‌بینی‌های پیشرفته آب و هوا برای بهینه‌سازی عملیات خود استفاده می‌کنند. بنابراین بهینه کردن ساختار تولید محصولات با بهره‌برداری از منابع طبیعی و شرایط آب و هوایی باید مورد توجه قرار گیرد. مجلس شورای اسلامی می‌تواند با وضع قوانین کارآمد کمک شایانی به این بخش کند. به‌ عنوان مثال بخش کشاورزی برای اجرای طرح‌های مختلف از جمله تعیین و اجرای الگوی کشت متناسب با هر منطقه، اجرای طرح‌های آبیاری و همچنین جهت اجرای طرح‌های عمرانی، ملزم به هماهنگی و همکاری با سازمان هواشناسی کشور شود. همچنین با تأمین اعتبار مناسب جهت گسترش خدمات بخش هواشناسی کشاورزی و ارائه آموزش‌های لازم به کشاورزان، گسترش شبکه اطلاع‌رسانی و تأمین نیروی انسانی متخصص به اعتلای جایگاه این بخش مهم کمک شایانی خواهد کرد.

گزارش حاضر برای اولین بار در سال 1395 منتشر شد. پس از گذشت قریب به سه سال و با کاربرد سامانه هواشناسی کاربردی کشاورزی در برخی از استان‌ها، در موارد زیادی از بروز خسارات جلوگیری شده و ارزش‌افزوده ایجاد شده در این استان‌ها در محصولات مورد کشت، به‌روزرسانی شده است. در سالی که به «رونق تولید» نام‌گذاری شده است لزوم توجه به مواردی که در افزایش عملکرد محصولات کشاورزی که نقش اساسی در تأمین امنیت غذایی کشور دارد به‌خوبی احساس شده و لذا این گزارش با به‌روزرسانی برخی از بخش‌ها مورد تجدید چاپ قرار گرفته است.

متن کامل این گزارش را اینجا بخوانید.