جنگل های هیرکانی در فهرست مناطق امن جهان

به گزارش ایانا به نقل از پایگاه اطلاع رسانی وزارت جهاد کشاورزی؛ ثبت ۳۰۷ هزار هکتار از جنگل های هیرکانی ایران در فهرست میراث طبیعی جهانی یونسکو به لحاظ ارزش اکولوژی بالا، قدمت و تنوع زیستی خبر خوشحال کننده ای برای مردم به ویژه طرفداران و تلاشگران عرصه های منابع طبیعی و محیط زیست بود. بالطبع ثبت این جنگل ها به عنوان میراث جهانی، شرایط، بسترها و در عین حال تعهدات جدیدی را برای افزایش حفاظت و مدیریت این مناطق باستانی در کشورمان ایجاد می کند و از حالا به بعد جهان نیز به آن چشم خواهد دوخت و بر آن نظارت خواهد داشت به طوری که اگر نتوانیم بر اساس معیارها و شاخص های یونسکو از آن محافظت کنیم از فهرست این نهاد بین المللی خارج خواهد شد. به گفته رییس شورای عالی جنگل، مرتع و آبخیزداری، ایران تلاش می کند با اقدامات محافظتی و مدیریتی بیشتر، عرصه های دیگری از جنگل های هیرکانی را در فهرست میراث طبیعی جهان یونسکو جای دهد. دکتر کامران پورمقدم در گفت و گو با ما می گوید، جنگل های ثبت شده هیرکانی جزو مناطق امن در دنیا محسوب می شوند و حتی در شرایط بروز جنگ هیچ کشوری نمی تواند به آن آسیب بزند.متن کامل گفت و گو در پی می آید:

• ثبت جنگل های هیرکانی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو دقیقا به چه معناست؟

-جنگل های هیرکانی ایران یکی از مناطق ارزشمند به لحاظ ویژگی های اکولوژیکی و تنوع زیستی است و قدمت آن بین ۲۵ تا ۵۰ میلیون سال برآورد می شود. این جنگل ها به عنوان مادر جنگل های اروپا محسوب می شوند، زیرا منشاء بسیاری از گونه های موجود در اروپا هستند. ترکیب گونه ای، تنوع زیستی و تغییرات و تحولاتی که در طور زمان در اکوسیستم این جنگل های باستانی اتفاق افتاده و سازگاری با شرایط محیطی و اقلیمی از خصوصیات جنگل های هیرکانی است. این خصوصیات موجب شد ایران با تشکیل پرونده ای ۱۲ سایت و ۱۵ نقطه از جنگل های هیرکانی را به وسعت ۳۰۷ هزار هکتار به عنوان میراث طبیعی جهانی به یونسکو معرفی کند و در نهایت در خواست ایران در چهل و سومین کمیته یونسکو در باکو آذربایجان تایید و تصویب شد. ۱۳۰ هزار هکتار از این جنگل ها در هسته مرکزی هستند و باید به صورت کامل و ۱۰۰ درصد بر اساس معیارها و شاخص های سازمان IUCN که بازوی علمی و فنی یونسکو است، مورد حفاظت و مدیریت قرار گیرد. با ثبت جهانی ۱۲ سایت از جنگل های هیرکانی ایران به عنوان میراث طبیعی جهان، مسایل، حفاظت، و نگهداری این جنگل ها نه تنها برای کشورمان بلکه برای کل جهان مهم خواهد بود.

• این ۱۲ سایت شامل کدام مناطق از جنگل های هیرکانی می شود؟

۱۲ سایت ثبت شده در یونسکو شامل جنگل جهان نما،جنگل ابر و افروخته،جنگل بولا،جنگل الیمستان،جنگل واز، کجور،چهار باغ،خشکه داران،سیاهرود رودبار،گشت رودخان و لیسار می شود

• اجرای طرح تنفس چه تاثیری در ثبت جنگل های هیرکانی در فهرست یونسکو داشته است؟

-از سال ۹۶ بر اساس قانون برنامه ششم توسعه، در قالب طرح تنفس جنگل های شمال کشور، هر گونه بهره برداری از جنگل های شمال ممنوع شد.از این رو این طرح در ارزیابی کارشناسان IUCN یکی از نقاط قوت ایران در مدیریت جنگل بوده و اجرای آن در ثبت جنگل های هیرکانی به عنوان میراث طبیعی جهان کمک زیادی کرده است.

• آیا برای ثبت جهانی عرصه های دیگری از جنگل های هیرکانی برنامه ای دارید؟

-کل جنگل های هیرکانی حدود دو میلیون هکتار و طول آن ۸۵۰ کیلومتر است که در حاشیه جنوبی دریاری خزر واقع شده و تا ارتفاع ۲۷۰۰ متر از سطح دریا پراکنش دارد. ثبت مناطق جنگلی در فهرست میراث طبیعی جهان در یونسکو بر اساس معیارهایی انجام می گیرد، از جمله این که حداقل در ۱۰ سال اخیر نباید در آن دخل و تصرفی شده باشد و جزو مناطق بکر و دست نخورده باشد. ما در نخستین گام، این ۱۲ سایت در سطح ۳۰۷ هزار هکتار را که شرایط مناسب تری داشت برای ثبت جهانی در یونسکو معرفی کردیم، اما برای آن که عرصه های بیشتری را در فهرست یونسکو قرار دهیم باید اقدامات و تلاش های بیشتر و مداومی را انجام دهیم و شرایط عرصه های دیگر جنگل های هیرکانی را به گونه ای مهیا کنیم تا منطبق با شاخص ها و معیارهای یونسکو و سازمان IUCN شود. برنامه ما این است که با اجرای طرح های حفاظتی، عوامل تخریب جنگل های هیرکانی را حذف کنیم تا بتوانیم به تدریج در آینده مناطق دیگری از این جنگل ها را به فهرست یونسکو اضافه کنیم. ناگفته نماند کشور آذربایجان در جند سال اخیر تلاش کرده بود جنگل های هیرکانی را به نام خود ثبت جهانی کند، اما با تلاش هایی که ظرف ۱۲ سال اخیر انجام داده ایم، مناطقی از این جنگل ها به نام ایران ثبت جهانی شد.

• چند درصد جنگل های هیرکانی در خاک کشور آذربایجان است؟

-حدود یک تا دو درصد این جنگل ها در آذربایجان گسترش دارد.

• سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور چه برنامه ای برای مدیریت و حفاظت مناطق هیرکانی ثبت شده در فهرست یونسکو دارد؟

- این سازمان برنامه های مدیریتی منطبق با معیارها و شاخص های ارزیابی IUCN برای مناطق ثبت شده تهیه خواهد کرد. از این پس الزامات و اقدامات حفاظتی ما در جنگل های ثبت شده در فهرست یونسکو به شدت افزایش می یابد و دولت با هرگونه اقدامی که موجب خسارت به این جنگل ها شود مقابله شدید خواهد کرد، ضمن آن که سرمایه گذاری های بیشتری برای حفاظت از این مناطق خواهیم داشت. پیش بینی می کنیم با اجرای برخی طرح ها، علاوه بر مدیریت مناطق ثبت شده، عرصه های مجاور را هم به گونه ای مدیریت کنیم که عوامل تهدید و تخریب به این جنگل ها از بین برود.

• ارزیابی های سازمان یونسکو از مناطق جنگلی ثبت شده چگونه صورت می گیرد؟

- نحوه نگهداری و حفاظت از جنگل های ثبت شده هر سال از سوی کارشناسان یونسکو به صورت ویژه و با تصاویر ماهواره ای و یا گزارش های موردی و محلی ارزیابی شده و نتیجه کار در هر دوره برگزاری اجلاس یونسکو به کشورهای عضو یونسکو ارایه می شود. از این رو بسیار مهم است که نحوه حفاظت و مدیریت ا این جنگل ها به گونه ای باشد که شرایط طبیعی و چشم انداز خود را حفظ کنند.

• در صورتی که ایران نتواند به تعهدات خود در حفاظت و مدیریت جنگل های هیرکانی ثبت شده در یونسکو عمل کند، آیا پیامدهایی در پی خواهد داشت؟

• میراث جهانی متعلق به جهان است و همه کشورهای جهان برای حفاظت از محدوده های ثبت شده جنگل های هیرکانی در فهرست میراث طبیعی یونسکو باید اهتمام داشته باشند. اگر ما نتوانیم اقدامات لازم را برای مدیریت و حفاظت از این میراث جهانی بر طبق معیارها و شاخص های این نهاد بین المللی انجام دهیم و محدوده های ثبت شده پس از ارزیابی کارشناسان IUCN به عنوان محدوده های در معرض خطر به دنیا معرفی شوند، ابتدا اخطارهایی از سوی این سازمان داده می شود و سپس این مناطق از فهرست میراث طبیعی جهانی یونسکو خارج می شود و چنین چیزی برای کشور ما مطلوب نخواهد بود.

• جنگل های ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو در صورت بروز جنگ چه شرایطی خواهند داشت؟

- این جنگل ها جزو مناطق امن در دنیا بشمار می روند و هیچ کشوری نمی تواند حتی در شرایط جنگی به این جنگل ها آسیب برساند.

• سازمان یونسکو چه امکانات و تسهیلاتی را برای کمک به مدیریت و نگهداری از مناطق ثبت شده جنگل های هیرکانی ایران ارایه خواهد داد؟

- برای تمام آثر تاریخی و طبیعی که در فهرست یونسکو قرار بگیرند فرصتی مهیا می شود که از اعتبارات و تسهیلات بین المللی و مبادلات عملی، فنی، تحقیقی، آموزشی و تجربیات کشورهای عضو این سازمان بهره ببرند و ایران نیز از این مزایا و امکانات برای مدیریت و نگهداری از جنگل های هیرکانی استفاده خواهد کرد.