تولید در خشک‌ترین سال کشور، افزایش یافت

گلشن بابادی: در سال‌های اخیر راندمان آبیاری از 39درصد به 44درصد رسیده ‌است، بهره‌وری آب از 0.92 کیلوگرم بر مترمکعب به 1.4کیلوگرم بر مترمکعب رسیده که 0.48افزایش یافته است. اما تاثیر افزایش میزان بهره وری آب چیست؟ معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی پاسخ‌دهنده به این پرسش شد و با اشاره به اینکه برای پاسخ به این سوال برخی آمارها نشان دهنده تاثیر افزایش بهره وری هستند، مثال زد که در حال حاضر میزان خرید گندم از 9.5میلیون دلار نیز بیشتر شده است، درحالی که امسال 30درصد میزان بارندگی ما کاهش داشته است و علت این موفقیت اقداماتی چون به‎نژادی، به‌زراعی و استفاده بهینه از منابع آب است و به علاوه افزایش بهره‌وری باعث شده در شکر به خود کفایی برسیم و باید اعلام کرد امسال بیش  از2.5میلیون تن شکر تولید کرده‌ایم  و با توجه به شرایط حال حاضر منابع آب و محدودیتهای اقلیمی و افزایش دما چنین رقمی قابل توجه  و ارزشمند است.

به گزارش ایانا، علی‌مراد اکبری در باره پروژه‌های مهم کشور در سال‌های اخیر هم گفت: «از چهار پروژه بسیار مهم و کلیدی کشور یکی پروژه احیای اراضی 550 هزار هکتاری خوزستان و ایلام است که فاز اول این طرح عظیم ملی به پایان رسیده است و پروژه دوم شبکه فرعی آبیاری و زهکشی غرب و شمال غرب کشور است که این پروژه شامل 10استان ایلام، کرمانشاه، کردستان، آذربایجان غربی و شرقی، اردبیل، گلستان و خراسان شمالی، رضوی و جنوبی می‌شود و اعتبار این پروژه 5 هزارمیلیاردتومان است که بخش اعظم این پروژه در استان‌های ایلام، کرمانشاه، کردستان، آذربایجان‌غربی، شرقی و اردبیل انجام می‌شود که می توان گفت حدود 80 الی 85 درصد این پروژه  در این استان‌ها اجرا شده است. در حال حاضر  این پروژه حدود 81درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌ است؛ البته باید عنوان کرد اگر مسئله افزایش قیمت پلی‌اتیلن به وجود نیامده‌بود این پروژه در مهر یا آبان ماه سال جاری به اتمام می‌رسید. چرا که 135هزار هکتار از این پروژه آماده بهره‌برداری است و از این میزان 37هزارهکتار آن زیر آب است و علت هم تامین نکردن  مقدار آب باقیمانده توسط وزارت نیرو است. حدود 90هزارهکتار از این اراضی آماده شده‌است اما وزارت نیرو نتوانسته آب را به این اراضی برساند. این پروژه 99.5درصد آبیاری تحت فشار است و امیدواریم که تا 2 الی3ماه دیگر به پایان برسد، ولی برای فاز دوم این پروژه هنوز تخصیص آب صورت نگرفته است.»

اکبری ادامه داد: «یکی از پروژه‌های کلیدی کشور پروژه خداآفرین است که این پروژه یک سیستم هوشمند آبیاری کشاورزی است و یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های سنترپیوت جهان است که حدود 1500سنترپیوت در این سیستم نصب می‌شود و راندمان آبیاری این سیستم90درصد است که طی سفر به کشور اتریش و ملاقات با قائم مقام وزیر کشاورزی اتریش تفاهم‌نامه 100میلیون یوروی به صورت PCF به امضا رسیده که شرکت اتریشی بتواند در ایران سرمایه‌گذاری کند که به منظور آبرسانی به شرکت‌های کشت و صنعت دولتی و طرح توسعه نیشکر است.»

معاون وزیر کشاورزی از پیشرفت پروژه ملی دیگری چون پروژه سیستان خبر داد و اعلام کرد: «پروژه سیستان 46هزارهکتار است و در حال حاضر پیشرفت فیزیکی 66.5 درصدی داشته و دارای 2فاز است، اعتبار فاز اول این پروژه 500میلیون دلار است که از این میزان 400میلیون دلار در اختیار وزارت جهادکشاورزی و100میلیون در اختیار وزارت نیرو است، اعتبار فاز دوم 350میلیون دلار است و امسال این پروژه به اتمام می‌رسد.»

اکبری مشکلی که پروژه سیستان با آن مواجه شده است را قراردادهایی می‌داند که برای خرید با شرکت‌های تولیدکننده لوله و تجهیزات بسته شده است که به خاطر مشکلات و نوسانات ارزی دچار اختلالاتی شده‌اند.

او ادامه داد: «پروژه آبیاری تحت فشار یکی دیگر از پروژه‌های مهمی است  که سال گذشته 180هزارهکتار از اراضی آبخور سنتی را تحت پوشش قرارداده است و به بهره‌برداران تحویل داده ‌شده‌ است، در این پروژه 100هزارهکتار از اراضی مدرن نیز تحت پوشش آبیاری تحت فشار قرار گرفته است که در کل280هزار هکتار زمین زیر آبیاری تحت فشار رفته که یک رکورد بی سابقه در ایران به شمار می رود و برای اولین بار در طول تاریخ کشور چنین حجمی از آبیاری تحت فشار اجرا شده است. تا بحال در کشور حدود2میلیون و 36هزارهکتار آبیاری تحت فشار کار شده است که 1میلیون و  836 هزار هکتار آن در اراضی آبخور سنتی و حدود200هزار هکتارهم در شبکه های مدرن است و از این رقم 745هزارهکتار  در دولت تدبیر و امید انجام شده‌است (از سال92 تا97) در دولت  تدبیر و امید بیش از 30درصد آبیاری تحت فشار که به طور کلی در کشور ایجاد شده را شامل می‌شود و به علاوه باید اعلام کرد 133هزارهکتار از این پروژه در حال انجام است.  در سال جاری حدود57هزارهکتار از این نوع آبیاری ایجاد شده‌است که نسبت به پارسال در این زمان افزایش داشته است ولی در حال حاضر نگرانیم با افزایش قیمت پلی اتیلن مقداری دچار چالش شویم.»

پروژه تجهیز و نوسازی اراضی،  پروژه دیگری است که در شالیزارهای کشور در حدود 90هزارهکتار اراضی را تجهیز و نوسازی کرده  که از این میزان30هزار هکتار آن طی 3الی4 سال اخیر انجام شده است. 386هزار هکتار زهکش زیرزمینی نیز در کشور انجام شده است که 143هزار هکتار آن در دولت تدبیر و امید بوده است.

اکبری قنوات کشور  را بسیار مظلوم دانست و اعلام کرد: «با اینکه طی سال‌های اخیر  اعتبارات بخش قنوات رو به افزایش است، اما این میزان هنوز به قدر کافی نیست. در سال94 اعتبار قنوات 10میلیارد تومان بود و الان در حدود 70میلیارد تومان است ولی نسبت  به نیاز قنوات برای لایروبی و مراقبت این میزان باید افزایش پیدا کند، در واقع قنوات به سالانه 200میلیارد تومان بودجه نیاز دارند و با پیگیری‌های صورت گرفت امیدواریم که در بودجه سال 98 رقم قابل توجهی برای قنوات منظور شود.»

پروژه  دیگری که معاون آب و خاک وزرات جهادکشاورزی به آن اشاره کرد، پروژه شبکه‌های آبیاری و زهکشی سایر استان‌ها جز استان‌های غرب و شمال‌غرب کشور است که حدود 68هزارهکتار شبکه‌های فرعی آن طی این سال‌ها انجام شده و انتقال آب توسط 1500کیلومتر لوله صورت گرفته است، از نوسازی یک میلیون و564هزارهکتار خشکه‌زارهای کشور، 274هزارهکتار آن طی 4سال گذشته انجام شده‌ است.

معاون وزیر کشاورزی اعلام کرد: «در سال‌های اخیر راندمان آبیاری از 39درصد به 44درصد رسیده ‌است، بهره‌وری آب از 0.92 کیلوگرم بر مترمکعب به 1.4کیلوگرم بر مترمکعب رسیده که 0.48افزایش یافته و در واقع 48درصد زیادتر شده است. اما تاثیر افزایش میزان بهره وری آب چیست؟ برای پاسخ به این سوال برخی آمارها نشان دهنده تاثیر افزایش بهره وری هستند. به طور مثال در حال حاضر میزان خرید گندم از 9.5میلیون دلار نیز بیشتر شده است، درحالی که امسال 30درصد میزان بارندگی ما کاهش داشته است و علت این موفقیت اقداماتی چون به‎نژادی، به‌زراعی و استفاده بهینه از منابع آب است و به علاوه افزایش بهره‌وری  باعث شده در شکر به خود کفایی برسیم و باید اعلام کرد امسال بیش  از2.5میلیون تن شکر تولید کرده‌ایم  و با توجه به شرایط حال حاضر منابع آب و محدودیتهای اقلیمی و افزایش دما چنین رقمی قابل توجه  و ارزشمند است.»

اکبری ادامه داد: «باید در نظر بگیریم به ازای 2درجه افزایش دما در سال 37میلیارد مترمکعب تبخیر افزایش می‌یابد. در دانه‌های روغنی تولید از 60الی70هزارتن به بالای300هزار تن رسیده و در ارتباط با تولید پروتئین و علوفه نیز افزایش چشمگیری وجوددارد. تحقیقاتی در دنیا نشان می‎دهد که سهم آب در بهره‌وری 34درصد است و 66درصد باقیمانده به نوع بذر، اغذیه خاک، ماشین‌آلات، خاک‌ورزی، مبارزه با آفات و بیماری‌ها، مدیریت بهره‌برداری و مدیریت ‌کاشت و غیره بستگی دارد که این مهم طی سال‌های اخیر در کشور ما مدنظر قرار گرفته است.»

یکی از راهبردهای معاونت آب و خاک وزارت جهادکشاورزی  تعدیل حجمی آب از وزارت نیرو است که در پروژه 550هزارهکتاری خوزستان و ایلام تا الان 30هزارهکتار تعدیل حجمی شده است  ولی 110هزارهکتار باقیمانده است.

در طرح تعیین آب مصرفی محصولات کشاورزی 35محصول مورد بررسی قرار گرفته اند که تا الان رصد 8محصول تمام شده است.  اکبری اعلام کرد: «مصرف آب در بخش کشاورزی بیش‌تر از 60 الی 65درصد نخواهد بود البته این عدد به عواملی چون خشکسالی، بارندگی و ... بستگی دارد. موضوع دیگر اعمال مدیریت تقاضا و مصرف آب است. تا الان مدیریت عرضه بوده است ولی از الان به بعد باید مدیریت تقاضا مدنظر قرار گیرد، اگر بارندگی در شبکه رها شود به درد بخش کشاورزی نمی‌خورد بهره‌وری بهینه از آب‌های خروجی کشور توسعه تحقیقات و بهره گیری از فناوری مناسب  از راهکارهای معاونت آب و خاک وزارت جهادکشاورزی است و اجرای طرح های سازگاری با کم آبی هم مناسب شرایط کشورما است و برای ما بسیار اهمیت دارد.»

اکبری اعلام کرد: «راهبردهای مدنظر برای بهبود بخش آب و خاک کشور را می‌توان به طور خلاصه در تشکیل کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی و به علاوه بهبود وضعیت خاک کشاورزی، تقویت حکمرانی آب توسط بهره‌برداران، کاهش ضایعات و اصلاح الگوی مصرف موادغذایی، حمایت از محصولات کم آب‌بر، اصلاح روش‌های کشت، توسعه کشت نشایی، کشاورزی حفاظتی، توسعه گلخانه‌ها، سیاست آب مجازی (به این معنی که گیاهان پرمصرف آب را وارد و گیاهان کم مصرف را صادر کنیم که با این سیاست آب مجازی سالانه 35میلیارد مترمکعب واردات آب مجازی به کشور صورت می‌گیرد و صادرات ما حدود5 میلیارد متر مکعب است) نام برد.»

چالش‌های پیش روی بخش آب و خاک کشور به گفته معاون وزیر کشاورزی این  است که در برنامه ششم توسعه اهدافی برای بخش آب  و خاک کشور تعریف شده است که فعلا به دلایلی منابع اعتباری با اهداف برنامه ششم همخوانی ندارد و اگر اهداف برنامه ششم و منابع اعتباری با هم متناسب شوند اتفاقات مثبتی در ارتباط با مبارزه با کم آبی خواهد افتاد.

طی سال‌های اخیر توجه به بخش آب و خاک کشور نسبت به سال های قبل بسیار بیشتر شده است و انتظار می‌رود این روند رو به رشد همچنان ادامه یابد و سرعت بیشتری پیدا کند.